Inhoudsopgave
68 relaties: Abelse groep, Asymptotische vrijheid, Baryongetal, Bellenvat, Boson (deeltje), CERN, Confinement, David Gross, David Politzer, Deeltjesfysica, Elektrische lading, Elektromagnetische veldtensor, Elektron, Elementair deeltje, Engels, Eugene Wigner, Fase (stof), Fermion, Feynmandiagram, Foton, Frank Wilczek, Gamma-matrices, Gell-Mann-matrices, Gluon, Hadron, IJkboson, IJktheorie, Impuls (natuurkunde), Isospin, Kleur, Kwantumelektrodynamica, Kwantumveldentheorie, Lagrangiaan, Large Electron-Positron Collider, Lorentz-groep, Millenniumprijsprobleem, Murray Gell-Mann, Natuurkunde, Niet-abelse groep, Nobelprijs voor Natuurkunde, Parton, Projectie (wiskunde), Proton (deeltje), Quark, Quark-gluonplasma, Richard Feynman, SLAC National Accelerator Laboratory, Snaartheorie, Speciale unitaire groep, Spin (kwantummechanica), ... Uitbreiden index (18 meer) »
- Kwantumveldentheorie
Abelse groep
Een abelse groep, ook wel commutatieve groep genoemd, is een groep die er aan voldoet dat het product van twee elementen niet van de volgorde afhangt waarin de groepsbewerking wordt uitgevoerd, dus altijd commutatief is.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Abelse groep
Asymptotische vrijheid
Asymptotische vrijheid is de eigenschap van sommige ijktheorieën waarmee men kan aantonen dat de wisselwerking tussen de deeltjes, zoals quarks, willekeurig zwak wordt bij kleinere afstanden, oftewel afstanden die asymptotisch naar nul convergeren.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Asymptotische vrijheid
Baryongetal
Het baryongetal is het aantal baryonen minus het aantal antibaryonen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Baryongetal
Bellenvat
Een bellenvat van Fermilab dat niet meer wordt gebruikt. De eerste waarneming van een neutrino in een bellenvat, gemaakt op 13 november 1970 in een waterstof-bellenvat van het Argonne National Laboratory in Lemont (Illinois).Het onzichtbare neutrino raakt een proton waardoor drie sporen ontstaan (rechts op foto).
Bekijken Kwantumchromodynamica en Bellenvat
Boson (deeltje)
Bose-einsteincondensaat Een boson, genoemd naar Satyendra Nath Bose, is een deeltje dat een heeltallige spin bezit (0, 1, 2,...). Dit in tegenstelling tot een fermion, dat een halftallige spin heeft (1/2, 3/2, 5/2,...). De volgende deeltjes zijn bosonen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Boson (deeltje)
CERN
Stuk pijp van een deeltjesversneller met het logo van CERN, 2012. Robert Calliau, 1990-1994. Foto 2005. CERN is een Europese organisatie die fundamenteel onderzoek doet naar elementaire deeltjes.
Bekijken Kwantumchromodynamica en CERN
Confinement
Confinement is het natuurkundige fenomeen dat deeltjes met kleurlading (zoals quarks) niet kunnen worden afgezonderd, zodat ze niet rechtstreeks kunnen worden waargenomen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Confinement
David Gross
David Jonathan Gross (Washington D.C., 19 februari 1941) is een Amerikaans natuurkundige die in 2004 de Nobelprijs voor Natuurkunde kreeg samen met David Politzer en Frank Wilczek "voor hun ontdekking van asymptotische vrijheid in de theorie van de sterke wisselwerking.".
Bekijken Kwantumchromodynamica en David Gross
David Politzer
Hugh David Politzer (New York, 31 augustus 1949) is een Amerikaans natuurkundige die in 2004 de Nobelprijs voor de Natuurkunde kreeg samen met David Gross en Frank Wilczek "voor hun ontdekking van asymptotische vrijheid in de theorie van de sterke wisselwerking.".
