Logo
Unionpedia
Communicatie
Ontdek het op Google Play
Nieuw! Download Unionpedia op je Android™ toestel!
Downloaden
Snellere toegang dan browser!
 

Geschiedenis van de Aarde

Index Geschiedenis van de Aarde

De geschiedenis van de Aarde bestrijkt een extreem lange periode. Om dit te visualiseren wordt deze 4,6 miljard jaar weleens geprojecteerd op een 24-urige zogenaamde ''geologische klok''. Op een dergelijke klok wordt de vorming van de Aarde geklokt op middernacht. Het eerste leven ontstaat rond 3.15 uur. Pas om 12 uur 's middags wordt de atmosfeer zuurstofrijk, en om 4 uur 's middags verschijnen de eerste primitieve zeedieren. De Cambrische explosie vindt plaats om kwart over negen 's avonds en om tien uur (tijdens het Devoon) verovert het leven het land. De dinosauriërs sterven om 23.40 uur uit en de eerste mensen verschijnen pas 20 seconden voor middernacht. De geschiedenis van de Aarde schetst het ontstaan en de ontwikkeling van de planeet waarop de mensheid leeft.

453 relaties: Aardas, Aardatmosfeer, Aarde (planeet), Aardkern, Aardkorst, Aardse planeet, Abiogenese, Acanthostega, Acasta Gneiss, Accretie (astrofysica), Adaptieve radiatie, Adriatische Plaat, Afrika, Algen, Alpen, Alpiene orogenese, Amfibieën, Ammonia, Ammonieten (dieren), Amniota, Anaeroob, Andes, Annum, Anomalocaris, Anoxisch, Antarctica, Apolloprogramma, Appalachen, Arabische Plaat, Arbeidsdeling, Archaeopteryx (dier), Archeïcum, Armpotigen, Astronomie, Atlantische Oceaan, Atlasgebergte, Australië (continent), Australië (land), Autokatalyse, Autotroof, Bacteriën, Baltica, Banded iron formation, Baragwanathia, Basalt (gesteente), Basilosaurus, Bedektzadigen, Bekken (anatomie), Bekken (geologie), Beschaving, ..., Bioom, Biosfeer, Blauwalgen, Bodem, Bonobo, Boston, Brazilië, Broeikaseffect, Broeikasgas, Bruinwieren, Caledonische orogenese, Cambrische explosie, Cambrium, Canadees Schild, Carboon, Cel (biologie), Celkern, Celsius, Cenozoïcum, Centimeter, Chemisch element, Chemische binding, Chemische reactie, Chemische verwering, Chimpansee, China, Chloroplast, Chorda dorsalis, Co-evolutie, Coelacanten, Computersimulatie, Condensatie, Conglomeraat (geologie), Continent, Continentale collisie, Continentale lithosfeer, Continentale marge, Convectie, Cryogenium, Cryptogamen, Culturele evolutie, Devoon, Dieptegesteente, Dieren (biologie), Dinosauriërs, Distikstof, Dizuurstof, DNA (biologie), Dolfijnen, Domesticatie van dieren, Domesticatie van planten, Drasland, Dunkleosteus, Ecologie, Ecosysteem, Ediacarische biota, Ediacarium, Eencellige, Eilandboog, Endosymbiontentheorie, Energie, Enzym, Eoceen, Eon (geologie), Eruptie, Eukaryoten, Eurazië, Europa (werelddeel), Europasaurus, Europese vroege moderne mens, Eustasie, Eusthenopteron, Evaporiet, Evenaar, Evolutie (biologie), Evolutiebiologie, Evolutietheorie, Extensietektoniek, Fanerozoïcum, Felsisch, Fotosynthese, Gebergtevorming, Gebruiksvoorwerp, Geleedpotigen, Genetica, Geochemie, Geochronologie, Geologie, Geologisch archief, Geologisch tijdperk, Geologische tijdschaal, Geschiedenis van de wereld, Geslacht (biologie), Gesteente, Gewervelden, Glaciaal (tijdperk), Gondwana (continent), Graniet, Granodioriet, Greenstone belt, Groenland, Groenwieren, Grotten van Lascaux, Hadeïcum, Haikouichthys, Handel (economie), Heelal, Helium, Hercynische orogenese, Heterotroof, Himalaya, Holoceen, Homo (geslacht), Homo erectus, Homo ergaster, Hooggebergte, Horizontale genoverdracht, Huronische ijstijd, Hydrosfeer, Hypothese, Ichthyostega, Iguanodon, IJskap, IJstijdvak, IJzer (element), IJzer(II)oxide, IJzer(III)oxide, India, Indus (rivier), Industriële revolutie, Insecten, Inslagproces, Interglaciaal, Interstellair medium, Jager-verzamelaar, Jura (periode), Kaakdieren, Kangaroo Island, Katalysator, Kernfusie, Klasse (biologie), Klimaat, Klimaatclassificatie van Köppen, Klimaatverandering, Kolonie (biologie), Komeet, Koolstofdioxide, Koraal (zoölogie), Kosmische kalender, Koudbloedig, Kraton (geologie), Kreeftachtigen, Krijt (periode), Krijt-Paleogeengrens, Kristal (natuurwetenschappen), Kwartair, Kwartaire ijstijd, Kwastvinnigen, Laat-Paleozoïsche ijstijd, Lake Thetis, Landbouw, Landklimaat, Laramide orogenese, Late Heavy Bombardment, Laurazië, Laurentia (geologie), Lepidodendron, Lichtkracht, Lithosfeer, Londen, Maan, Magma (gesteente), Magnesium, Mammoeten, Mammoetsteppe, Mars (planeet), Massa (natuurkunde), Massa-extinctie, Massadichtheid, Massamiddelpunt, Meme (memetica), Mens, Menselijke vuurbeheersing, Mercurius (planeet), Mesopotamië, Mesozoïcum, Metaal, Metamorfose (geologie), Meteoriet, Methaan, Microcontinent, Mid-oceanische rug, Milanković-parameters, Mineraal (geologie), Mioceen, Mitochondrion, Modder, Moeras, Moleculaire wolk, Molecuul, Mondialisering, Mosdiertjes, Naaktzadigen, National Aeronautics and Space Administration, Nature, Natuurlijke maan, Neanderthaler, Neerslag (scheikunde), Neolithische revolutie, Neptunus (planeet), Neurale plasticiteit, New York (stad), Niche (ecologie), Nikkel, Nomade, Noord-Amerika, Noordelijke IJszee, Noorwegen, Oceanische lithosfeer, Oceanische spreiding, Oeratmosfeer, Oerknal, Oersoep, Ontdekkingsgeschiedenis van de neanderthaler, Oorlog, Oorsprong van water op Aarde, Oplossing (scheikunde), Ordovicium, Organel, Organische stof, Oude Egypte, Ouderdom van de Aarde, Oxford (Verenigd Koninkrijk), Oxide, Ozonlaag, Paard (dier), Paardachtigen, Paardenstaartenfamilie, Paleoceen, Paleomagnetisme, Paleozoïcum, Pan-Afrikaanse orogenese, Panderichthys, Pangea, Pannotia, Panspermie, Partiële smelt, Pelagische zone, Periode (tijdperk), Perm (periode), Perm-Trias-massa-extinctie, Pikaia, Pilbarakraton, Placodermi, Planeet, Planetaire differentiatie, Planetesimaal, Planten, Platentektoniek, Pleistoceen, Primaten, Primitieve mantel, Prokaryoten, Proterozoïcum, Protoplanetaire schijf, Pterosauriërs, Pyreneeën, Pyriet, Radiometrische datering, Recentste gemeenschappelijke voorouder, Religie, Reptielen, Rhynia, Ribonucleïnezuur, Richard Dawkins, Rift, Rijk (biologie), Rivier, RNA-wereld, Rocky Mountains, Rodinia, Roodwieren, Rosetta (ruimtesonde), Rotatie (natuurkunde), Rotstekening, Royal Society, Sauropoda, Scandinavië, Schedel, Schelp, Schimmels, Schokgolf, Schotland, Schrift, Science, Scientific American, Sediment, Sedimentair gesteente, Seismologie, Seizoen, Siberisch Kraton, Siberische Trappen, Siderofiel element, Sigillaria, Siliciumdioxide, Siluur, Skelet, Slochteren (dorp), Sneeuwbalaarde, Soort, Spiercel, Spiritualiteit, Spitsmuizen, Stam (biologie), Stam (plant), Steenkool, Ster (hemellichaam), Sterevolutie, Stromatoliet, Subductie, Subductiezone, Supercontinent, Supernova, Symbiose, Synapsiden, Systeem Aarde, T Tauri-ster, Taxonomie, Technologie, Tektonische opheffing, Tektonische plaat, Temperatuur, Terrein (geologie), Tertiair, Tethysoceaan, Theia (planeet), Tiktaalik, Toekomst van de Aarde, Tonaliet, Trias, Trilobieten, Trog (geologie), Tropen (geografie), Tucson, Tufts-universiteit, Uitsterven, Ultraviolet, Universiteit van Arizona, Universiteit van Californië - Berkeley, Universiteit van Cambridge, Universiteit van Oxford, Uraniniet, Vaatplanten, Vakgebied, Venus (planeet), Venus van Willendorf, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Naties, Verenigde Staten, Verwering, Vissen (dieren), Voedselketen, Vogels, Vroege moderne mens, Vrucht (plant), Vruchtbare Sikkel, Vulkanisme, Walter Gilbert, Walvis, Warmteoverdracht, Waterdamp, Waterstof (element), Weekdieren, Weichselien, Wereldbevolking, Wervelkolom, West-Australië, Wetenschap, Wetenschappelijke revolutie, William Hardy McNeill, William Ruddiman, Wilsoncyclus, Wolharige neushoorn, Wortel (plant), Wrijving, Yucatán (schiereiland), Zaadplanten, Zagrosgebergte, Zandsteen, Zee-egels, Zeelelies, Zenuwcel, Zirkoon (mineraal), Zon, Zonnenevel, Zonnestelsel, Zoogdieren, Zoutmeer, Zuid-Afrika, Zuidoost-Azië, Zuidpool, Zuurstof (element), Zuurstofcrisis. Uitbreiden index (403 meer) »

Aardas

De aarde die draait om zijn as (lichtgele lijn). De aardas is de as waar de aarde omheen draait.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Aardas · Bekijk meer »

Aardatmosfeer

halo heeft. mesosfeer over in de thermosfeer en de exosfeer en wordt het blauw langzaam zwart. De aardatmosfeer of dampkring is de atmosfeer om de aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Aardatmosfeer · Bekijk meer »

Aarde (planeet)

De Aarde is vanaf de Zon gerekend de derde planeet van het zonnestelsel.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Aarde (planeet) · Bekijk meer »

Aardkern

Schematische opbouw van de vaste Aarde De aardkern is het binnenste deel van de Aarde, dat zich uitstrekt van de onderkant van de aardmantel op zo'n 2900 km diepte tot aan het middelpunt van de Aarde op ongeveer 6370 km diepte.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Aardkern · Bekijk meer »

Aardkorst

Doorsnede van de Aarde, de aardkorst (1 continentale korst en 2 oceanische korst) vormt het dunne bovenste laagje De aardkorst is de buitenste laag van de vaste Aarde, die bestaat uit gesteenten met een relatief lage dichtheid en rijk in silica (SiO2).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Aardkorst · Bekijk meer »

Aardse planeet

De binnenste planeten uit het zonnestelsel, (v.l.n.r.) Mercurius, Venus, Aarde en Mars, hun grootte in vergelijking met elkaar. Aardse planeten, rotsplaneten of terrestrische planeten (van Latijn: terra: 'land', de Aarde) zijn relatief kleine planeten met een hoge massadichtheid waarvan het oppervlak is opgebouwd uit vast gesteente.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Aardse planeet · Bekijk meer »

Abiogenese

Abiogenese of de oorsprong van het leven is het natuurlijke proces waarbij leven is ontstaan uit niet-levende materie, zoals eenvoudige organische verbindingen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Abiogenese · Bekijk meer »

Acanthostega

Acanthostega is een geslacht van uitgestorven amfibieën, een fossiele overgangsvorm tussen dieren die nog de morfologie van een basale vis bezaten en dieren die op poten konden lopen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Acanthostega · Bekijk meer »

Acasta Gneiss

De Acasta Gneiss is een gesteente-eenheid die dagzoomt in de Canadese provincie Northwest Territories, vooral bestaande uit Archeïsche gneis.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Acasta Gneiss · Bekijk meer »

Accretie (astrofysica)

Accretie (Latijn: accretio, toename) is in de sterrenkunde het proces waarbij materie samentrekt zodat er uit veel kleine deeltjes een aantal grote ontstaan.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Accretie (astrofysica) · Bekijk meer »

Adaptieve radiatie

Adaptieve radiatie is een vorm van evolutie waarbij soortvorming uit een gemeenschappelijke voorouder optreedt door adaptatie aan verschillende ecologische niches.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Adaptieve radiatie · Bekijk meer »

Adriatische Plaat

De Adriatische of Apulische plaat is een tektonische plaat die aan het eind van het Mesozoïcum, in het Krijt, afgebroken is van het supercontinent Pangaea.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Adriatische Plaat · Bekijk meer »

Afrika

Afrika geografisch Afrika is qua oppervlakte na Eurazië het grootste continent op Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Afrika · Bekijk meer »

Algen

Algen of wieren (oude wetenschappelijke naam: Algae) is een informele verzamelnaam voor een grote, zeer diverse groep organismen, die evolutionair gezien deels niet onderling verwant zijn.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Algen · Bekijk meer »

Alpen

De Alpen zijn een bergketen in Europa, die zich uitstrekt van de Franse Middellandse Zeekust in het zuidwesten tot de Pannonische vlakte in het oosten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Alpen · Bekijk meer »

Alpiene orogenese

De Alpiene orogenese was een periode van gebergtevorming of orogenese gedurende het Cenozoïcum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Alpiene orogenese · Bekijk meer »

Amfibieën

De amfibieën (Amphibia) vormen een klasse van gewervelde, koudbloedige dieren met een naakte, relatief gladde huid.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Amfibieën · Bekijk meer »

Ammonia

Ammonia (ook wel: ammoniumhydroxide of salmiakgeest genaamd) is een oplossing van het gas ammoniak in water.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ammonia · Bekijk meer »

Ammonieten (dieren)

De reuzenammoniet van Seppenrade, in het museum te Münster Ammonieten (Ammonoidea) zijn een uitgestorven onderklasse van de inktvissen (Cephalopoda).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ammonieten (dieren) · Bekijk meer »

Amniota

Amniota vormen een groep van gewervelde dieren die behoren tot de Tetrapoda (viervoeters).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Amniota · Bekijk meer »

Anaeroob

Anaeroob betekent 'zonder lucht plaatsvindend of kunnen leven', waarbij met "lucht" zuurstof bedoeld wordt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Anaeroob · Bekijk meer »

Andes

vulkanen De Andes (voluit: La Cordillera de los Andes) is een grote, langgerekte bergketen langs de westkust van Zuid-Amerika.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Andes · Bekijk meer »

Annum

Annum (afgeleid van Latijn annus, jaar; afgekort a) is een eenheid voor tijd die in de geologie en astronomie gebruikt wordt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Annum · Bekijk meer »

Anomalocaris

Anomalocaris is een geslacht van uitgestorven gepantserde ongewervelde dieren uit de Cambriumperiode gedurende de Cambrische explosie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Anomalocaris · Bekijk meer »

Anoxisch

Anoxisch is zonder zuurstof.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Anoxisch · Bekijk meer »

Antarctica

Antarctica is het continent rond de zuidpool van de Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Antarctica · Bekijk meer »

Apolloprogramma

Insigne van Apollo Het Apolloprogramma was tussen 1961 en 1972 een ruimtevaartprogramma van de Amerikaanse lucht- en ruimtevaartorganisatie NASA om de mens op de Maan te laten landen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Apolloprogramma · Bekijk meer »

Appalachen

De Appalachen (Engels: Appalachian Mountains) zijn een middelgebergte in het oosten van Noord-Amerika met afgeronde topzones.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Appalachen · Bekijk meer »