Bekijken Kwantumchromodynamica en David Politzer
Deeltjesfysica
De installatie van de Large Hadron Collider van het CERN De deeltjesfysica is een tak van de natuurkunde of fysica die subatomaire deeltjes bestudeert waaruit alle materie en straling bestaat.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Deeltjesfysica
Elektrische lading
Elektrische lading, vaak kortweg lading genoemd, is een natuurkundige grootheid (symbool Q) die aangeeft op welke manier een deeltje wordt beïnvloed door elektrische en magnetische velden.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Elektrische lading
Elektromagnetische veldtensor
De elektromagnetische veldtensor is een object uit de relativiteitstheorie, die de elektrische- en magnetische velden van een fysisch systeem gezamenlijk beschrijft.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Elektromagnetische veldtensor
Elektron
Het elektron (Oudgrieks:, betekenis: barnsteen dat door wrijving elektrisch geladen werd) is een negatief geladen elementair deeltje, dat gebonden kan zijn, bijvoorbeeld in een atoom, of zich vrij in de ruimte kan bevinden.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Elektron
Elementair deeltje
Een elementair deeltje is een deeltje dat niet in andere deeltjes is te splitsen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Elementair deeltje
Engels
Het Engels (English) is een Indo-Europese taal, die vanwege de nauwe verwantschap met talen als het Fries, (Neder-)Duits en Nederlands tot de West-Germaanse talen wordt gerekend.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Engels
Eugene Wigner
Eugene Paul Wigner (Hongaars: Wigner Pál Jenő), (Boedapest, 17 november 1902 – Princeton (New Jersey), 1 januari 1995) was een Hongaars-Amerikaans natuurkundige en wiskundige van Joodse afkomst.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Eugene Wigner
Fase (stof)
Fase duidt in de scheikunde en de natuurkunde op de verschijningsvorm van een stof met macroscopisch gezien homogene chemische en fysische eigenschappen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Fase (stof)
Fermion
De 12 elementaire fermionen staan gegroepeerd in de eerste drie kolommen Een fermion, vernoemd naar de Italiaanse natuurkundige Enrico Fermi, is een deeltje dat zich kenmerkt door een halftallige spin (s.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Fermion
Feynmandiagram
Feynmandiagram dat verstrooiing van elektronen in laagste orde beschrijft. De tijd loopt hier van onder naar boven. Een feynmandiagram is een methode om berekeningen in kwantumveldentheorie te doen, ontwikkeld door de Amerikaanse natuurkundige Richard Feynman.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Feynmandiagram
Foton
Feynmandiagram van twee elektronen die elkaar afstoten doordat zij een foton uitwisselen. Fotonen (Oudgrieks:, phōs, licht) zijn elementaire deeltjes uit het standaardmodel van de deeltjesfysica.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Foton
Frank Wilczek
Frank Wilczek (New York, 15 mei 1951) is een Amerikaans natuurkundige die in 2004 de Nobelprijs voor Natuurkunde kreeg samen met David Gross en David Politzer "voor hun ontdekking van asymptotische vrijheid in de theorie van de sterke wisselwerking.".
Bekijken Kwantumchromodynamica en Frank Wilczek
Gamma-matrices
Gamma-matrices zijn anticommuterende 4x4-matrices \gamma^0, \gamma^1, \gamma^2, \gamma^3 die voldoen aan de relaties en voor \mu \neq \nu waar I de 4x4-eenheidsmatrix is.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Gamma-matrices
Gell-Mann-matrices
De Gell-Mann-matrices zijn acht lineair onafhankelijke hermitische 3×3-matrices met spoor 0 die een mogelijke representatie van de infinitesimale generatoren van de speciale unitaire groep \mathrmSU(3) vormen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Gell-Mann-matrices
Gluon
Een elektron en een positron botsen en vormen drie gluonen. Een gluon is een elementair deeltje dat verantwoordelijk is voor het overbrengen van de sterke kernkracht.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Gluon
Hadron
Een hadron is een subatomair deeltje dat uit quarks bestaat.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Hadron
IJkboson
In de deeltjesfysica is een ijkboson een boson dat fungeert als drager van een van de fundamentele natuurkrachten.
Bekijken Kwantumchromodynamica en IJkboson
IJktheorie
In de natuurkunde is een ijktheorie een kwantumveldentheorie, waarin de Lagrangiaan onder een bepaalde continue groep van lokale transformaties invariant is.
Bekijken Kwantumchromodynamica en IJktheorie
Impuls (natuurkunde)
In de natuurkunde is de impuls of hoeveelheid van beweging (in het Engels momentum, niet te verwarren met het Engelse impulse (stoot)) een grootheid die gerelateerd is aan de snelheid en de massa van een object.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Impuls (natuurkunde)
Isospin
In de theoretische natuurkunde, en meer specifiek in de deeltjesfysica, is isospin of isobarische spin een kwantumgetal, dat met de sterke kernkracht is verbonden.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Isospin
Kleur
Kleur is een eigenschap van licht die wordt bepaald door de verschillende golflengtes waaruit dat licht is samengesteld.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Kleur
Kwantumelektrodynamica
Kwantumelektrodynamica, of (QED: van quantum electrodynamics) is een relativistische kwantumveldentheorie van het elektromagnetisme.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Kwantumelektrodynamica
Kwantumveldentheorie
De kwantumveldentheorie is een onderdeel van de moderne natuurkunde.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Kwantumveldentheorie
Lagrangiaan
In de mechanica is de lagrangiaan een functie van zogenaamde gegeneraliseerde coördinaten en gegeneraliseerde snelheden, die samen met een stel differentiaalvergelijkingen gebruikt kan worden om de bewegingsvergelijkingen van een systeem af te leiden.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Lagrangiaan
Large Electron-Positron Collider
LHC in de voormalige LEP-tunnel bij CERN De Large Electron-Positron Collider (LEP, letterlijk: grote elektron-positronbotser) was een deeltjesversneller van CERN bij Genève in Zwitserland.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Large Electron-Positron Collider
Lorentz-groep
In de natuurkunde en de groepentheorie, een deelgebied van de wiskunde, is de lorentz-groep de groep van alle lorentztransformaties van de minkowski-ruimtetijd, de klassieke setting voor alle (niet-zwaartekracht) natuurkundige fenomenen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Lorentz-groep
Millenniumprijsprobleem
Het The Clay Mathematics Institute of Cambridge, Massachusetts (CMI) heeft bij het ingaan van het nieuwe millennium in 2000 zeven "Prize Problems" opgesteld.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Millenniumprijsprobleem
Murray Gell-Mann
Murray Gell-Mann (Manhattan (New York)), 15 september 1929 - Santa Fe (New Mexico), 24 mei 2019) was een Amerikaanse natuurkundige die de Nobelprijs voor de Natuurkunde kreeg in 1969 voor zijn werk aangaande deeltjesfysica.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Murray Gell-Mann
Natuurkunde
natuurkundige verschijnselen Natuurkunde of fysica is de wetenschap die de algemene eigenschappen van materie, straling en energie bestudeert, evenals het gedrag ervan in de ruimte en de tijd.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Natuurkunde
Niet-abelse groep
In de groepentheorie, een deelgebied van de wiskunde, is een niet-abelse groep of niet-commutatieve groep een groep (G, *), zodanig dat er ten minste twee elementen a en b van G zijn, waarvoor geldt dat a * b \ne b * a. Niet-abels wordt gebruikt om een onderscheid te maken met de abelse groepen, waarin alle elementen van de groep commutatief zijn.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Niet-abelse groep
Nobelprijs voor Natuurkunde
röntgenstralen", die later naar hem zijn genoemd De Nobelprijs voor Natuurkunde is de hoogste onderscheiding voor prestaties op het terrein der natuurkunde.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Nobelprijs voor Natuurkunde
Parton
Parton is een civil parish in het bestuurlijke gebied Copeland, in het Engelse graafschap Cumbria met 914 inwoners.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Parton
Projectie (wiskunde)
Projectie in de meetkunde is een bepaald soort transformatie, waarbij een hogerdimensionale ruimte tot een lagerdimensionale ruimte terug wordt gebracht.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Projectie (wiskunde)
Proton (deeltje)
opbouw van materie Een proton (voorgesteld door p, p+ of N+) is een subatomair deeltje met een positieve eenheidslading.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Proton (deeltje)
Quark
Quarks zijn elementaire deeltjes, subatomaire deeltjes die de bouwstenen vormen van hadronen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Quark
Quark-gluonplasma
Een quark-gluonplasma (QGP) is een (vermoedelijke) fase van materie die ontstaat bij extreem hoge temperaturen en dichtheid.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Quark-gluonplasma
Richard Feynman
Richard Phillips Feynman (New York, 11 mei 1918 – Los Angeles, 15 februari 1988) was een Amerikaans natuurkundige en Nobelprijswinnaar.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Richard Feynman
SLAC National Accelerator Laboratory
Luchtbeeld van het SLAC National Accelerator Laboratory in Menlo Park, Californië Het SLAC National Accelerator Laboratory (vroeger Stanford Linear Accelerator Center (SLAC)) is een in 1962 in Menlo Park, Californië in de Verenigde Staten opgezet onderzoekslaboratorium.