Arabische Plaat

De Arabische Plaat is een grotendeels continentale tektonische plaat die het Arabisch Schiereiland en het gebied ten noorden ervan tot aan Turkije bevat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Arabische Plaat · Bekijk meer »

Arbeidsdeling

Arbeidsdeling binnen een groep in het Stenen Tijdperk. Viktor Vasnetsov, negentiende eeuw) Arbeidsdeling is het opsplitsen van taken of arbeid.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Arbeidsdeling · Bekijk meer »

Archaeopteryx (dier)

Archaeopteryx is een basaal geslacht van uitgestorven vogels die 150 miljoen jaar geleden tijdens het Laat-Jura leefden in het gebied van het huidige Duitsland.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Archaeopteryx (dier) · Bekijk meer »

Archeïcum

Artistieke impressie van een landschap in het Archeïcum. Het geologisch tijdvak van het Archeïcum (ook Archaïcum of Archeozoïcum (Engels: Archean of Archaean)) is een eon in de vroege geschiedenis van de Aarde, dat duurde van 4 tot 2,5 miljard jaar (2,5 Ga) geleden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Archeïcum · Bekijk meer »

Armpotigen

Armpotigen (Brachiopoda) zijn een stam van ongewervelde zeedieren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Armpotigen · Bekijk meer »

Astronomie

Paranal-observatorium in Chili Astronomie of sterrenkunde is de natuurwetenschap die zich bezighoudt met de waarneming en bestudering van alle fenomenen buiten de atmosfeer van de Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Astronomie · Bekijk meer »

Atlantische Oceaan

De Atlantische Oceaan is de oceaan die de continenten Afrika en Europa in het oosten scheidt van de continenten Noord- en Zuid-Amerika in het westen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Atlantische Oceaan · Bekijk meer »

Atlasgebergte

Het Atlasgebergte is een gebergte in het noordwesten van Afrika.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Atlasgebergte · Bekijk meer »

Australië (continent)

Australië is een continent dat het vasteland van Australië, Tasmanië en Nieuw-Guinea omvat, inclusief de omliggende eilanden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Australië (continent) · Bekijk meer »

Australië (land)

Australië (Engels: Australia), officieel het Gemenebest van Australië (Commonwealth of Australia), is een land op het zuidelijk halfrond bestaande uit het Australische vasteland en een groot aantal eilanden in de Indische en Grote Oceaan, waarvan Tasmanië (ten zuidoosten) het grootste is.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Australië (land) · Bekijk meer »

Autokatalyse

Het verloop van een autokatalytische reactie. Bij autokatalyse wordt een chemische reactie versterkt door het product van diezelfde reactie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Autokatalyse · Bekijk meer »

Autotroof

varen Autotrofe organismen zijn organismen die CO2 gebruiken als bron van koolstof voor hun cellen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Autotroof · Bekijk meer »

Bacteriën

De bacteriën (Bacteria of Eubacteria) vormen een domein van eencellige, soms in kolonies levende micro-organismen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bacteriën · Bekijk meer »

Baltica

Baltica is een paleocontinent dat 750 miljoen jaar geleden ontstond bij het uiteenvallen van het voormalig supercontinent Rodinië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Baltica · Bekijk meer »

Banded iron formation

Ga oude banded iron beds in een stuk gesteente. Let op de afwisseling van ijzerrijke (roodpaarse) en anoxische (donkergrijze) lagen. Banded iron formation uit Michigan. Banded iron formations (ook bekend als banded ironstone formations, banded iron beds of onder de afkorting BIF's) zijn een speciaal soort zeer oude sedimentaire gesteenten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Banded iron formation · Bekijk meer »

Baragwanathia

Baragwanathia is een geslacht van uitgestorven Lycopsida van de Boven-Silurische tot de Onder-Devonische periode (427 tot 393 miljoen jaar geleden), waarvan fossielen zijn gevonden in Australië, Canada, China en Tsjechië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Baragwanathia · Bekijk meer »

Basalt (gesteente)

Basalt toegepast in strandhoofd op het strand van Scheveningen Basaltlava Basalt is een mafisch vulkanisch stollingsgesteente dat gevormd wordt door de stolling van lava.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Basalt (gesteente) · Bekijk meer »

Basilosaurus

Basilosaurus (ook wel aangeduid als Zeuglodon) was een van de eerste geslachten van walvissen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Basilosaurus · Bekijk meer »

Bedektzadigen

De bedektzadigen (wetenschappelijke naam: Angiospermae) zijn binnen de landplanten (''Embryophyta'') naar soortenrijkdom en aandeel in de biomassa op Aarde de belangrijkste groep.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bedektzadigen · Bekijk meer »

Bekken (anatomie)

1.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bekken (anatomie) · Bekijk meer »

Bekken (geologie)

Een bekken (ook sedimentair bekken genoemd; Engels: basin) is in de geologie een gebied waar netto accumulatie van sediment door sedimentatie plaatsvindt of plaatsvond.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bekken (geologie) · Bekijk meer »

Beschaving

Beschaving of civilisatie is een bepaalde mate van menselijke ontwikkeling, hetzij op individueel, psychologisch niveau, hetzij op het sociologische niveau van een samenleving met een bepaalde mate van complexiteit, een maatschappij.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Beschaving · Bekijk meer »

Bioom

Biomen zijn grote vegetatiezones op de aarde waar de milieu-omstandigheden, in het bijzonder het klimaat en de overheersende vegetatie gelijkenis vertonen, en tot op zekere hoogte ook de hieraan aangepaste andere organismen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bioom · Bekijk meer »

Biosfeer

De biosfeer is het gedeelte van de Aarde waar leven mogelijk is en bevindt zich in de hydrosfeer, de atmosfeer en de lithosfeer.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Biosfeer · Bekijk meer »

Blauwalgen

Blauwalgen, ook wel blauwwieren of, formeler, cyanobacteriën zijn een groep van prokaryote organismes.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Blauwalgen · Bekijk meer »

Bodem

Bodemprofiel van de bovenlaag van het aardoppervlak De bodem is de bovenste laag van de aardkorst, maar de definitie in de bodemkunde is specifieker, namelijk die laag van de aardkorst die door planten beworteld wordt (de rhizosfeer), of waarin zich bodemvormende processen afspelen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bodem · Bekijk meer »

Bonobo

De bonobo (Pan paniscus) is een mensaap en daarmee een van de primaten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bonobo · Bekijk meer »

Boston

Boston is de hoofdstad en grootste stad van de Amerikaanse staat Massachusetts.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Boston · Bekijk meer »

Brazilië

Brazilië, officieel de Federale Republiek Brazilië of Federatieve Republiek Brazilië (Portugees: República Federativa do Brasil; IPA: bɾaˈziw), is een land in Zuid-Amerika grenzend aan Frans-Guyana, Suriname, Guyana, Venezuela, Colombia, Peru, Bolivia, Paraguay, Argentinië, Uruguay en de Atlantische Oceaan.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Brazilië · Bekijk meer »

Broeikaseffect

first3.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Broeikaseffect · Bekijk meer »

Broeikasgas

Hoge-resolutie-infraroodspectrum van het broeikasgas methaan (CH4) in de gastoestand Infraroodabsorptiespectrum van methaan (CH4) Gemiddelde methaanconcentratie in de troposfeer 2006–2009 Broeikasgassen zijn gassen in de atmosfeer van de Aarde of een andere planeet met het vermogen om warmtestraling te absorberen en geleidelijk in alle richtingen weer af te geven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Broeikasgas · Bekijk meer »

Bruinwieren

De bruinwieren (Phaeophyceae) zijn algen (wieren).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Bruinwieren · Bekijk meer »

Caledonische orogenese

Ligging van de Caledonische gebergtegordel in het Vroeg-Devoon, na afloop van de Caledonische orogenese. De huidige kustlijnen en namen van de verschillende delen van de gebergtegordel zijn aangegeven. Later bewogen deze delen uit elkaar door het ontstaan van de Atlantische Oceaan. De Caledonische orogenese of Caledonische plooiingsfase was een fase van gebergtevorming (een "orogenese") gedurende het Paleozoïcum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Caledonische orogenese · Bekijk meer »

Cambrische explosie

De Cambrische explosie vond plaats nadat het zuurstofniveau in de atmosfeer was toegenomen van 3% tot meer dan 12%. Met de Cambrische explosie wordt het ontstaan aangeduid van veel nieuwe bouwplannen in het dierenrijk tijdens het Cambrium (ongeveer 539 tot 485 miljoen jaar geleden).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Cambrische explosie · Bekijk meer »

Cambrium

Het geologisch tijdvak Cambrium (541 ± 1,0 - 485,4 ± 1,9 miljoen jaar (Ma) geleden) is het onderste systeem of de vroegste periode van de era Paleozoïcum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Cambrium · Bekijk meer »

Canadees Schild

Het Canadese schild. De positie en grootte is schematisch weergegeven Het Canadees of Precambrisch Schild (ook wel het Laurentiaplateau genoemd) is een schild, een gebied waar gesteenten van geologisch hoge ouderdom dagzomen, dat ruwweg de vorm van een hoefijzer heeft en zich uitstrekt over noordoost en centraal Canada en een klein deel van de noordelijke Verenigde Staten (de staten Wisconsin, Minnesota, Michigan en New York).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Canadees Schild · Bekijk meer »

Carboon

Het Carboon is een periode in de geologische tijdschaal (en een systeem in de stratigrafie) die duurde van 358,9 ± 0,4 tot 298,9 ± 0,2 miljoen jaar geleden (Ma).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Carboon · Bekijk meer »

Cel (biologie)

Rode uicellen onder een microscoop. Levende cellen met gekleurde vacuole, afgestorven met kleurloze vacuole, luchtbel met dikke zwarte rand In de biologie is de cel het kleinste onderdeel van een organisme dat alle genetische informatie van dat organisme bevat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Cel (biologie) · Bekijk meer »

Celkern

mitochondriën oranje en het cytoskelet groen. De celkern of nucleus is het door een membraan omsloten deel van een cel waarin het genetisch materiaal (DNA) is opgeslagen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Celkern · Bekijk meer »

Celsius

Celsius' ontwerp Celsius (eerder centigrade genoemd in onder meer het Engels en Frans) is een temperatuurschaal vernoemd naar de Zweedse astronoom Anders Celsius (1701-1744), die een eerste versie van deze schaal (met en verwisseld) voorstelde in 1742.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Celsius · Bekijk meer »

Cenozoïcum

Het Cenozoïcum is de laatste era uit de geologische geschiedenis tussen 66,0 miljoen jaar (Ma) geleden en nu.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Cenozoïcum · Bekijk meer »

Centimeter

Een centimeter (cm) is een lengte van 0,01 meter.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Centimeter · Bekijk meer »

Chemisch element

Een chemisch of scheikundig element is een stof die met scheikundige middelen en methoden niet in andere stoffen opgesplitst kan worden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Chemisch element · Bekijk meer »

Chemische binding

Een chemische binding is de aantrekkende kracht tussen twee of meer atomen, ionen of moleculen van een gegeven scheikundige stof.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Chemische binding · Bekijk meer »

Chemische reactie

Een chemische reactie is het proces waarbij chemische verbindingen (moleculen) of atomen langs chemische weg worden omgezet in andere verbindingen, door het vormen dan wel breken van chemische bindingen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Chemische reactie · Bekijk meer »

Chemische verwering

kalkstenen parementblokken Chemische verwering is de verwering van materiaal (meestal gesteente) door een chemische reactie met water, koolzuur of zuurstof.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Chemische verwering · Bekijk meer »

Chimpansee

De chimpansee (Pan troglodytes) is een Afrikaanse mensaap.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Chimpansee · Bekijk meer »

China

China is een groot land met een zeer lange geschiedenis, een oude beschaving en cultuur in Oost-Azië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en China · Bekijk meer »

Chloroplast

Bladschijfcellen met chloroplasten van het mos ''Plagomnium affine''. Chloroplasten (Oudgrieks: χλωρός, khlōrós, "groen" en πλαστός, plastós, "gevormd") of bladgroenkorrels, zijn groene plastiden, die voorkomen in de cellen van veel soorten planten, algen en bepaalde micro-organismen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Chloroplast · Bekijk meer »

Chorda dorsalis

De chorda dorsalis (van Latijn chorda (darm), dorsum (rug); Engels: notochord) is een flexibel, staafvormig orgaan van embryo's van chordadieren (Chordata) waaruit bij de meeste gewervelde dieren zich de tussenwervelschijven ontwikkelen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Chorda dorsalis · Bekijk meer »

Co-evolutie

thumb Co-evolutie is het proces in de evolutie waarbij soorten zich voortdurend aan elkaar aanpassen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Co-evolutie · Bekijk meer »

Coelacanten

Coelacanten (Latimeriidae) zijn een familie van kwastvinnige vissen waarvan de soorten, op twee moderne na, alleen als fossiel bekend zijn.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Coelacanten · Bekijk meer »

Computersimulatie

Gelijktijdige computationele testen van twee model bouwhttp://www.seismicevaluation.org Earthquake Performance Evaluation Tool Online tsunami Een computersimulatie is een simulatie waarbij men een deel van de werkelijkheid nabootst met een model in een computerprogramma.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Computersimulatie · Bekijk meer »

Condensatie

Condensatie van water op een koude fles Stoommachine van Newcomen, in de encyclopédie Meyers van 1890 De eerste foto van de baan van een positron in een nevelvat. De baan is zichtbaar als een gebogen lijn, in het midden is een loden plaat zichtbaar. Condensatie is de faseovergang van gas- of damp-vorm naar vloeistof en is het tegenovergestelde van verdampen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Condensatie · Bekijk meer »

Conglomeraat (geologie)

Fan-conglomeraat in Death Valley, Verenigde Staten. Conglomeraat is een sedimentair gesteente bestaand uit grind (groter dan 64 mm) in een fijnere matrix.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Conglomeraat (geologie) · Bekijk meer »

Continent

Een continent is een zeer grote landmassa die niet of vrijwel niet met andere landmassa's verbonden is, en die zo groot is dat er plekken zijn waar een landklimaat of overgangsklimaat heerst.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Continent · Bekijk meer »

Continentale collisie

Continentale collisie of continent-continent collisie (collisie betekent botsing) is het proces dat in de platentektoniek optreedt als twee continenten tegen elkaar "botsen", waarna gebergtevorming of orogenese kan optreden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Continentale collisie · Bekijk meer »

Continentale lithosfeer

Doorsnede van de aardkorst:1 - continentale lithosfeer;2 - oceanische lithosfeer met oceaan erboven;3 - asthenosfeer. De continentale lithosfeer is het type lithosfeer onder continenten en het continentale plat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Continentale lithosfeer · Bekijk meer »

Continentale marge

abyssale vlakte). De continentale marge (Engels: continental margin) is in de geologie de overgang tussen een continent, bestaande uit dikke continentale korst en een oceaan, bestaande uit dunne oceanische korst.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Continentale marge · Bekijk meer »

Convectie

thumb stoof stroomt, treedt een vorm van convectie op. Opgewarmde (lichtere) lucht stijgt binnenin de stoof op om dan langs het te verhitten voorwerp weg te stromen. Dit veroorzaakt een aanzuigende werking aan de onderkant, waardoor er (koude) lucht naar binnen wordt gezogen. Dit systeem vormt slechts een halve convectiecel. De cel zou compleet zijn als de warme lucht weer af zou koelen en naar beneden zou stromen Convectie is warmtestroming via een gas of vloeistof.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Convectie · Bekijk meer »

Cryogenium

Het geologisch tijdperk Cryogenium (vroeger Cryogenien of Cryogeniaan), is een periode van de era Neoproterozoïcum, onderdeel van het eon Proterozoïcum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Cryogenium · Bekijk meer »

Cryptogamen

''Cladonia'' sp. Cryptogamen, wetenschappelijke naam Cryptogamae, is een informele naam die in de biologie inconsistent wordt gebruikt voor wat ook wel "lagere planten" of "sporenplanten" genoemd worden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Cryptogamen · Bekijk meer »

Culturele evolutie

Culturele evolutie is de ontwikkeling van een of meerdere culturen, gevormd door de interactie van samenlevingen met elkaar en met de omgeving, waarbij het geheel van dynamische systemen zich aan elkaar aanpast.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Culturele evolutie · Bekijk meer »

Devoon

Het Devoon is een periode in de geologische tijdschaal (en een systeem in de stratigrafie) die duurde van 419,2 ± 3,2 tot 358,9 ± 0,4 miljoen jaar (Ma) geleden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Devoon · Bekijk meer »

Dieptegesteente

kristallen zijn kwarts, de zalmroze kaliveldspaat. Dieptegesteente, plutoniet (afgeleid van de Romeinse god van de onderwereld, Pluto) of plutonisch, magmatisch, intrusief of abyssisch gesteente is stollingsgesteente dat diep onder het aardoppervlak is gestold.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Dieptegesteente · Bekijk meer »

Dieren (biologie)

De dieren (Animalia) vormen een rijk van meercellige levende wezens die tot de eukaryoten behoren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Dieren (biologie) · Bekijk meer »

Dinosauriërs

De dinosauriërs of dinosaurussen — de eerste benaming is de vertaling in het Nederlands van Dinosauria, de wetenschappelijke naam van de groep — vormen een diverse groep van reptielen, behorend tot de Archosauria, die stamt uit het Mesozoïcum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Dinosauriërs · Bekijk meer »

Distikstof

Opslagtank van vloeibare stikstof (tweede van rechts) Distikstof of moleculaire stikstof (N2) is de belangrijkste enkelvoudige stof van het element stikstof.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Distikstof · Bekijk meer »

Dizuurstof

Apparaat om zuurstof uit lucht te winnen in een bunker. Dizuurstof of moleculaire zuurstof (O2) is de belangrijkste enkelvoudige stof van het element zuurstof.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Dizuurstof · Bekijk meer »

DNA (biologie)

basenparen uitvergroot. Desoxyribonucleïnezuur, beter bekend als DNA,DNA is een afkorting van het Engelse deoxyribonucleic acid.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en DNA (biologie) · Bekijk meer »

Dolfijnen

Dolfijnen (Delphinidae) zijn een familie van in zee levende walvisachtigen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Dolfijnen · Bekijk meer »

Domesticatie van dieren

De domesticatie van dieren is het proces van genetische verandering bij dieren onder invloed van de mens.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Domesticatie van dieren · Bekijk meer »

Domesticatie van planten

grafkamer van Menna, opziener van de farao Domesticatie van planten is het domesticatieproces van genetische verandering bij planten onder invloed van cultivatie door de mens.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Domesticatie van planten · Bekijk meer »

Drasland

Illinois drasland Passewaaij in Tiel Drasland is land dat permanent door water is verzadigd of tijdelijk is verzadigd door bijvoorbeeld opkomend water.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Drasland · Bekijk meer »

Dunkleosteus

Dunkleosteus is een geslacht van uitgestorven vissen uit het Devoon (rond 360 miljoen jaar geleden).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Dunkleosteus · Bekijk meer »

Ecologie

Ecologie of oecologie is een biologische vakwetenschap.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ecologie · Bekijk meer »

Ecosysteem

Een ecosysteem of oecosysteem is een natuurlijk systeem dat bestaat uit alle organismen die in een bepaald gebied voorkomen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ecosysteem · Bekijk meer »

Ediacarische biota

diorama van het Ediacarische leven De Ediacarische biota is het vroegst bekende, complexe meercellige leven op Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ediacarische biota · Bekijk meer »

Ediacarium

Het Ediacarium (Engels: Ediacaran) is een tijdperk in de geologische tijdschaal.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ediacarium · Bekijk meer »

Eencellige

pantoffeldiertje. Eencelligen zijn organismen die overeenkomen in het kenmerk dat ze uit één cel bestaan.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eencellige · Bekijk meer »

Eilandboog

vulkanen op de overrijdende plaat (rechts in het plaatje). Een eilandboog is een rij grotendeels vulkanische eilanden, die gevormd is door de werking van platentektoniek.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eilandboog · Bekijk meer »

Endosymbiontentheorie

'''groen:''' plastoom. De endosymbiontentheorie (symbiogenese) is de theorie die de herkomst verklaart van mitochondria en chloroplasten in eukaryote cellen door endosymbiose.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Endosymbiontentheorie · Bekijk meer »

Energie

inwendig Potentiële-, kinetische- en vervormingsenergie worden achtereenvolgens in elkaar omgezet Energie is een fundamentele natuurkundige grootheid, dat is een meetbare eigenschap van een natuurkundig verschijnsel.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Energie · Bekijk meer »

Enzym

triosefosfaatisomerase (TIM). Model van het enzym purinenucleosidefosforylase (PNP) Een enzym (Oudgrieks: ἐν en in, ζύμη zúme gist) is een macromoleculaire katalysator die een specifieke chemische reactie in een levend wezen kan laten verlopen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Enzym · Bekijk meer »

Eoceen

Het Eoceen (Oudgrieks: ἠώς (ḗōs).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eoceen · Bekijk meer »

Eon (geologie)

Een eon is een zeer lang tijdperk in de geologische tijdschaal.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eon (geologie) · Bekijk meer »

Eruptie

Kenai Schiereiland Alaska), 1990 Een eruptie of vulkaanuitbarsting is de bekendste vorm van vulkanisme.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eruptie · Bekijk meer »

Eukaryoten

Eukaryoten (Eukaryota) zijn een van de drie domeinen waarin de huidige biologische wetenschap het leven indeelt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eukaryoten · Bekijk meer »

Eurazië

Eurazië is het grootste continent op aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eurazië · Bekijk meer »

Europa (werelddeel)

Europa is het werelddeel dat zich bevindt ten westen van het werelddeel Azië en ten noorden van het werelddeel Afrika.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Europa (werelddeel) · Bekijk meer »

Europasaurus

Europasaurus is een geslacht van plantenetende sauropode dinosauriërs behorend tot de groep van de Macronaria dat tijdens het Late Jura leefde in het gebied van het huidige Duitsland.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Europasaurus · Bekijk meer »

Europese vroege moderne mens

de skeletten van Grimaldi(reconstructie; de posities komen niet volledig overeen met de oorspronkelijke vondst) Europese vroege moderne mens (Engels: European early modern humans) is een algemene term voor vroege anatomisch moderne mensen (Homo sapiens sapiens) uit het Europese Laatpaleolithicum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Europese vroege moderne mens · Bekijk meer »

Eustasie

de verandering van het zeeniveau sinds het Cambrium Eustasie is de verandering van het absolute wereldwijde zeeniveau langs de geologische tijdschaal.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eustasie · Bekijk meer »

Eusthenopteron

Eusthenopteron is een geslacht van uitgestorven Sarcopterygii (vaak lobvinnigen genoemd) dat een iconische status heeft verkregen door zijn nauwe verwantschappen met viervoeters.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Eusthenopteron · Bekijk meer »

Evaporiet

Een evaporiet Een evaporiet is een gesteente dat is ontstaan door indamping.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Evaporiet · Bekijk meer »

Evenaar

Een bol waarop de evenaar blauw is gekleurd. Deze deelt de bol in twee gelijke helften en kruist de meridianen (geel) onder een hoek van 90°. Net zoals alle andere doorgetrokken lijnen is de evenaar een grootcirkel. De evenaar, evennachtslijn of equator is een breedtecirkel op het aardoppervlak in de vorm van een grootcirkel midden tussen de polen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Evenaar · Bekijk meer »

Evolutie (biologie)

Evolutie is het proces van verandering in alle vormen van leven van generatie op generatie in populaties door overerving van kenmerken en eigenschappen met hun variatie en natuurlijke selectie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Evolutie (biologie) · Bekijk meer »

Evolutiebiologie

Evolutiebiologie is het vakgebied binnen de biologie dat zich bezighoudt met het bestuderen van de evolutie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Evolutiebiologie · Bekijk meer »

Evolutietheorie

Alfred Russel Wallace (1823-1913), met Charles Darwin opsteller van de evolutietheorie. Wallace publiceerde in 1858 als eerste het idee dat natuurlijke selectie tot evolutie leidt. De foto dateert van rond 1895. Charles Darwin (1809-1882), met Alfred Russel Wallace grondlegger van de evolutietheorie. Foto van rond 1854. De evolutietheorie is de natuurwetenschappelijke verklaring voor de evolutie van het leven en voor de verscheidenheid aan soorten op de planeet Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Evolutietheorie · Bekijk meer »

Extensietektoniek

Extensietektoniek, rektektoniek, korstextensie en korstverdunning zijn termen die slaan op de tektonische situatie waarbij de lithosfeer van de Aarde of een andere planeet door een mechanische rekspanning uit elkaar beweegt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Extensietektoniek · Bekijk meer »

Fanerozoïcum

Het geologisch tijdvak Fanerozoïcum (ook gespeld als Phanerozoïcum) is een eon uit de geologische geschiedenis van de Aarde, en duurt van 538.8 ±0.2 miljoen jaar (Ma) geleden tot heden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Fanerozoïcum · Bekijk meer »

Felsisch

Felsisch (van Engels: feldspar - veldspaat) of (verouderd) zuur slaat in de geologie op gesteenten of mineralen die relatief veel silica (SiO2) en relatief weinig magnesium of ijzer bevatten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Felsisch · Bekijk meer »

Fotosynthese

Fotosyntheseformule Fotosynthese (ook: koolstofdioxide-, koolzuur- of koolstofassimilatie) is een vorm van biosynthese, waarbij energie uit zonlicht wordt gebruikt om gasvormig koolstofdioxide om te zetten in de vaste stof glucose.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Fotosynthese · Bekijk meer »

Gebergtevorming

plateau. Gebergtevorming alias orogenese is een gevolg van de platentektoniek, de bewegingen van platen langs elkaar (zijschuivingsbewegingen), over en onder elkaar (compressieve bewegingen) en uit elkaar (extensionele bewegingen).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Gebergtevorming · Bekijk meer »

Gebruiksvoorwerp

Bioscoopjournaal uit maart 1960: Voorjaarsbeurs van gebruiksvoorwerpen in de Jaarbeurs te Utrecht, met o.a. een strijkplank met aangebouwde stoel, een plastic mengbeker voor op een koffiemolen, een zwevende stofzuiger, een demonstratie van de zuigkracht van stofzuigers, een zgn. vrijgezellenknoop en een uitklapbare douchecabine. Gebruiksvoorwerp is de verzamelnaam voor objecten die door mensen worden gebruikt, zoals.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Gebruiksvoorwerp · Bekijk meer »

Geleedpotigen

Geleedpotigen (Arthropoda) zijn een stam van koudbloedige, ongewervelde dieren met een uitwendig skelet, een gesegmenteerd lichaam en meerdelige (gelede) poten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geleedpotigen · Bekijk meer »

Genetica

Fosfaat- en desoxyribosegroepen vormen de ruggengraat van deze structuur, waaraan nucleobasen vastzitten, die met de basen van de andere keten verbonden zijn als de treden van een wenteltrap Genetica of erfelijkheidsleer is de biologische wetenschap die erfelijkheid beschrijft en verklaart.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Genetica · Bekijk meer »

Geochemie

Geochemie is de natuurwetenschap die principes uit de scheikunde gebruikt om de mechanismen achter grote geologische systemen zoals de aardkorst en oceanen te verklaren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geochemie · Bekijk meer »

Geochronologie

Een voorstelling van de geologische tijdschaal Geochronologie is het dateren van gesteenten, fossielen en sedimenten, waarbij een ouderdom binnen een bepaalde foutenmarge wordt bepaald.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geochronologie · Bekijk meer »

Geologie

Carl Spitzweg: ''Der Geologe'', omstreeks 1860 Geologische kaart van Engeland en Wales door William Smith uit 1815. Dit was de eerste geologische kaart die met moderne methoden werd getekend. Geologie of aardkunde (van Oudgrieks γῆ.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geologie · Bekijk meer »

Geologisch archief

Het geologisch archief (Engels: geological record) is alle informatie over de geschiedenis van de Aarde die opgeslagen ligt in gesteenten, sedimenten, ijskappen en fossielen te beschrijven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geologisch archief · Bekijk meer »

Geologisch tijdperk

De geschiedenis van de Aarde wordt ingedeeld in een groot aantal geologische tijdperken.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geologisch tijdperk · Bekijk meer »

Geologische tijdschaal

Engelstalige visuele presentatie van een geologische tijdschaal in de vorm van een spiraal De geologische tijdschaal is de indeling van de geschiedenis van de Aarde in geologische tijdperken.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geologische tijdschaal · Bekijk meer »

Geschiedenis van de wereld

De geschiedenis van de wereld behandelt de grote lijnen van de geschiedenis van de mensheid.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geschiedenis van de wereld · Bekijk meer »

Geslacht (biologie)

Een geslacht of genus (meervoud genera) is een taxonomische rang boven de rang van soort.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Geslacht (biologie) · Bekijk meer »

Gesteente

Winning van gesteente op het schilderij ''the Quarry'' (Engels voor ''de steengroeve'') van John Frederick Herring senior uit 1858. Gesteente of steen is het vaste, consistente materiaal dat in de ondergrond onder de bodem ligt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Gesteente · Bekijk meer »

Gewervelden

Gewervelden of vertebraten (Vertebrata) vormen een onderstam van chordadieren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Gewervelden · Bekijk meer »

Glaciaal (tijdperk)

Een glaciaal of ijstijd is een periode in de geschiedenis, waarin het klimaat op aarde aanzienlijk kouder was dan tegenwoordig.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Glaciaal (tijdperk) · Bekijk meer »

Gondwana (continent)

Ligging van continenten tijdens het Trias Gondwana, ook wel Gondwanaland, was een zuidelijk supercontinent, dat bestond uit gebieden die in de huidige tijd grotendeels op het zuidelijk halfrond liggen, waaronder Antarctica, Zuid-Amerika, Afrika, India en de eilanden in de Indische Oceaan, het continent Australië en eilanden in het westen van de Grote Oceaan.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Gondwana (continent) · Bekijk meer »

Graniet

Bretagne Graniet is een zuur (of felsisch) stollingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit drie mineralen: kwarts, veldspaten (kaliveldspaat en plagioklaas) en mica's (muscoviet en/of biotiet).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Graniet · Bekijk meer »

Granodioriet

Het stollingsgesteente granodioriet is een redelijk felsisch diepte- en ganggesteente met tussen de 63 en 68% silica.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Granodioriet · Bekijk meer »

Greenstone belt

Kilimafedha greenstone, Orangirivier, Serengeti NP, Tanzania Een Greenstone belt is een geologische zone van een kraton.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Greenstone belt · Bekijk meer »

Groenland

Satellietopname van Groenland Boerderijen in Groenland Groenland en Denemarken Een ijsberg bij het stadje Narsaq. Groenland (Groenlands: Kalaallit Nunaat, "Land van de Groenlanders"; Deens: Grønland) is een eiland gelegen in het Noordpoolgebied en administratief behorend tot het Koninkrijk Denemarken.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Groenland · Bekijk meer »

Groenwieren

Groenwieren (Chlorophyta) zijn organismen die verwant zijn aan de planten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Groenwieren · Bekijk meer »

Grotten van Lascaux

Ingang De grotten van Lascaux liggen in de vallei van de Vézère op het grondgebied van de gemeente Montignac in het Franse departement Dordogne (regio Nouvelle-Aquitaine).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Grotten van Lascaux · Bekijk meer »

Hadeïcum

Het Hadeïcum is het oudste geologisch tijdperk in de geschiedenis van de Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Hadeïcum · Bekijk meer »

Haikouichthys

Haikouichthys is een geslacht van uitgestorven chordadieren uit het Vroeg-Cambrium van China, dat 518 miljoen jaar geleden leefde, tijdens de Cambrische explosie van meercellig leven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Haikouichthys · Bekijk meer »

Handel (economie)

Zeecontainers in een haven markt Paardenmarkt van Hedel Handel in effecten Handel is het uitwisselen van producten tussen twee partijen tegen directe of uitgestelde betaling.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Handel (economie) · Bekijk meer »

Heelal

Een deel van het heelal Het heelal of universum in de astronomie, ofwel de kosmos in de kosmologie, zijn synoniemen voor alle materie en energie binnen het gehele ruimtetijd-continuüm.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Heelal · Bekijk meer »

Helium

Helium is een scheikundig element met symbool He en atoomnummer 2.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Helium · Bekijk meer »