Bekijken Kwantumchromodynamica en SLAC National Accelerator Laboratory
Snaartheorie
standaardmodel of een wereldblad uitgeveegd door gesloten snaren in de snaartheorie. De snaartheorie of stringtheorie is een theorie waarmee natuurkundigen pogen de vier fundamentele natuurkrachten in de natuurkunde (de elektromagnetische kracht, de sterke en zwakke kernkracht en de zwaartekracht) in één allesomvattende theorie onder te brengen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Snaartheorie
Speciale unitaire groep
In de groepentheorie, een deelgebied van de wiskunde, is de speciale unitaire groep van graad n, genoteerd als \mathrm(n), de groep van unitaire n\times n-matrices met determinant 1.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Speciale unitaire groep
Spin (kwantummechanica)
Spin op een muur in Leiden \hbar en naam van ontdekker George Uhlenbeck. Muurschildering Leiden. 2 \hbar en naam van ontdekker Samuel Goudsmit. Muurschildering Leiden. Spin is een fundamentele eigenschap, een kwantumgetal van atoomkernen, hadronen en elementaire deeltjes.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Spin (kwantummechanica)
Standaardmodel van de deeltjesfysica
De deeltjes van het standaardmodel Het standaardmodel van de deeltjesfysica is een theorie uit de deeltjesfysica waarin de krachten en deeltjes die alle materie vormen, worden beschreven.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Standaardmodel van de deeltjesfysica
Sterke kernkracht
De sterke (kern)kracht, sterke interactie of sterke wisselwerking is de sterkste van de vier fundamentele natuurkrachten uit de natuurkunde en is nog ongeveer 100 keer sterker dan de elektromagnetische kracht.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Sterke kernkracht
Supercomputer
Columbia, de supercomputer (2004) van de NASA Een supercomputer is een computer met een buitengewoon grote bewerkingscapaciteit of rekenvermogen.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Supercomputer
Uitsluitingsprincipe van Pauli
Het uitsluitingsprincipe van Pauli is een kwantummechanisch principe dat stelt dat twee identieke fermionen niet dezelfde kwantumtoestand kunnen bezetten.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Uitsluitingsprincipe van Pauli
Vonkenkamer
Demonstratie vonkenkamer Een vonkenkamer is een instrument waarmee elektrisch geladen deeltjes zichtbaar gemaakt kunnen worden.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Vonkenkamer
Vreemdheid
Vreemdheid (Engels: strangeness) is een grootheid in de kwantummechanica.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Vreemdheid
Werkzame doorsnede
De werkzame doorsnede is in de kernfysica en deeltjesfysica een maat voor de waarschijnlijkheid dat een bepaalde wisselwerking tussen deeltjes plaatsvindt (bijvoorbeeld verstrooiing of een kernreactie).