Hercynische orogenese

Carboon. Huidige kustlijnen zijn in grijs aangegeven ter oriëntatie.Kaart gebaseerd op gegevens en kaarten in Matte (2001) en Ziegler (1990) De Hercynische, Varistische of Variscische orogenese of plooiing was een fase van gebergtevorming (een "orogenese") gedurende het Laat-Paleozoïcum, die herkend wordt in oudere gesteenten in de ondergrond van Midden- en Zuid-Europa en Noord-Afrika.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Hercynische orogenese · Bekijk meer »

Heterotroof

Een organisme is een heterotroof organisme als het zijn celmateriaal opbouwt uit voedingsstoffen die het betrekt uit organische stoffen, stoffen afkomstig van andere organismen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Heterotroof · Bekijk meer »

Himalaya

miniatuur De Himalaya, ook wel Himalayagebergte of Himalaya's genoemd (Hindi/Nepali: हिमालय, Himālaya; Tibetaans: ཧི་མ་ལ་ཡ; Urdu: سلسلہ کوہ ہمالیہ, Salsal-kwe-Himalay; Chinees: 喜马拉雅山脉, pinyin: Xǐmǎlāyǎ Shānmài), is een hooggebergte in het midden van Azië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Himalaya · Bekijk meer »

Holoceen

Het Holoceen, vroeger ook Alluvium genoemd, is het geologische tijdvak van 11.700 jaar geleden tot nu.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Holoceen · Bekijk meer »

Homo (geslacht)

Homo (Latijn: mens) is een geslacht binnen de familie van de mensachtigen (Hominidae).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Homo (geslacht) · Bekijk meer »

Homo erectus

Homo erectus (Latijn voor 'rechtopgaande mens') is een uitgestorven mensensoort die van 2 miljoen tot 140.000 jaar geleden leefde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Homo erectus · Bekijk meer »

Homo ergaster

Homo ergaster is een uitgestorven mensensoort, die misschien de voorganger was van Homo erectus.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Homo ergaster · Bekijk meer »

Hooggebergte

Een hooggebergte of alpien gebergte is een gebergte dat zich dankzij zijn hoogte landschappelijk en ecologisch duidelijk van zijn omgeving onderscheidt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Hooggebergte · Bekijk meer »

Horizontale genoverdracht

Horizontale genoverdracht of laterale genoverdracht (Engels: horizontal/lateral gene transfer of afgekort HGT/LGT) is een proces waarbij genetisch materiaal tussen twee organismen wordt uitgewisseld (genetische uitwisseling), zonder dat daarbij, zoals meestal het geval is, genetisch materiaal of DNA wordt doorgegeven van de ene naar de volgende generatie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Horizontale genoverdracht · Bekijk meer »

Huronische ijstijd

De Huronische ijstijd is een ijstijd die ongeveer 2,3 miljard jaar geleden begon bij de overgang tussen het Archeïcum en Proterozoïcum en circa 300 miljoen jaar duurde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Huronische ijstijd · Bekijk meer »

Hydrosfeer

De beweging van water rond, over en door de aarde wordt de watercyclus genoemd, een belangrijk onderdeel van de hydrosfeer. De hydrosfeer (afgeleid van het Oudgrieks: ὕδωρ húdōr, wat water betekent, en σφαῖρα sphaira, wat bol betekent) verwijst binnen de discipline van de fysische geografie naar het geheel van water op, onder en boven het oppervlak van een planeet.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Hydrosfeer · Bekijk meer »

Hypothese

Een hypothese (van Oudgrieks: ὑπόθεσις (hypóthesis), veronderstelling) is in de empirische wetenschap een stelling die (nog) niet bewezen is, en die dient als uitgangspunt voor een experiment of voor een gerichte waarneming.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Hypothese · Bekijk meer »

Ichthyostega

Ichthyostega is een geslacht van uitgestorven stamtetrapoden, overgangsvormen van basale beenvissen naar de Tetrapoda.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ichthyostega · Bekijk meer »

Iguanodon

Iguanodon is een geslacht van uitgestorven plantenetende ornithischische dinosauriërs, behorend tot de groep van de Euornithopoda, dat tijdens het Vroeg-Krijt leefde in het gebied van het huidige Europa.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Iguanodon · Bekijk meer »

IJskap

Satellietopname van de Antarctische ijskap. Een ijskap is een koepelvormige, aaneengesloten ijsmassa van grote omvang.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en IJskap · Bekijk meer »

IJstijdvak

Kangerlussuaq. Een ijstijdvak is een periode waarin ijskappen voorkomen op het land. Het voorkomen van ijskappen op Groenland maakt dus dat we per definitie in een ijstijdvak leven. Een ijstijdvak of glaciatie is een geologisch tijdvak waarin ijskappen voorkomen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en IJstijdvak · Bekijk meer »

IJzer (element)

IJzer is een scheikundig element met symbool Fe (uit het Latijn: ferrum) en atoomnummer 26.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en IJzer (element) · Bekijk meer »

IJzer(II)oxide

IJzer(II)oxide (FeO, vroegere naam ferroxide) is een anorganische verbinding van het element ijzer met zuurstof, waarbij het ijzerion in oxidatietoestand +II verkeert.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en IJzer(II)oxide · Bekijk meer »

IJzer(III)oxide

IJzer(III)oxide of rood ijzeroxide (Fe2O3) is een anorganische verbinding van ijzer met zuurstof, waarbij ijzer een oxidatietoestand van +III bezit.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en IJzer(III)oxide · Bekijk meer »

India

India, officieel de Republiek India (Hindi: भारत गणराज्य, Bhārat Gaṇarājya, Engels: Republic of India), is een land in Zuid-Azië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en India · Bekijk meer »

Indus (rivier)

De Indus (Urdu: دريائے سِندھ, darya-e sindh; Hindi: सिन्धु नदी, sindhu nadī; Punjabi: ਸਿੰਧ ਦਰਿਆ, sindh darya; Sindhi: سنڌو درياءَ, sindhu darya) is de belangrijkste rivier van Pakistan.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Indus (rivier) · Bekijk meer »

Industriële revolutie

Model van een ''Spinning Jenny'', het eerste machinaal aangedreven spinnewiel, uitgevonden door James Hargreaves. (''museum voor Vroege Industrialisatie, Wuppertal, Duitsland'') De industriële revolutie is de overgang van handmatig naar machinaal vervaardigde goederen die gepaard ging met grootschalige organisatorische en sociale veranderingen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Industriële revolutie · Bekijk meer »

Insecten

Insecten (Insecta) zijn een klasse van zespotige, ongewervelde dieren die behoren tot de geleedpotigen (Arthropoda).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Insecten · Bekijk meer »

Inslagproces

Het inslagproces is een geologisch of geomorfologisch proces waarbij een object vanuit de ruimte op het vaste oppervlak van een planeet, maan of planetoïde inslaat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Inslagproces · Bekijk meer »

Interglaciaal

Interglacialen zijn de periodes tussen twee glacialen in.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Interglaciaal · Bekijk meer »

Interstellair medium

Het interstellair medium (ISM) is het geheel van de materie (interstellaire materie, ook afgekort als ISM) en energie (interstellair stralingsveld) die zich tussen de sterren in een sterrenstelsel bevindt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Interstellair medium · Bekijk meer »

Jager-verzamelaar

Jager uit de steentijd (tekening begin 20e eeuw) Een jager-verzamelaar is een mens die zich in leven houdt door middel van de jacht en/of het verzamelen van eetbare dingen zoals bessen en dieren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Jager-verzamelaar · Bekijk meer »

Jura (periode)

De Jura is een periode in de geologie (en een systeem in de stratigrafie) die duurde van ongeveer 201,3 tot 145,0 miljoen jaar (Ma) geleden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Jura (periode) · Bekijk meer »

Kaakdieren

De Gnathostomata of kaakdieren zijn een groep van dieren die behoort tot de chordadieren (Chordata).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kaakdieren · Bekijk meer »

Kangaroo Island

Kangaroo Island (Engels voor kangoeroe-eiland) is een eiland bij de zuidkust van Australië, dat behoort tot de staat Zuid-Australië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kangaroo Island · Bekijk meer »

Katalysator

De werking van een katalysator schematisch voorgesteld. Doordat tussenproducten worden gevormd, is de activeringsenergie lager en verloopt de reactie sneller. Een katalysator is in de scheikunde een stof die de snelheid van een specifieke chemische reactie beïnvloedt zonder zelf verbruikt te worden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Katalysator · Bekijk meer »

Kernfusie

Kernfusie is in de natuurkunde het samensmelten van atoomkernen, waarbij uit twee atoomkernen een zwaardere atoomkern met een hoger atoomnummer wordt gevormd.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kernfusie · Bekijk meer »

Klasse (biologie)

In de taxonomie, de indelingsleer van de systematiek in de biologie, is een klasse een taxonomische rang of een taxon in die rang.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Klasse (biologie) · Bekijk meer »

Klimaat

Het klimaat is de gemiddelde weerstoestand (temperatuur, windkracht, bedekkingsgraad en neerslag) over een periode van minimaal 30 jaar.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Klimaat · Bekijk meer »

Klimaatclassificatie van Köppen

De klimaatclassificatie van Köppen of ook wel de klimaatclassificatie van Köppen-Geiger genoemd, is een oorspronkelijk in 1918 ontworpen klimaatclassificatie door de Russisch-Duitse geograaf, meteoroloog, bioloog, klimatoloog en botanicus Wladimir Köppen (1846-1940).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Klimaatclassificatie van Köppen · Bekijk meer »

Klimaatverandering

hier. Klimaatverandering is in brede zin elke verandering in weer of klimaat over een lange periode in de geschiedenis van de Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Klimaatverandering · Bekijk meer »

Kolonie (biologie)

brandtse aalscholvers in Californië Een kolonie is in de biologie een groep van organismen die tot dezelfde soort behoren en die bij elkaar wonen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kolonie (biologie) · Bekijk meer »

Komeet

Komeet Hale-Bopp op 29 maart 1997 gefotografeerd boven Pazin, Kroatië Schmidt telescoop, belichtingstijd 1 minuut. Uit de foto valt af te leiden dat de zon zich rechtsonder bevindt (want de plasmastaart wijst van de zon af) en dat de komeet zich naar links beweegt (want de stofstaart blijft achter). Kometen zijn relatief kleine hemellichamen die in een vaak langgerekte elliptische baan rond een ster draaien en uit ijs, gas en stof bestaan ("vuile sneeuwballen").

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Komeet · Bekijk meer »

Koolstofdioxide

Koolstofdioxide, kooldioxide, ook koolzuurgas, in de 19e eeuw ook koolstofzuurgas genoemd, is een anorganische verbinding van koolstof en zuurstof, met als brutoformule CO2.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Koolstofdioxide · Bekijk meer »

Koraal (zoölogie)

Koraal is een verzamelnaam voor zeedieren van de klasse Anthozoa (bloemdieren).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Koraal (zoölogie) · Bekijk meer »

Kosmische kalender

De kosmische kalender is een tijdschaal waarbij de verstreken leeftijd van het heelal wordt omgezet naar een kalenderjaar.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kosmische kalender · Bekijk meer »

Koudbloedig

zonnepanelen om zo meer zonnestralen op te vangen en sneller op te warmen Een koudbloedig organisme is een dier dat zelf geen eigen lichaamswarmte kan produceren, in tegenstelling tot een warmbloedig organisme.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Koudbloedig · Bekijk meer »

Kraton (geologie)

Kratons op de verschillende continenten Een kraton of rompgebergte is in de geologie een stuk zeer oude continentale aardkorst, dat al zeer lange tijd tektonisch "stabiel" is.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kraton (geologie) · Bekijk meer »

Kreeftachtigen

De kreeftachtigen (Crustacea) vormen een grote, diverse substam van de geleedpotigen, waartoe veel bekende diergroepen behoren zoals de krabben, kreeften, garnalen, krill, pissebedden en zeepokken.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kreeftachtigen · Bekijk meer »

Krijt (periode)

Het Krijt is een geologisch tijdperk dat duurde van ongeveer 145 tot 66 miljoen jaar (Ma) geleden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Krijt (periode) · Bekijk meer »

Krijt-Paleogeengrens

Artistieke impressie van de inslag van een grote meteoriet aan het einde van het Krijt De Krijt-Paleogeengrens (ook wel Krijt-Tertiairgrens, afgekort K-Pg-grens of K-T-grens; in het Engels: K-T Boundary) is de overgang tussen de geologische tijdperken Krijt (K) en Paleogeen (Pg).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Krijt-Paleogeengrens · Bekijk meer »

Kristal (natuurwetenschappen)

Kristal van amethist-kwarts Schematisch overzicht van de ordening van atomen in kristallijne, polykristallijne en amorfe materie. Een kristal is een hoeveelheid periodiek gerangschikte atomen of moleculen, en dit zowel in twee als in drie dimensies.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kristal (natuurwetenschappen) · Bekijk meer »

Kwartair

Het geologisch tijdperk Kwartair (in België: Quartair) is in de geologische tijdschaal de jongste periode en in de stratigrafische kolom het bovenste systeem.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kwartair · Bekijk meer »

Kwartaire ijstijd

IJsbedekking op het noordelijk halfrond gedurende het Laatste Glaciale Maximum aan het eind van het Pleistoceen. De Kwartaire ijstijd (ook bekend als de Pleistocene ijstijd, de huidige ijstijd of simpelweg de ijstijd) is de ijstijd die het gehele Kwartair omvat (van 2,588 Ma tot heden) en gekenmerkt wordt door permanente ijsbedekking op Antarctica en wellicht Groenland en het periodiek voorkomen van grote ijskappen op het vasteland van Noord-Amerika en Eurazië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kwartaire ijstijd · Bekijk meer »

Kwastvinnigen

De kwastvinnigen of spiervinnige vissen (Sarcopterygii) zijn binnen de beenvisachtigen (Osteichthyes) de zustergroep van de eigenlijke beenvissen, de straalvinnigen (Actinopterygii).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Kwastvinnigen · Bekijk meer »

Laat-Paleozoïsche ijstijd

''Striae'' ten gevolge van gletsjers in gesteente bij Colônia Witmarsum, Zuid-Brazilië De Laat-Paleozoïsche ijstijd (soms ook wel Karoo-ijstijd) was een ijstijd in de geologische periodes Carboon en Perm in het Late Paleozoïcum en duurde ongeveer van 326 tot 260 miljoen jaar geleden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Laat-Paleozoïsche ijstijd · Bekijk meer »

Lake Thetis

Lake Thetis is een zoutmeer aan de Indische Oceaan gelegen in het Nationaal park Nambung in West-Australië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Lake Thetis · Bekijk meer »

Landbouw

De oogst van tarwe in Duitsland. Een maaidorser verzamelt en laadt de gedorste tarwe in een aanhanger Landbouw of agricultuur is het geheel van menselijke activiteiten waarbij de bodem wordt gebruikt voor de productie van planten en dieren, ten behoeve van de economie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Landbouw · Bekijk meer »

Landklimaat

Schematische kaart van gebieden met een landklimaat (D) Een landklimaat of continentaal klimaat is een klimaat dat wordt gekenmerkt door extreme temperaturen in zowel de zomer als de winter, in tegenstelling tot een zeeklimaat Gebieden met dit type klimaat liggen in de regel ver landinwaarts, waar de matigende invloeden van oceanen zeer klein zijn.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Landklimaat · Bekijk meer »

Laramide orogenese

De Laramide orogenese was een periode van gebergtevorming in het westen van Noord-Amerika, die duurde van het Laat-Krijt (80-70 Ma (miljoen jaar geleden)) tot het Eoceen (55 tot 35 Ma).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Laramide orogenese · Bekijk meer »

Late Heavy Bombardment

Mercurius die werden gevormd tijdens het Late Heavy Bombardment. Het Late Heavy Bombardment (LHB, letterlijk het late hevige bombardement) was een periode van ongeveer 4,1 tot 3,8 Ga (4,1 tot 3,8 miljard jaar geleden) waarin het binnenste gedeelte van het zonnestelsel (de Aarde en de Maan en de planeten Venus, Mercurius en Mars) blootstond aan een veel groter dan gemiddeld aantal inslagen van meteorieten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Late Heavy Bombardment · Bekijk meer »

Laurazië

Aarde tijdens het Trias Laurazië was een supercontinent dat met het zuidelijkere Gondwana het supercontinent Pangea vormde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Laurazië · Bekijk meer »

Laurentia (geologie)

Laurentia is een paleocontinent dat 750 miljoen jaar geleden gevormd werd bij het uiteenvallen van het supercontinent Rodinië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Laurentia (geologie) · Bekijk meer »

Lepidodendron

Lepidodendron, ook bekend als de schubbomen, is een geslacht van uitgestorven primitieve, vasculaire, boomachtige planten die verwant zijn aan de Isoëtes (biesvarens) en Lycopsida (wolfsklauwen).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Lepidodendron · Bekijk meer »

Lichtkracht

In de astronomie wordt onder de lichtkracht (luminositeit, helderheid) van een ster verstaan het totaal uitgezonden vermogen in de vorm van elektromagnetische straling.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Lichtkracht · Bekijk meer »

Lithosfeer

De tektonische platen De lithosfeer of steenschaal is het buitenste gedeelte van de vaste Aarde en is ongeveer 80 km dik (Afhankelijk van of het oceanische of continentale lithosfeer betreft).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Lithosfeer · Bekijk meer »

Londen

Londen (Engels: London) is de hoofdstad en grootste stad van zowel Engeland als het Verenigd Koninkrijk.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Londen · Bekijk meer »

Maan

Achterkant van de Maan (foto van Lunar Reconnaissance Orbiter) De Maan is de enige maan (natuurlijke satelliet) van de Aarde en van de manen van het zonnestelsel de vijfde in grootte.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Maan · Bekijk meer »

Magma (gesteente)

Vesuvius in 1774. Olieverf door de Duitse landschapsschilder Jakob Philipp Hackert (1737-1807). Magma is het vloeibare gesteente dat zich onder het aardoppervlak of het oppervlak van een andere aardse planeet bevindt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Magma (gesteente) · Bekijk meer »

Magnesium

Magnesium is een scheikundig element met symbool Mg en atoomnummer 12.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Magnesium · Bekijk meer »

Mammoeten

Mammoeten (Mammuthus) zijn een geslacht van uitgestorven olifantachtigen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mammoeten · Bekijk meer »

Mammoetsteppe

De mammoetsteppe of steppetoendra was een bijzondere vorm van steppe die tijdens de koude periodes van het Pleistoceen, met name het Saalien en Weichselien, verspreid was over een groot deel van het noorden van Eurazië, van Midden-Europa tot Oost-Azië, maar ook in Noord-Amerika.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mammoetsteppe · Bekijk meer »

Mars (planeet)

Mars is vanaf de zon geteld de vierde planeet van het zonnestelsel, om de zon draaiend in een baan tussen die van de Aarde en die van Jupiter.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mars (planeet) · Bekijk meer »

Massa (natuurkunde)

Massa is een natuurkundige grootheid die een eigenschap van materie, de hoeveelheid van een stof, aanduidt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Massa (natuurkunde) · Bekijk meer »

Massa-extinctie

Ma tot heden). De gele pijltjes geven de vijf grote massa-extincties aan, blauwe pijltjes "gewone" extincties. Een massa-extinctie of massa-uitsterving is het wereldwijd massaal uitsterven van vele soorten organismen in een relatief korte tijdsduur.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Massa-extinctie · Bekijk meer »

Massadichtheid

De massadichtheid of soortelijke massa (of, als geen verwarring mogelijk is, kortweg dichtheid) van een homogeen materiaal is in de natuur- en scheikunde een intensieve grootheid die uitdrukt hoeveel massa van dat materiaal aanwezig is in een bepaald volume.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Massadichtheid · Bekijk meer »

Massamiddelpunt

Massamiddelpunt van een systeem van 4 punten van verschillende massa Het massamiddelpunt, gemeenschappelijk zwaartepunt, massacentrum of barycentrum (anglicisme) van een groep puntmassa's wordt bepaald door het gewogen gemiddelde van de plaatsvectoren van de afzonderlijke zwaartepunten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Massamiddelpunt · Bekijk meer »

Meme (memetica)

Een meme is een begrip uit de memetica en betekent een idee of ideeën-stelsel zoals een godsdienst of ideologie, dan wel een techniek of andere menselijke vinding of gebruik dat zich onder informatiedragers verspreidt (tot nu toe voornamelijk menselijke hersenen en sociale netwerken), en wordt ook wel omschreven als een besmettelijk informatiepatroon.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Meme (memetica) · Bekijk meer »

Mens

Mensen (Homo sapiens) zijn intelligente primaten die gekenmerkt worden door hun rechtopstaande houding en tweevoetige voortbeweging, hun fijne motoriek en gebruik van werktuigen, hun complex taalgebruik en geavanceerde en zeer georganiseerde samenlevingen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mens · Bekijk meer »

Menselijke vuurbeheersing

Inwoners van Vanuatu maken vuur door houtwrijving met behulp van een vuurploeg. De beheersing van vuur door de mens is het maken, gecontroleerd beheren en doven van vuur.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Menselijke vuurbeheersing · Bekijk meer »

Mercurius (planeet)

Mars op dezelfde schaal Mercurius is de planeet in het zonnestelsel met de kleinste en snelste baan om de zon.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mercurius (planeet) · Bekijk meer »

Mesopotamië

Mesopotamië (Oud-Grieks voor tussen de rivieren) of Tweestromenland, (Aramees: Beth Nahrin ܒܝܬ ܢܗܪܝܢ, Arabisch: بلاد مابين النهرين, Bilad ma bayn Al-Nahrayn of بلاد الرافدين, Bilad ar-Rafidayn, Grieks: Μεσοποταμία, Perzisch: بین‌النهرین ook بِینُ الْنَهرِین of میانْ دو رود, Turks: Mezopotamya) is het gebied rond de rivieren Tigris (ca. 1900 km) en Eufraat (ruim 2.700 km lang).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mesopotamië · Bekijk meer »

Mesozoïcum

Het geologisch tijdvak Mesozoïcum (afgeleid van Grieks: μέσος (mésos).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mesozoïcum · Bekijk meer »

Metaal

halogenen en edelgassen zijn Gloeiend heet metaal In de scheikunde is een metaal een van de 62 scheikundig elementen uit een van de volgende reeksen in het periodiek systeem der elementen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Metaal · Bekijk meer »

Metamorfose (geologie)

amfiboliet- in de groenschistfacies komt. Metamorfose is een term die in de geologie, petrologie en mineralogie gebruikt wordt om chemische reacties en faseovergangen in gesteenten te beschrijven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Metamorfose (geologie) · Bekijk meer »

Meteoriet

ijzermeteoriet van 700 gram Doorsnede van de Toluca-ijzermeteoriet atmosfeer Een meteoriet is het deel van een meteoroïde of planetoïde dat op de aarde inslaat na vanuit de ruimte door de atmosfeer te zijn gevallen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Meteoriet · Bekijk meer »

Methaan

Methaan (CH4) is de eenvoudigste koolwaterstof en behoort tot de groep der alkanen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Methaan · Bekijk meer »

Microcontinent

Met het begrip microcontinent wordt in de geologie en geofysica, en met name in de platentektoniek, een terrein bedoeld dat hoofdzakelijk uit continentale korst bestaat, maar niet bij een groot continent hoort.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Microcontinent · Bekijk meer »

Mid-oceanische rug

Een mid-oceanische rug (soms afgekort tot MOR), spreidingsrug, of spreidingszone is een langgerekte, hoger gelegen structuur.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mid-oceanische rug · Bekijk meer »

Milanković-parameters

De Milanković-parameters Cirkelvormige baan Elliptische baan met excentriciteit 0,5 Variatie in de glooiingshoek van de aardas 22,1-24,5° Precessiebeweging De Milanković-parameters, ook: Milankovitch-parameters, zijn astronomische grootheden die cyclische variaties veroorzaken.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Milanković-parameters · Bekijk meer »

Mineraal (geologie)

silica (SiO2). Een mineraal is een in de natuur voorkomende stof die zichtbaar homogeen van structuur en samenstelling is.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mineraal (geologie) · Bekijk meer »

Mioceen

Het Mioceen (Grieks: μείων (meiōn).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mioceen · Bekijk meer »

Mitochondrion

Mitochondrion Een mitochondrionEverdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mitochondrion · Bekijk meer »

Modder

Modder, slijk, bagger of blubber is een vloeibaar of semi-vloeibaar mengsel van klei, silt en water, een suspensie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Modder · Bekijk meer »

Moeras

Veenmoeras in natuurgebied De Liereman. Een moeras (uit het Oudfrans marasc, Nieuwfrans marais) is een type drasland, dat wordt gedomineerd door kruidachtige in plaats van houtachtige plantensoorten en waar veen wordt gevormd, een afzetting van dood plantmateriaal, vaak mossen en dan hoofdzakelijk veenmossen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Moeras · Bekijk meer »

Moleculaire wolk

Eta Carina Nevel. Dit plaatje heeft een breedte van ongeveer twee lichtjaren en is genomen door de Hubble Space Telescope in 1999. Een moleculaire wolk is een interstellaire wolk waarvan de dichtheid en omvang de vorming van moleculaire waterstof (H2) toelaat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Moleculaire wolk · Bekijk meer »

Molecuul

Verschillende modellen van een molecuul glucose Een molecuul of molecule is het kleinste deeltje van een moleculaire stof dat nog de chemische eigenschappen van die stof bezit.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Molecuul · Bekijk meer »

Mondialisering

Mondialisering, of vaak ook het anglicisme globalisering, is een voortdurend proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie, met als centraal kenmerk een wereldwijde arbeidsdeling, waarbij productielijnen over de wereld worden gespreid die gedreven worden door de informatie- en communicatietechnologie en door internationale handel.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mondialisering · Bekijk meer »

Mosdiertjes

Fossiele mosdiertjes De mosdiertjes (Bryozoa of Ectoprocta, niet te verwarren met de mosbeertjes) zijn een stam van Protostomia, die vooral in zee leven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Mosdiertjes · Bekijk meer »

Naaktzadigen

van links naar rechts takje met vrouwelijke strobuli; vrouwelijke strobilus en daaronder een zaadschub met zaadknoppen van boven; overlangse doorsnede van vrl. strobilus; tak met mannelijke strobuli; vrl. kegel; onder elkaar pollenkorrel, gevleugeld zaad en microsporofyl; mnl. strobi;us en er onder een microsporofyl; rechtsboven 2 pollenkorrels Mannelijke strobilus van een palmvaren (''Cycas spec.'') De naaktzadigen (gymnospermen, botanische naam Gymnospermae) vormen een groep planten, die niet gekarakteriseerd wordt door een gezamenlijke ontstaansgeschiedenis.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Naaktzadigen · Bekijk meer »

National Aeronautics and Space Administration

logo van NASA Het hoofdkantoor (Mary W. Jackson NASA Headquarters) van NASA in Washington D.C. De National Aeronautics and Space Administration, afgekort tot NASA, is een onafhankelijk agentschap van de federale overheid van de Verenigde Staten, dat verantwoordelijk is voor het Amerikaanse civiele ruimtevaartprogramma.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en National Aeronautics and Space Administration · Bekijk meer »

Nature

Nature (Engels voor 'natuur') is een gerenommeerd, Brits wetenschappelijk tijdschrift dat wekelijks verschijnt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Nature · Bekijk meer »

Natuurlijke maan

Aarde Een natuurlijke maan of natuurlijke satelliet is een hemellichaam dat rond een (exo)planeet, dwergplaneet of planetoïde, of eventueel een andere maan draait.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Natuurlijke maan · Bekijk meer »

Neanderthaler

Neanderthalers in het Gallo-Romeins Museum (Tongeren), met aannames voor kleding en 'transport' De neanderthaler (Homo neanderthalensis, indien als soort beschouwd, of Homo sapiens neanderthalensis, indien als ondersoort beschouwd) is een uitgestorven mensensoort of -ondersoort.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Neanderthaler · Bekijk meer »

Neerslag (scheikunde)

Bij het toevoegen van natriumhydroxide aan een oplossing van kobalt(II)nitraat, slaat het blauwe kobalt(II)hydroxide neer. Een neerslag, bezinksel of precipitaat is een vaste stof die door een chemische reactie in een oplossing wordt gevormd en afzinkt naar de bodem van het reactievat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Neerslag (scheikunde) · Bekijk meer »

Neolithische revolutie

Het ontstaan van de landbouw, vaak aangeduid als de neolithische revolutie, vormde de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan (nomadisme) naar een samenleving van mensen die in nederzettingen woonden (sedentarisme) en aan akkerbouw en veeteelt deden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Neolithische revolutie · Bekijk meer »

Neptunus (planeet)

Aarde en Neptunus De grote donkere vlek (boven), Scooter (witte wolk midden) en de kleine donkere vlek (onder) De grote donkere vlek Neptunus is vanaf de zon gezien de achtste en verst van de zon verwijderde planeet van het zonnestelsel.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Neptunus (planeet) · Bekijk meer »

Neurale plasticiteit

Neurale plasticiteit (ook neuro- of corticale plasticiteit of kortweg plasticiteit) duidt op veranderingen in de organisatie van de hersenen van individuen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Neurale plasticiteit · Bekijk meer »

New York (stad)

New York is de grootste stad van de Verenigde Staten van Amerika.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en New York (stad) · Bekijk meer »

Niche (ecologie)

In de ecologie is niche de plaats die een soort of een populatie in een ecosysteem inneemt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Niche (ecologie) · Bekijk meer »

Nikkel

Nikkel is een scheikundig element met symbool Ni en atoomnummer 28.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Nikkel · Bekijk meer »

Nomade

Tibet Masai Huidentent en Eskimo's ca. 1920 Samenfamilie, rond 1900 Mongoolse pastorale nomade Joert in Toeva Nomaden (van het Oudgrieks νομάδες nomades: herdersvolken, degenen die kudden weiden onder meer Herodotus) zijn mensen of bevolkingsgroepen die geen vaste woon- of verblijfplaats hebben en doorgaans mee met hun vee rondtrekken.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Nomade · Bekijk meer »

Noord-Amerika

Kaart: The World Factbook CIA Satellietafbeelding van Noord-Amerika Noord-Amerika is een continent dat volledig op het noordelijk halfrond ligt en bijna volledig binnen het westelijk halfrond.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Noord-Amerika · Bekijk meer »

Noordelijke IJszee

Reliëfkaart van de Noordelijke IJszee Bathymetrische kaart van de Noordelijke IJszee Op deze kaart wordt de grens van de poolregio aangegeven met een rode lijn. Het gebied ten noorden van deze lijn heeft een gemiddelde temperatuur die beneden de 10 graden Celsius ligt in de warmste maand. De Noordelijke IJszee (in vertalingen uit het Engels ook wel Arctische Oceaan genoemd) is een oceaan ten noorden van de continenten Eurazië en Noord-Amerika waarin het grote ijsveld van de Noordpool (Arctica) ligt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Noordelijke IJszee · Bekijk meer »

Noorwegen

Noorwegen, officieel het Koninkrijk Noorwegen (Noors: Kongeriket Norge (Bokmål), Kongeriket Noreg (Nynorsk); Noord-Samisch: Norgga gonagasriika; Lule-Samisch: Vuona gånågisrijkka; Zuid-Samisch: Nöörjen gånkarijhke), is een land in Noord-Europa.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Noorwegen · Bekijk meer »

Oceanische lithosfeer

Doorsnede van de aardkorst: 1 - continentale lithosfeer; 2 - oceanische lithosfeer met oceaan erboven; 3 - asthenosfeer. Oceanische lithosfeer is het type lithosfeer dat onder de diepe delen van de oceanen voorkomt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oceanische lithosfeer · Bekijk meer »

Oceanische spreiding

oceanische korst. Het jongste deel is rood, het oudste deel blauw. De ouderdom neemt toe naarmate men verder van de mid-oceanische ruggen is verwijderd. Platen in de aardkorst volgens de platentektoniek. Een mid-oceanische rug. Oceanische spreiding is het proces dat volgens de theorie van platentektoniek plaatsvindt op divergente grenzen (voornamelijk mid-oceanische ruggen, zoals de mid-Atlantische rug) tussen tektonische platen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oceanische spreiding · Bekijk meer »