Bekijken Kwantumchromodynamica en Werkzame doorsnede
Werner Heisenberg
Werner Karl Heisenberg (Würzburg, 5 december 1901 – München, 1 februari 1976) was een Duits natuurkundige en een van de grondleggers van de kwantummechanica.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Werner Heisenberg
Yoichiro Nambu
Yōichirō Nambu (Japans: 南部 陽一郎, Nambu Yōichirō) (Fukui, 18 januari 1921 – Osaka, 5 juli 2015) was een Amerikaans natuurkundige van Japanse komaf.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Yoichiro Nambu
Yuval Ne'eman
Yuval Ne'eman Graf van Yuval Ne'eman Yuval Ne'eman (Hebreeuws: יובל נאמן) (Tel Aviv, 14 mei 1925 - aldaar, 26 april 2006) was een Israëlische militair, diplomaat, natuurkundige en politicus.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Yuval Ne'eman
Zwakke kernkracht
Het Feynmandiagram voor bèta-min-verval van een neutron in een proton, elektron en elektron-antineutrino door middel van een intermediair zwaar W− boson De zwakke kernkracht, ook zwakke kracht of zwakke wisselwerking, is een van de vier fundamentele natuurkrachten.
Bekijken Kwantumchromodynamica en Zwakke kernkracht
1950-1959
De jaren 1950-1959 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 20e eeuw.
Bekijken Kwantumchromodynamica en 1950-1959
1953
Het jaar 1953 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.
Bekijken Kwantumchromodynamica en 1953
1961
Bioscoopjournaal uit 1961. Ingebruikneming van de vijfde hoogoven van de Koninklijke Hoogovens- en Staalfabrieken te IJmuiden door dhr. Spies, voorzitter van het college van adjunct-directeuren. Bioscoopjournaal uit 1961. Onderzoekers van het Instituut voor Biologisch Onderzoek in de Natuur varen op zee naar zandplaten toe en gaan daar aan wal, om jonge zeehonden van een identificatieplaatje te voorzien.
Bekijken Kwantumchromodynamica en 1961
1965
Bioscoopjournaal uit 1965. De regen in de zomer leidt in Nederland tot overlast voor vakantiegangers. Polygoonjournaal uit 1965 over de zeilwedstrijden tijdens de Sneekweek op het Sneekermeer. wegwedstrijd om het kampioenschap van Nederland op het Circuit Park Zandvoort. Museum voor Land en Volkenkunde te Rotterdam, met diverse weefsels, kostuums, versierde gebruiksvoorwerpen, bruidscadeau's en dodenkleden.
Bekijken Kwantumchromodynamica en 1965
1969
Bioscoopjournaal uit 1969. Statenverkiezingen op de Nederlandse Antillen, nadat na de onlusten op Curaçao op 30 mei vervroegde verkiezingen zijn uitgeschreven. Peter Post en organisator Kurt Vyth. snuffelpalen staan in de wijken opgesteld, meten de concentraties en geven de resultaten door aan een computer bij een centraal bureau.
Bekijken Kwantumchromodynamica en 1969
1979
Bioscoopjournaal uit 1979 over de strenge winter van 1978–1979 in Nederland. vredesmissie Automuseum in Drunen is een tentoonstelling te zien van wondermobielen. Bioscoopjournaal uit 1979. Evenals andere oude steden kampt ook Deventer met het probleem van leegstand en verval in de binnenstad. Het jaar 1979 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.
Bekijken Kwantumchromodynamica en 1979
2004
Het jaar 2004 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.
Bekijken Kwantumchromodynamica en 2004
Zie ook
Kwantumveldentheorie
- Antideeltje
- Antimaterie
- Asymptotische vrijheid
- Bose-Einsteinstatistiek
- Boson (deeltje)
- Brout-Englert-Higgsveld
- CPT-symmetrie
- Casimireffect
- Diracvergelijking
- Diraczee
- Elementair deeltje
- Fermion
- Feynmandiagram
- Fockruimte
- Hawkingstraling
- Higgsboson
- Klein-Gordonvergelijking
- Koppelingsconstante
- Kwantumchromodynamica
- Kwantumelektrodynamica
- Kwantumveldentheorie
- Ladingconjugatie
- Majorana-deeltje
- Nulpuntsenergie
- Padintegraal
- Pariteitsymmetrie
- Poincaré-groep
- Regularisatie (natuurkunde)
- Renormalisatie
- Spin (kwantummechanica)
- Spinor
- Spontane symmetriebreking
- Stelling van Noether
- Supersymmetrie
- T-symmetrie
- Virtueel deeltje
Ook bekend als QCD, Quantumchromodynamica.