Oeratmosfeer

Met de oeratmosfeer bedoelt men de atmosfeer die zich in het Hadeïcum (ongeveer 4 miljard jaar geleden) boven de aarde bevond.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oeratmosfeer · Bekijk meer »

Oerknal

De oerknal of big bang is de populaire benaming van de kosmologische theorie die op basis van de algemene relativiteitstheorie aannemelijk maakt dat 13,8 miljard jaar geleden het heelal ontstond uit een enorm heet punt (ca. 1028 K), met een bijna oneindig grote dichtheid, ofwel een singulariteit.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oerknal · Bekijk meer »

Oersoep

Volgens een aantal theorieën over de abiogenese is het leven ontstaan uit een zogenaamde oersoep.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oersoep · Bekijk meer »

Ontdekkingsgeschiedenis van de neanderthaler

De ontdekkingsgeschiedenis van de neanderthaler is het proces van wetenschappelijk onderzoek waarin sinds het begin van de negentiende eeuw kennis werd verworven over de eerste uitgestorven mensensoort waarvan het bestaan bekend werd: de neanderthaler.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ontdekkingsgeschiedenis van de neanderthaler · Bekijk meer »

Oorlog

De oorlog door Henri Rousseau, 1894 De dulle griet door Pieter Bruegel de Oude, 1563 De terugtocht uit Moskou na de Veldtocht van Napoleon naar Rusland. Paratroepen landen tijdens Operatie Market Garden (september 1944) Oorlog is een gewapende strijd tussen minstens twee partijen, volkeren of staten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oorlog · Bekijk meer »

Oorsprong van water op Aarde

dodeurl.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oorsprong van water op Aarde · Bekijk meer »

Oplossing (scheikunde)

Zout oplossen in water Een oplossing is een homogeen mengsel van twee of meer moleculair verdeelde stoffen, waarbij een van de stoffen - het oplosmiddel - in veel grotere hoeveelheden aanwezig is dan de andere - de opgeloste stoffen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oplossing (scheikunde) · Bekijk meer »

Ordovicium

Het Ordovicium is een periode uit de geologische tijdschaal (of een systeem in de stratigrafie), die ongeveer van 485 tot 443 miljoen jaar geleden duurde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ordovicium · Bekijk meer »

Organel

Een organel is een gespecialiseerd onderdeel van een eukaryotische cel met een bepaalde functie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Organel · Bekijk meer »

Organische stof

Organische stof is afgestorven organisch materiaal op en in de bodem, en is onderhevig aan biologische verteringsprocessen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Organische stof · Bekijk meer »

Oude Egypte

Kaart van het oude Egypte met alle grote steden en plaatsen uit de dynastieke periodes (ca. 3150-30 v.Chr.). Het oude Egypte was een beschaving die rond 3300 v.Chr. is ontstaan langs de Nijl.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oude Egypte · Bekijk meer »

Ouderdom van de Aarde

Aarde, samengesteld uit verschillende satellietbeelden door NASA. De ouderdom van de Aarde bedraagt volgens de wetenschappelijke consensus 4,5 tot 4,6 miljard jaar (1 miljard jaar.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ouderdom van de Aarde · Bekijk meer »

Oxford (Verenigd Koninkrijk)

''Somerville College'' Winkelen in ''High Street'' in Oxford ''Radcliffe Camera'' Punters ''Bridge of Sighs'' ''University Church of St Mary the Virgin'' Oxford is een universiteitsstad en een district met de officiële titel van city, in het Engelse ''shire''-graafschap (''non-metropolitan county'' OF ''county'') Oxfordshire, met 154.000 inwoners (2018).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oxford (Verenigd Koninkrijk) · Bekijk meer »

Oxide

In de anorganische chemie is een oxide een verbinding tussen een ander element en zuurstof waarin zuurstof als oxidator optreedt en de oxidatietoestand −2 aanneemt (O2−).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Oxide · Bekijk meer »

Ozonlaag

De ozonlaag of ozonsfeer is een laag in de stratosfeer, tussen ongeveer 15 en 50 kilometer hoogte, waarin relatief veel ozon aanwezig is.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ozonlaag · Bekijk meer »

Paard (dier)

Het paard (Equus ferus caballus) is een gedomesticeerd hoefdier uit de orde der onevenhoevigen, en de familie der paardachtigen (Equidae).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Paard (dier) · Bekijk meer »

Paardachtigen

De paardachtigen (Equidae) zijn een familie van onevenhoevige zoogdieren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Paardachtigen · Bekijk meer »

Paardenstaartenfamilie

De paardenstaartenfamilie (Equisetaceae) is een familie bestaande uit sporenplanten die slechts één geslacht kent: paardenstaart (Equisetum).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Paardenstaartenfamilie · Bekijk meer »

Paleoceen

Het Paleoceen (Oudgrieks: παλαιός (palaiós).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Paleoceen · Bekijk meer »

Paleomagnetisme

Paleomagnetisme is in de geologie of geofysica de wetenschap betreffende de gerichtheid van het magnetisch veld in gesteente.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Paleomagnetisme · Bekijk meer »

Paleozoïcum

Het geologisch tijdperk Paleozoïcum (Grieks voor oud leven) is een era in de geologische tijdschaal die het gedeelte van de geschiedenis van de Aarde tussen 541 en 251,902 miljoen jaar geleden omvat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Paleozoïcum · Bekijk meer »

Pan-Afrikaanse orogenese

De Pan-Afrikaanse orogenese was een fase in het ontstaan van de continenten, waarvan de sporen zijn teruggevonden in Afrika, Zuid-Amerika, Antarctica, delen van Zuid-Europa en Centraal-Azië, India, en Australië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pan-Afrikaanse orogenese · Bekijk meer »

Panderichthys

Panderichthys is een geslacht van uitgestorven kwastvinnige vissen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Panderichthys · Bekijk meer »

Pangea

Pangea en de omringende oceanen Pangea (verouderde spellingswijze Pangaea, van Oudgrieks, pan, "gehele" en, Gaia, "Aarde") is het supercontinent dat bestond tijdens het einde van het Perm en het Trias, 250 tot 210 miljoen jaar (Ma) geleden, waaruit alle huidige continenten ontstaan zijn.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pangea · Bekijk meer »

Pannotia

Pannotia Pannotia is een supercontinent waarvan het bestaan betwist wordt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pannotia · Bekijk meer »

Panspermie

Panspermie De hypothese van panspermia of panspermie stelt dat het leven verspreid in het heelal voorkomt en niet op Aarde zelf is ontstaan.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Panspermie · Bekijk meer »

Partiële smelt

Partieel smelten is het smelten van één of meerdere componenten in een vaste oplossing, terwijl andere componenten in de vaste fase blijven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Partiële smelt · Bekijk meer »

Pelagische zone

De verschillende subzones binnen de pelagische zone De pelagische zone (Latijn: pelagius/pelagicus, "van de zee" van Grieks πελάγιος/πελάγικός pelágios/pelágikós, "idem" van πέλαγος, pélagos, "zee") is de ecologische zone in zeeën en oceanen die bestaat uit open water.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pelagische zone · Bekijk meer »

Periode (tijdperk)

Een periode in de geologische geschiedenis is een onderverdeling van een era.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Periode (tijdperk) · Bekijk meer »

Perm (periode)

Het geologisch tijdperk Perm is in de geologische tijdschaal de laatste periode van het Paleozoïcum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Perm (periode) · Bekijk meer »

Perm-Trias-massa-extinctie

De Perm-Trias-massa-extinctie was een zeer grote massa-extinctie van plant- en diersoorten die ca.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Perm-Trias-massa-extinctie · Bekijk meer »

Pikaia

Pikaia is een geslacht uit de Cephalochordata.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pikaia · Bekijk meer »

Pilbarakraton

Kaart van Vaalbara (hypothese) Pilbarakraton is een van de kratons uit het Archeïcum en samen met het Kaapvaalkraton (Transvaal en Zimbabwe) vormden ze het Vaalbara, het eerste supercontinent van de Aarde, ongeveer 3,3 miljard jaar geleden (3.3 Ga).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pilbarakraton · Bekijk meer »

Placodermi

Placodermi of placodermen (van Grieks: πλάξ (plax).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Placodermi · Bekijk meer »

Planeet

Venus (rechtsvoor) uit het zonnestelsel en de ster Sirius B (midden). Een planeet is een hemellichaam dat zich om een ster beweegt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Planeet · Bekijk meer »

Planetaire differentiatie

In de kosmogonie is planetaire differentiatie een proces waarbij door fractionatie en/of dichtheidsverschillen de scheikundige elementen in een planeet zich in een bepaald reservoir (gedeelte van de planeet) concentreren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Planetaire differentiatie · Bekijk meer »

Planetesimaal

In de kosmogonie zijn planetesimalen objecten waarvan men denkt dat ze voorkomen in stellaire nevels.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Planetesimaal · Bekijk meer »

Planten

Planten (Viridiplantae binnen de Archaeplastida, oorspronkelijk Plantae) zijn organismen die zich niet kunnen voortbewegen en die fotosynthese vertonen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Planten · Bekijk meer »

Platentektoniek

Platentektoniek, plaattektoniek of schollentektoniek is de wetenschappelijke theorie die zowel de geografische ligging van continenten, oceanen, gebergten en andere structuren aan het aardoppervlak verklaart, als de geologische structuren in de aardkorst en de plek waar aardbevingen en vulkanisme voorkomen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Platentektoniek · Bekijk meer »

Pleistoceen

Het Pleistoceen is in de geologische tijdschaal een tijdvak van 2,58 miljoen (Ma) tot 11,7 duizend jaar (ka) geleden, én tegelijk de serie gesteentes met die ouderdom (in het verleden ook wel het "diluvium" genoemd).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pleistoceen · Bekijk meer »

Primaten

De primaten of opperdieren (Primates) vormen een orde van zoogdieren, waartoe alle soorten halfapen en apen, inclusief de in de evolutie enige overgebleven mensensoort, Homo sapiens, behoren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Primaten · Bekijk meer »

Primitieve mantel

De primitieve mantel is een hypothetisch reservoir in de geochemie, dat de samenstelling heeft van de aardkorst en aardmantel samen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Primitieve mantel · Bekijk meer »

Prokaryoten

Schematische voorstelling van een prokaryotische cel. Een prokaryoot organisme is een eencellig organisme zonder de compartimentering van de cel, zoals deze voorkomt bij eukaryoten - de celkern en andere organellen ontbreken.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Prokaryoten · Bekijk meer »

Proterozoïcum

Het geologisch tijdperk Proterozoïcum is een van de eonen waarin de geologische tijdschaal is ingedeeld.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Proterozoïcum · Bekijk meer »

Protoplanetaire schijf

5 sterren in een 0.14 lichtjaar klein gebied binnen de Orionnevel (foto Ruimtetelescoop Hubble). Rond 4 van de 5 sterren bevinden zich protoplanetaire schijven. Concept van een protoplanetaire schijf Stier (afstand ongeveer 450 lichtjaar) Een protoplanetaire schijf of proplyd is een soort accretieschijf die zich vormt rond een zeer jonge ster, een T Tauri-ster of Herbig-Haro-object.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Protoplanetaire schijf · Bekijk meer »

Pterosauriërs

De Pterosauria zijn een uitgestorven groep vliegende reptielen die behoren tot de Archosauromorpha.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pterosauriërs · Bekijk meer »

Pyreneeën

De Pyreneeën (Frans: Pyrénées, Spaans: Pirineos, Catalaans: Pirineus, Baskisch: Pirinioak) zijn een gebergte in Zuidwest-Europa en vormen sinds 1659 de natuurlijke grens van Spanje en Frankrijk.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pyreneeën · Bekijk meer »

Pyriet

Pyriet of ijzerkies is een mineraal met als formule FeS2 (scheikundige naam: ijzer(II)disulfide).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Pyriet · Bekijk meer »

Radiometrische datering

Radiometrische datering is een techniek om de ouderdom van materialen te bepalen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Radiometrische datering · Bekijk meer »

Recentste gemeenschappelijke voorouder

De recentste gemeenschappelijke voorouder (RGV), most recent common ancestor (MRCA) of last common ancestor (LCA) is het laatste individu in de afstammingsreeks dat een voorouder is van alle individuen van een verzameling organismen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Recentste gemeenschappelijke voorouder · Bekijk meer »

Religie

shinto, sikhisme, taoïsme, Tenrikyō 5e rij: Thelema, Unitaristisch Universalisme, wicca, zoroastrisme Onder religie (van het Latijnse religio) wordt gewoonlijk een van de vele vormen van zingeving, of het zoeken naar betekenisvolle verbindingen verstaan, waarbij meestal een hogere macht, opperwezen of god centraal staat, gebaseerd op geloven in de leer van de religie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Religie · Bekijk meer »

Reptielen

Reptielen (Reptilia) of kruipdieren vormen een klasse van koudbloedige, gewervelde dieren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Reptielen · Bekijk meer »

Rhynia

Rhynia is een geslacht van uitgestorven primitieve vaatplanten (behorend tot de embryofyten) uit het Onder-Devoon.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rhynia · Bekijk meer »

Ribonucleïnezuur

Een driedimensionale vouwing van een enkele streng pre-mRNA. Nucleobasen (groen) zijn verbonden aan een keten van fosfaatribose (blauw). Ribonucleïnezuur, vaak afgekort als RNA, is een biologisch macromolecuul dat essentieel is voor de regeling van cellulaire processen in alle bekende levensvormen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ribonucleïnezuur · Bekijk meer »

Richard Dawkins

Clinton Richard Dawkins (Nairobi, 26 maart 1941) is een Brits etholoog, evolutiebioloog en populair-wetenschappelijk schrijver.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Richard Dawkins · Bekijk meer »

Rift

Schematische voorstelling van de ontwikkeling van een riftzone tot een nieuwe oceaan. Bruin is continentale lithosfeer; grijs oceanische lithosfeer; geel is sediment; oranje de asthenosfeer. ontstaan van magnetische zones op de zeevloer Een rift is een gebied in een continent waar extensie van de aardkorst plaatsvindt; de plaatbeweging is er divergent, uit elkaar bewegend.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rift · Bekijk meer »

Rijk (biologie)

In de biologie is een rijk (Regnum) een taxonomische rang (of een taxon in die rang) in de biologische classificatie, de taxonomie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rijk (biologie) · Bekijk meer »

Rivier

Santarém Verenigde Staten Een rivier is een natuurlijke waterloop en fungeert als het zichtbare afvoersysteem van het overtollige water in een bepaald gebied.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rivier · Bekijk meer »

RNA-wereld

De RNA-wereld is een hypothetisch stadium in de abiogenese.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en RNA-wereld · Bekijk meer »

Rocky Mountains

De Rocky Mountains, kortweg de Rockies en ook wel het Rotsgebergte genoemd, vormen een groot hooggebergte in het westen van Noord-Amerika.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rocky Mountains · Bekijk meer »

Rodinia

Rodinia was een supercontinent dat volgens plaattektonische reconstructies, 1100 tot 750 miljoen jaar geleden, tijdens het Neoproterozoïcum, bestond uit bijna alle continentale massa op Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rodinia · Bekijk meer »

Roodwieren

Roodwieren of roodalgen (wetenschappelijke naam: Rhodophyta, van Grieks: ῥόδον.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Roodwieren · Bekijk meer »

Rosetta (ruimtesonde)

Computermodel Baan van de Rosetta ruimtesonde foto van komeet 67P/Tsjoerjoemov-Gerasimenko gemaakt door Rosetta op 8 augustus 2014 planetoïde (2867) Šteins op 5 september 2008 (21) Lutetia op 10 juli 2010 Rosetta was een ruimtesonde die werd gefinancierd door de ESA.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rosetta (ruimtesonde) · Bekijk meer »

Rotatie (natuurkunde)

Rotatie om een as buiten het lichaam.Alle punten beschrijven een cirkel:A-A'; B-B'; C-C' Rotatie is in de natuurkunde de beweging van een star lichaam waarbij, in een tweedimensionale ruimte, de punten van dat lichaam in een cirkelvormige beweging om één punt van dat lichaam draaien.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rotatie (natuurkunde) · Bekijk meer »

Rotstekening

Aborigine jager of krijger Lascaux Mensachtige schilderijen in de ''Grotta de Levanzo'' in Italië Rotstekeningen van Tanum Een rotstekening is een getekende afbeelding op rotsen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Rotstekening · Bekijk meer »

Royal Society

The Royal Society, Carlton House Terrace, Londen vrijmetselaarswerktuigen De Royal Society of London for the Improvement of Natural Knowledge, de Britse academie voor wetenschappen, werd op 28 november 1660 opgericht na een voordracht van Christopher Wren tijdens een bijeenkomst in Gresham College.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Royal Society · Bekijk meer »

Sauropoda

De Sauropoda zijn een onderverdeling van de Sauropodomorpha, plantenetende dinosauriërs.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Sauropoda · Bekijk meer »

Scandinavië

Rood: Noorwegen, Zweden, Denemarken.Oranje: Finland, IJsland, Faeröereilanden. Satellietopname van Noorwegen, Zweden en Finland in de winter Typisch Scandinavische huizen in Noorwegen Kaart uit Scandinavië uit 1539, de Carta Marina van Olaus Magnus. Scandinavië is de naam waarmee een gebied in het noorden van Europa wordt aangeduid.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Scandinavië · Bekijk meer »

Schedel

De schedel is een complex geheel van verschillende botstructuren, die samen het deel van het skelet vormen dat vorm geeft aan de kop van een gewerveld dier.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Schedel · Bekijk meer »

Schelp

Schelpen Zeeland De schelp (of bij slakken ook wel het 'slakkenhuis') is een uit kalk (calciet en/of aragoniet) en andere mineralen bestaand (meestal) uitwendig skelet, dat door een weekdier (stam der Mollusca) wordt aangemaakt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Schelp · Bekijk meer »

Schimmels

Schimmels of zwammen, wetenschappelijke naam: Fungi (ook wel Myceteae) zijn alle eukaryotische organismen die samen het rijk van de Fungi vormen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Schimmels · Bekijk meer »

Schokgolf

Trinity explosie). Dampkegel van een F/A-18A met transsonische snelheid Een schokgolf of schok is in de stromingsleer (in de natuurkunde) een sterke drukgolf of verdichtingsgolf die door ontploffingen of andere oorzaken ontstaat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Schokgolf · Bekijk meer »

Schotland

Schotland (Engels en Schots: Scotland, Schots-Gaelisch: Alba) is een voormalig koninkrijk en constituerend land van het Verenigd Koninkrijk.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Schotland · Bekijk meer »

Schrift

Schriften van over de hele wereld. Een schrift of schrijfsysteem is een systeem om taal grafisch weer te geven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Schrift · Bekijk meer »

Science

Science is een van de meest gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften ter wereld.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Science · Bekijk meer »

Scientific American

Scientific American (informeel afgekort als SciAm) is een populairwetenschappelijk tijdschrift uit de Verenigde Staten.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Scientific American · Bekijk meer »

Sediment

Rhône naar het Meer van Genève Sediment of afzetting is door wind, water en/of ijs getransporteerd materiaal.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Sediment · Bekijk meer »

Sedimentair gesteente

Sedimentaire gesteentelagen in de Verenigde Arabische Emiraten Sedimentair gesteente of afzettingsgesteente is gesteente dat ontstaat door lithificatie (gesteentevorming) van afgezet sediment of organisch materiaal.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Sedimentair gesteente · Bekijk meer »

Seismologie

Een historische Chinese seismograaf De seismologie is een wetenschappelijke discipline binnen de geofysica die zich bezighoudt met het bestuderen, beschrijven en meten van seismische golven bij aardbevingen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Seismologie · Bekijk meer »

Seizoen

Stand van de aarde aan het begin van de astronomische seizoenen. Seizoen / Groeiringen. Een seizoen of jaargetijde is een jaarlijks terugkerende periode van 3 maanden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Seizoen · Bekijk meer »

Siberisch Kraton

Locatie van het Siberisch schild in Azië Het Siberisch Kraton, dat overeenkomt met het voormalige continent Siberia, is een van de oudste kratons op Aarde en bestond al ten tijde van het Archeïcum.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Siberisch Kraton · Bekijk meer »

Siberische Trappen

Omvang van de lavastromen en afzetting van tufsteen (Duits) De Siberische Trappen (Russisch: Сибирские траппы; Sibirskie trappi) vormen een vulkanische vlakte, een zogeheten large igneous province op het oostelijk deel van het Siberisch platform.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Siberische Trappen · Bekijk meer »

Siderofiel element

Een siderofiel element is een scheikundig element dat niet goed met zuurstof of zwavel verbindt, en goed oplosbaar is in gesmolten ijzer.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Siderofiel element · Bekijk meer »

Sigillaria

Sigillaria is een geslacht van uitgestorven wolfsklauwachtige bomen uit de groep der Lycopodiophyta, die voorkwamen in het Carboon, en samen met de geslachten Lepidodendron en Bothrodendron de familie Lepidodendraceae vormde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Sigillaria · Bekijk meer »

Siliciumdioxide

GPa (verticaal) en temperatuur in graden Celsius (horizontaal). Siliciumdioxide of silica is het bekendste oxide van silicium en heeft als verhoudingsformule SiO2.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Siliciumdioxide · Bekijk meer »

Siluur

Het Siluur is in de geologische tijdschaal een periode (en in de stratigrafie een systeem) van ongeveer 443 tot 419 Ma (miljoen jaar geleden).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Siluur · Bekijk meer »

Skelet

Skeletten van een paard en een mens Bladskelet van een hortensia Een skelet of geraamte is dat wat bij dieren stevigheid geeft aan het lichaam.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Skelet · Bekijk meer »

Slochteren (dorp)

De Slochtertoren Slochteren (Gronings: Slochter) is een plaats in de gemeente Midden-Groningen, in de Nederlandse provincie Groningen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Slochteren (dorp) · Bekijk meer »

Sneeuwbalaarde

Foto van het oppervlak van Antarctica. Sneeuwbalaarde (Engels: Snowball Earth) is een geologische en klimatologische hypothese die stelt dat de Aarde in het Precambrium enkele malen (zo goed als) volledig met ijs bedekt is geweest.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Sneeuwbalaarde · Bekijk meer »

Soort

Een soort is in de biologie een elementaire taxonomische rang bij de indeling van de levende natuur (taxonomie).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Soort · Bekijk meer »

Spiercel

Een spiercel of myocyt is een cel die beweging mogelijk maakt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Spiercel · Bekijk meer »

Spiritualiteit

Spiritualiteit heeft in de breedste zin te maken met zaken die de geest (Latijn spiritus) betreffen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Spiritualiteit · Bekijk meer »

Spitsmuizen

De spitsmuizen (Soricidae) vormen een grote familie van zoogdieren uit de orde der insecteneters (Eulipotyphla).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Spitsmuizen · Bekijk meer »

Stam (biologie)

In de biologie is een stam (formeel aangeduid met de Latijnse term phylum, in Nederlandse spelling ook wel fylum), een taxonomische rang in een taxonomische hiërarchie, of een taxon in die rang.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Stam (biologie) · Bekijk meer »

Stam (plant)

Stam met draaigroei van Amerikaanse eik De stam is de verhoute hoofdstengel van de boom, het centrale gedeelte van een boom.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Stam (plant) · Bekijk meer »

Steenkool

Steenkool Steenkool is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Steenkool · Bekijk meer »

Ster (hemellichaam)

De dubbelster Albireo (beta Cygni) Kiel Een ster is een bolvormig hemellichaam bestaande uit lichtgevend plasma met daarin voornamelijk (ongeveer 72% van de massa) waterstof en daarnaast ongeveer 26% helium.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ster (hemellichaam) · Bekijk meer »

Sterevolutie

De evolutie van sterren van verschillende massa in het Hertzsprung-Russelldiagram voor het hoofdreeksstadium (MS) De evolutie van sterren van verschillende massa in het Hertzsprung-Russelldiagram na het hoofdreeksstadium Sterevolutie is de levenscyclus van sterren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Sterevolutie · Bekijk meer »

Stromatoliet

Hamelin Pool) Huy, Sachsen-Anhalt) Assegebergte bij Braunschweig, een van de exemplaren die Kalkowsky gebruikte voor zijn beschrijving (1908) Stromatolieten (van het Griekse stroma.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Stromatoliet · Bekijk meer »

Subductie

350px Subductie is het proces waarbij een oceanische plaat onder een andere oceanische of continentale plaat schuift.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Subductie · Bekijk meer »

Subductiezone

Een subductie-zone is een zone waar een oceanische aardplaat onder een continentale of een andere oceanische aardplaat schuift (subductie).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Subductiezone · Bekijk meer »

Supercontinent

Een supercontinent is in de geologie een landmassa die al of vrijwel al het land op de aarde beslaat, om zo één enkel groot continent te vormen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Supercontinent · Bekijk meer »

Supernova

lensvormige sterrenstelsel NGC 4526 Keplers supernova Een supernova (meervoud: supernovae of supernova's) is het verschijnsel waarbij een ster op spectaculaire wijze explodeert.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Supernova · Bekijk meer »

Symbiose

Symbiose (Oudgrieks: (ἠ) συμβίωσις: (het) samenleven) is in de biologie het langdurig samenleven van twee of meer organismen van verschillende soorten, waarbij de samenleving voor ten minste een van de organismen gunstig, of zelfs noodzakelijk is.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Symbiose · Bekijk meer »

Synapsiden

De synapsiden (Synapsida) zijn een groep gewervelde dieren die tot de Amniota behoren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Synapsiden · Bekijk meer »

Systeem Aarde

Aarde uit de ruimte Systeem Aarde is een concept uit de aardwetenschappen (vooral de geochemie en ecologie).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Systeem Aarde · Bekijk meer »

T Tauri-ster

Hertzsprung-Russelldiagram van NGC 2264. De T-Tauri sterren bevinden zich boven de hoofdreeks (getrokken lijn) aan de rechterkant van het diagram en evolueren naar de hoofdreeks toe. T Tauri, naamgever van de T Tauristerren ALMA T Tauri-sterren zijn een type onregelmatig veranderlijke sterren, die zich in een zeer jong stadium van hun evolutie bevinden, namelijk nog vóór de waterstoffusie in het binnenste van de ster goed op gang gekomen is, maar volgend op het stadium van de protoster.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en T Tauri-ster · Bekijk meer »

Taxonomie

Taxonomie (Grieks: táxis ordening, schikking en nómos gebruik, wet) is, in wetenschappelijk en technologisch verband, het indelen van individuen of objecten in groepen (taxa, enkelvoud taxon).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Taxonomie · Bekijk meer »

Technologie

Een stoomturbine met geopende behuizing. Deze turbines produceren het merendeel van de elektriciteit die tegenwoordig wordt gebruikt. Elektrificatie wordt beschouwd als een van de belangrijkste technische successen van de 20e eeuw. Technologie (Grieks: τέχνη: 'vakmanschap' en λογία: 'theorie') is het geheel aan technieken, vaardigheden, methoden en processen dat gebruikt wordt voor de productie van goederen en diensten, of ter verwezenlijking van een doel, zoals wetenschappelijk onderzoek.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Technologie · Bekijk meer »

Tektonische opheffing

Tektonische opheffing (Engels: uplift) is in de geologie het proces waarbij de bodem omhoog beweegt als gevolg van tektoniek, bewegingen in de aardkorst.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tektonische opheffing · Bekijk meer »

Tektonische plaat

breuklijnen en vulkanische activiteit GPS-satellietgegevens van NASA JPL. De vectoren geven zowel de richting als relatieve snelheid van de tektonische platen Een tektonische plaat of tektonische schol is een stuk van het oppervlak van de Aarde dat als één geheel beweegt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tektonische plaat · Bekijk meer »

Temperatuur

Thermische vibraties van een molecuul. Hoe hoger de temperatuur, hoe heviger de trillingen. Temperatuur of warmtegraad is een begrip dat aanduidt hoe warm of koud iets is.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Temperatuur · Bekijk meer »

Terrein (geologie)

Met een terrein (het Engelse woord is terrane - niet terrain) wordt in de geologie en paleogeografie een gebied bedoeld met een redelijke omvang (minstens een paar tientallen km) waarin gesteenten met dezelfde metamorfe en/of tektonische geschiedenis voorkomen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Terrein (geologie) · Bekijk meer »

Tertiair

Het Tertiair is een geologisch tijdperk dat volgt op het Krijt en wordt opgevolgd door het Kwartair.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tertiair · Bekijk meer »

Tethysoceaan

De Tethysoceaan verdeelt Pangea in twee supercontinenten, Laurazië en Gondwana De Tethysoceaan, Tethyszee of Neo-Tethysoceaan, ter onderscheid met de Paleo-Tethysoceaan, was de oceaan tussen Afrika en het Arabisch Schiereiland aan de ene kant en Europa en Azië aan de andere kant.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tethysoceaan · Bekijk meer »

Theia (planeet)

Inslagtheorie Theia Theia is een speculatieve planeet die volgens een theorie meer dan vier miljard jaar geleden,.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Theia (planeet) · Bekijk meer »

Tiktaalik

Tiktaalik is een geslacht van uitgestorven chordadieren dat behoort tot de klasse kwastvinnigen (Sarcopterygii).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tiktaalik · Bekijk meer »

Toekomst van de Aarde

Impressie van de verschroeide, onleefbaar geworden aarde wanneer de zon een rode reus wordt over ongeveer 7 miljard jaar. De biologische en geologische toekomst van de Aarde hangt af van verschillende factoren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Toekomst van de Aarde · Bekijk meer »

Tonaliet

right Tonaliet is een felsisch dieptegesteente met een chemische samenstelling gelijk aan die van graniet, alleen zonder kaliveldspaat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tonaliet · Bekijk meer »

Trias

Ma).Zie voor twee alternatieve reconstructies https://web.archive.org/web/20081010165751/http://www.humboldt.edu/~natmus/lifeThroughTime/PlateMaps/Perm_Triassic/TriasPlates.htm de website van de Humboldt State University. Het Trias is een periode in de geologische tijdschaal van ongeveer 251,9 tot 201,3 miljoen jaar (Ma) geleden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Trias · Bekijk meer »

Trilobieten

De Trilobieten (Trilobita, vertaald drielobbigen) vormen een bekende klasse uitgestorven geleedpotigen, die in zee leefden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Trilobieten · Bekijk meer »

Trog (geologie)

Schematische weergave van de vorming van troggen (trench). Een trog is een smalle en erg diepe kloof in de zeebodem, die ontstaat bij destructieve plaatranden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Trog (geologie) · Bekijk meer »

Tropen (geografie)

Wereldkaart waar de tropen met een rode band zijn aangegeven De tropen is het gebied tussen de keerkringen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tropen (geografie) · Bekijk meer »

Tucson

Tucson (uitspraak: /ˈtusɑn/) is een stad in het zuidelijke deel van de Amerikaanse staat Arizona.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tucson · Bekijk meer »

Tufts-universiteit

De Tufts-universiteit (Tufts University) is een Amerikaanse particuliere universiteit, gevestigd in Medford en Somerville, voorsteden van Boston.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Tufts-universiteit · Bekijk meer »

Uitsterven

Jura. Tekening uit Meyers Konversations-Lexikon (1885-1890). In de biogeografie is uitsterven het eindigen van het bestaan van een soort of een andere taxonomische groep.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Uitsterven · Bekijk meer »

Ultraviolet

Ultraviolet (afgekort uv, ook wel ultraviolette straling, black light of uv-licht genoemd) is elektromagnetische straling net buiten het deel van het spectrum dat met het menselijk oog waarneembaar is (zie ook: licht).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Ultraviolet · Bekijk meer »

Universiteit van Arizona

De Universiteit van Arizona (University of Arizona, vaak afgekort tot UA en U of A) is een openbare universiteit gelegen bij de stad Tucson in de Amerikaanse staat Arizona.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Universiteit van Arizona · Bekijk meer »

Universiteit van Californië - Berkeley

Memorial Glade op de campus van UC Berkeley De Universiteit van Californië - Berkeley (Engels: University of California, Berkeley, ook wel UC Berkeley, Berkeley, California of kortweg Cal genoemd) is de oudste campus van de Universiteit van Californië en bevindt zich in Berkeley aan de oostzijde van de Baai van San Francisco, in de Amerikaanse staat Californië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Universiteit van Californië - Berkeley · Bekijk meer »

Universiteit van Cambridge

De Universiteit van Cambridge is een universiteit in de Engelse stad Cambridge en behoort met die van Oxford tot de twee beroemdste en oudste universiteiten van het Verenigd Koninkrijk.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Universiteit van Cambridge · Bekijk meer »

Universiteit van Oxford

De Universiteit van Oxford is een universiteit in de Engelse stad Oxford en behoort met die van Cambridge tot de twee beroemdste en oudste universiteiten van het Verenigd Koninkrijk.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Universiteit van Oxford · Bekijk meer »

Uraniniet

Het mineraal uraniniet, gewoonlijk pekblende genoemd, is het belangrijkste oxide van uranium, met de chemische formule UO2, maar vanwege oxidatie bevat het mineraal meestal variabele verhoudingen U3O8.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Uraniniet · Bekijk meer »

Vaatplanten

De vaatplanten (wetenschappelijke naam Tracheophyta, soms Tracheobionta) zijn landplanten (''Embryophyta'') met vaatbundels, een transportsysteem voor water.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vaatplanten · Bekijk meer »

Vakgebied

Een vakgebied is een terrein van beroepsmatig toegepaste kennis en vaardigheden waar mensen zich in kunnen specialiseren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vakgebied · Bekijk meer »

Venus (planeet)

Venus is vanaf de zon gezien de tweede planeet van het zonnestelsel.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Venus (planeet) · Bekijk meer »

Venus van Willendorf

De Venus van Willendorf De Venus van Willendorf is een beeld dat in 1908 door de archeoloog Josef Szombathy op een laat-paleolithische vindplaats bij Willendorf in der Wachau (Oostenrijk) is gevonden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Venus van Willendorf · Bekijk meer »

Verenigd Koninkrijk

Het Verenigd Koninkrijk, officieel het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, afgekort VK (Engels: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, afgekort UK, informeel Britain), is een soevereine staat in West-Europa met ongeveer 67,7 miljoen inwoners, gelegen tussen de Noordzee en de Atlantische Oceaan.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Verenigd Koninkrijk · Bekijk meer »

Verenigde Naties

Waarom grijpen de Verenigde Naties niet vaker in bij conflicten? - Universiteit van Nederland De Verenigde Naties (afkorting: VN) (Engels: United Nations, afgekort UN) vormen een internationale organisatie die in 1945 werd opgericht door 51 landen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Verenigde Naties · Bekijk meer »

Verenigde Staten

De Verenigde Staten, officieel de Verenigde Staten van Amerika, afgekort VS (Engels: United States of America, afgekort als USA of US), vaak (totum pro parte) Amerika (America) genoemd, is een federatie van 50 staten en het District of Columbia, grotendeels in Noord-Amerika gelegen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Verenigde Staten · Bekijk meer »

Verwering

Verwering van gesteente is het natuurlijke proces waarbij dit materiaal verandert als gevolg van invloeden van weer, klimaat, zogeheten exogene krachten, en onder invloed van de bodembiologie.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Verwering · Bekijk meer »

Vissen (dieren)

Vissen zijn in water levende, gewervelde dieren die zich voortbewegen met behulp van vinnen en ademhalen door middel van onder meer kieuwen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vissen (dieren) · Bekijk meer »

Voedselketen

Voorbeeld van een ''voedselketen'' in een Zweeds meer Een voedselketen beschrijft de voedselrelaties tussen de verschillende soorten organismen in een gegeven ecosysteem.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Voedselketen · Bekijk meer »

Vogels

Vogels (Aves) zijn een klasse van warmbloedige, gewervelde dieren die gekenmerkt worden door het bezit van veren, een hol maar sterk skelet en aangepaste voorste ledematen die hen in beginsel het vermogen geven te vliegen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vogels · Bekijk meer »

Vroege moderne mens

De vroege moderne mens (Engels: Early Modern Humans, EMH) is de anatomisch moderne mens van de Afrikaanse Middle Stone Age en het Euraziatische Laatpaleolithicum tot ongeveer 10.000 jaar geleden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vroege moderne mens · Bekijk meer »

Vrucht (plant)

Groentekraam met verschillende vruchten Een vrucht is de structuur die het zaad van een bedektzadige plant omsluit.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vrucht (plant) · Bekijk meer »

Vruchtbare Sikkel

Situering van de 'Vruchtbare Sikkel' Deze kaart toont de uitbreiding van de 'Vruchtbare Sikkel'. De Vruchtbare Sikkel of Vruchtbare Halvemaan – de laatste naam is bedacht door de bij leven aan de Universiteit van Chicago verbonden archeoloog James Henry Breasted – is een gebied in het Midden-Oosten, dat (delen van) het huidige Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Koeweit, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije omvat.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vruchtbare Sikkel · Bekijk meer »

Vulkanisme

Bromo (voorgrond, met rookpluim) Vulkanisme is een verzamelnaam voor geologische processen aan het oppervlak, die het gevolg zijn van het omhoog komen van heet materiaal uit het binnenste van een planeet.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Vulkanisme · Bekijk meer »

Walter Gilbert

Walter Gilbert (Boston (Massachusetts), 21 maart 1932) is een Amerikaanse fysicus, biochemicus en moleculair bioloog.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Walter Gilbert · Bekijk meer »

Walvis

Een bultrug Walvissen zijn een groep van volledig in het water levende placentale zeezoogdieren.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Walvis · Bekijk meer »

Warmteoverdracht

Warmteoverdracht, warmtetransport of warmtestroming is de flux (stroming) van energie in de vorm van warmte van locaties met een hogere temperatuur, naar locaties met een lagere temperatuur.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Warmteoverdracht · Bekijk meer »

Waterdamp

Condenserend water uit waterdamp boven een kop met heet water Waterdamp is, in de natuurkunde, water dat zich in de gasfase bevindt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Waterdamp · Bekijk meer »

Waterstof (element)

Waterstof is een chemisch element met symbool H (La: Hydrogenium) en atoomnummer 1.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Waterstof (element) · Bekijk meer »

Weekdieren

De weekdieren of mollusken (Mollusca) vormen een stam van ongewervelde dieren met een week lichaam en in de regel een uitwendig kalkskelet (schelp).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Weekdieren · Bekijk meer »

Weichselien

Het Weichselien (Vlaanderen: Weichseliaan of Weichsel), ook wel Weichselglaciaal genoemd, is een vooral in het noordwesten van Europa gebruikt tijdperk in de geologische tijdschaal of een stratigrafische indeling met de rang van een etage.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Weichselien · Bekijk meer »

Wereldbevolking

Bevolkingsdichtheid De wereldbevolking is het totaal aantal levende mensen op aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wereldbevolking · Bekijk meer »

Wervelkolom

Wervelkolom De menselijke wervelkolom, en in Pinkhof Geneeskundig woordenboek, 2012.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wervelkolom · Bekijk meer »

West-Australië

Belangrijkste plaatsen en autowegen PerthPerth West-Australië (Engels: Western Australia) is een deelstaat van Australië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en West-Australië · Bekijk meer »

Wetenschap

peer review'' bij wetenschappelijke publicaties werkt de wetenschappelijke gemeenschap aan het waarborgen van de kwaliteit van de wetenschap, haar methodes en interpretatie van resultaten. Wetenschap is zowel de systematisch verkregen, geordende en controleerbare menselijke kennis, het bijbehorende proces van kennisverwerving als de gemeenschap waarin deze kennis wordt verzameld.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wetenschap · Bekijk meer »

Wetenschappelijke revolutie

telescoop van Isaac Newton. Tijdens deze wetenschappelijke 'revolutie' verschoof het accent in de wetenschap naar waarnemingen en empirisme, en werden nieuwe technieken ontwikkeld om waarnemingen te doen. De telescoop was zo'n nieuwe techniek. De wetenschappelijke revolutie is een periode in de geschiedenis van de wetenschap waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wetenschappelijke revolutie · Bekijk meer »

William Hardy McNeill

William H. McNeill met de ''Berkshire Encyclopedia of World History''. William Hardy McNeill (Vancouver, 31 oktober 1917 – Torrington, 8 juli 2016) was een Canadees wereldhistoricus en hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Chicago.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en William Hardy McNeill · Bekijk meer »

William Ruddiman

2015 William F. Ruddiman (Washington D.C., 8 januari 1943) is een Amerikaans paleoklimatoloog.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en William Ruddiman · Bekijk meer »

Wilsoncyclus

Het westelijk deel van Pangea versimpeld weergegeven Een Wilsoncyclus of supercontinentcyclus is in de platentektoniek een zich herhalende cyclus waarbij de continenten zich eerst samenvoegen tot een supercontinent, om later weer op te breken en van elkaar te bewegen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wilsoncyclus · Bekijk meer »

Wolharige neushoorn

De wolharige neushoorn (Coelodonta antiquitatis) is een uitgestorven neushoornsoort die van circa 500.000 jaar geleden tot het 10e millennium v.Chr.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wolharige neushoorn · Bekijk meer »

Wortel (plant)

Wortelstelsel van een plant op hydrocultuur boom Boom waarbij de aarde tussen de wortels is weggespoeld De wortel is het ondergrondse gedeelte van de plant, waarmee deze water en opgeloste voedingsstoffen uit de bodem opneemt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wortel (plant) · Bekijk meer »

Wrijving

Vectorvoorstelling van de schuifkracht op een blok die ontstaat omdat er een trekkracht op werkt en er schuifweerstand optreedt. De normaalkracht en zwaartekracht zijn ook aangeduid. Wrijving is in de natuurkunde het verschijnsel waarbij weerstand ontstaat wanneer twee oppervlakken langs elkaar schuiven, terwijl ze tegen elkaar aan gedrukt worden.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Wrijving · Bekijk meer »

Yucatán (schiereiland)

Satellietfoto van Yucatán Yucatán (Yucateeks Maya: Lu'umil kuuts yéetel kéeh of Uuyut'aan) is een schiereiland tussen de Golf van Mexico, Straat Yucatán en de Caribische Zee.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Yucatán (schiereiland) · Bekijk meer »

Zaadplanten

Zaadplanten of Spermatofyta (ook wel fanerogamen of Phanerogamae) zijn heterospore vaatplanten die gekenmerkt worden door het bezit van zaadknoppen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zaadplanten · Bekijk meer »

Zagrosgebergte

Het Zagrosgebergte کوهای زاگرس (in het Bakhtiari:.رشته‌ کوه‌های بختیاری) is Irans grootste bergketen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zagrosgebergte · Bekijk meer »

Zandsteen

Zandsteen Oppervlak van Bentheimer zandsteen, type Gildehaus Zandsteen 20x vergroot Zandsteen is een sedimentair- of afzettingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit zandkorrels.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zandsteen · Bekijk meer »

Zee-egels

Zee-egels (zeeappels, zeeklitten; klasse Echinoidea) zijn stekelige, ongewervelde dieren die behoren tot het fylum stekelhuidigen (Echinodermata).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zee-egels · Bekijk meer »

Zeelelies

arduin. Zeelelies (Crinoidea) zijn een klasse van stekelhuidigen die in zee leven.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zeelelies · Bekijk meer »

Zenuwcel

Een zenuwcelEverdingen, J.J.E. van, Eerenbeemt, A.M.M. van den (2012).

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zenuwcel · Bekijk meer »

Zirkoon (mineraal)

Zirkoon Zirkoon in biotiet - door radioactief verval vrijkomende alfadeeltjes beschadigen het kristalrooster van het biotiet, waardoor een pleochroïsche halo ontstaat. Het mineraal zirkoon is een zirkonium-silicaat met de chemische formule ZrSiO4.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zirkoon (mineraal) · Bekijk meer »

Zon

De zon is de ster die het dichtst bij de aarde staat en het centrum van het zonnestelsel vormt.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zon · Bekijk meer »

Zonnenevel

protoplanetaire schijven in de Orionnevel. De hypothese van de zonnenevel, ook wel de Kant-Laplace-hypothese genoemd, is vooralsnog de meest waarschijnlijk geachte verklaring voor het ontstaan van het zonnestelsel.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zonnenevel · Bekijk meer »

Zonnestelsel

Het zonnestelsel is het planetenstelsel dat bestaat uit de Zon en de hemellichamen die door de zwaartekracht aan de Zon gebonden zijn.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zonnestelsel · Bekijk meer »

Zoogdieren

Zoogdieren (Mammalia) vormen een klasse van warmbloedige, meestal levendbarende gewervelde dieren die hun jongen zogen: de moederdieren produceren melk en voeden hiermee hun jongen.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zoogdieren · Bekijk meer »

Zoutmeer

Een voorbeeld van een zoutmeer: Lac Rose in Senegal. Utah. Een zoutmeer is een binnenmeer zonder uitstroomdebiet.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zoutmeer · Bekijk meer »

Zuid-Afrika

Zuid-Afrika, officieel de Republiek Zuid-Afrika, is een land dat aan de zuidpunt van Afrika ligt. Het land grenst in het noorden aan Namibië, Botswana en Zimbabwe, in het oosten aan Mozambique en Swaziland (Eswatini). De onafhankelijke staat Lesotho wordt in zijn geheel door Zuid-Afrika omsloten. Fossiele vondsten wijzen erop dat Zuid-Afrika al zeer vroeg bewoond werd. De San zijn al minstens 25.000 jaar in het gebied aanwezig, zo'n 2.500 jaar geleden gevolgd door de Bantoe. Nadat Portugese en Britse kolonisatoren het gebied aanvankelijk links lieten liggen, vestigden Nederlandse kolonisten in 1652 op de Kaap een verversingspost voor de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Na anderhalve eeuw werd de Nederlandse Kaapkolonie overgenomen door het Verenigd Koninkrijk. Hierop migreerde een groot aantal Nederlandstalige kolonisten, bekend als Boeren, met de Grote Trek naar het binnenland en stichtten verschillende Boerenstaten, waarvan uiteindelijk de Zuid-Afrikaansche Republiek en de Oranje Vrijstaat het belangrijkst waren. Deze republieken werden in 1902 door de Britten veroverd in de Tweede Boerenoorlog en samen met de Kaapkolonie en Natal in 1910 tot Zuid-Afrika verenigd. In de 20e eeuw werd Zuid-Afrika overschaduwd door de apartheid, een systeem van rassensegregatie waarmee de niet-blanke bevolking stelselmatig achtergesteld werd. In 1990 werd de apartheid afgeschaft en in 1994 werd Nelson Mandela tot de eerste zwarte president van Zuid-Afrika verkozen. Zuid-Afrika is een land met diverse bevolkingsgroepen en elf officiële talen, waaronder het aan het Nederlands verwante Afrikaans. Het land is een parlementaire republiek met drie hoofdsteden en is een van de meest ontwikkelde landen van het continent, maar armoede- en misdaadcijfers blijven hoog.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zuid-Afrika · Bekijk meer »

Zuidoost-Azië

Zuidoost-Azië Zuidoost-Azië is een regio in het zuidoosten van Azië.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zuidoost-Azië · Bekijk meer »

Zuidpool

thumb De zuidpool met het Zuidpoolstation, omringd met vlaggen van de landen die akkoord zijn gegaan met het Antarctisch Verdrag. In werkelijkheid beweegt de ijskap, en ligt de geografische pool een paar honderd meter buiten dit ceremoniële punt. De geografische zuidpool, kortweg zuidpool, is het zuidelijkste punt op aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zuidpool · Bekijk meer »

Zuurstof (element)

Zuurstof is een chemisch element met symbool O (Uit het Latijn: oxygenium) en atoomnummer 8.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zuurstof (element) · Bekijk meer »

Zuurstofcrisis

Ga oude banded iron formation in een stuk gesteente. Let op de afwisseling van ijzerrijke (roodpaarse) en anoxische (donkergrijze) lagen. De zuurstofcrisis (Engels: Great Oxidation Event) is de periode waarin er voor het eerst een sterke toename was van het gas zuurstof (O2) in de oceanen en de atmosfeer van de Aarde.

Nieuw!!: Geschiedenis van de Aarde en Zuurstofcrisis · Bekijk meer »

Richt hier:

Geologische geschiedenis, Geschiedenis van de aarde, Ontstaan van de Aarde, Ontstaan van de aarde, Zuurstofrevolutie.

UitgaandeInkomende
Hey! We zijn op Facebook nu! »