Logo
Unionpedia
Communicatie
Ontdek het op Google Play
Nieuw! Download Unionpedia op je Android™ toestel!
Gratis
Snellere toegang dan browser!
 

Ontleding (grammatica)

Index Ontleding (grammatica)

P.C. (Piet) Paardekooper.https://www.dbnl.org/tekst/_taa014200001_01/_taa014200001_01_0139.php ‘Ik ben de hofnar die de koning af en toe eens goed beledigt’ Interview met prof. dr. P.C. Paardekooper, Neerlands eigenzinnigste taalkundige, Onze Taal, Jan Erik Grezel. Jaargang 69, 2000, tijdschrift Onze Taal, pag. 220. Grammaticale ontleding of analyse is de taalkundige discipline die de woorden en onderdelen binnen een zin onderscheidt en deze benoemt.

61 relaties: Aspect (taalkunde), Belanghebbend voorwerp, Bepalend woord, Bepaling van gesteldheid, Bezittend voorwerp, Bijstelling, Bijvoeglijk naamwoord, Bijvoeglijke bepaling, Bijwoord, Bijwoordelijke bepaling, Constituent (taalkunde), Deelwoord, Determinator (klasse), Didactiek, Ethische datief, Fonologie, Generatieve taalkunde, Gezegde (taalkunde), Grammaticaal partikel, Handelend voorwerp, Hiërarchie, Hoofdtelwoord, Hulpwerkwoord, Indirect object, Infinitief, Johan Hendrik van Dale, Koppelwerkwoord, Leonard Bloomfield, Lidwoord, Lijdend voorwerp, Meewerkend voorwerp, Morfologie (taalkunde), Naamval, Nederlands taalgebied, Ondervindend voorwerp, Onderwerp (taalkunde), P.C. Paardekooper, Persoonsvorm, Rangtelwoord, Satelliet (taalkunde), Structuralistische taalkunde, Structuur, Taalkunde, Taaltypologie, Taco Roorda, Tussenwerpsel, Voegwoord, Voornaamwoord, Voorzetsel, Voorzetselvoorwerp, ..., W. Versluys (uitgeverij), Werkwoord, Wetenschap, Willem Gerard Brill, Woord, Woordsoort, Zelfstandig naamwoord, Zelfstandig werkwoord, Zin (taalkunde), Zinsdeel, Zinskern. Uitbreiden index (11 meer) »

Aspect (taalkunde)

Aspect (letterlijk 'oogpunt') is de grammaticale categorie die weergeeft hoe een taalgebruiker de (interne) temporele structuur van handelingen bekijkt.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Aspect (taalkunde) · Bekijk meer »

Belanghebbend voorwerp

Het belanghebbend voorwerp drukt uit wie belang heeft bij een bepaalde "handeling".

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Belanghebbend voorwerp · Bekijk meer »

Bepalend woord

Een bepalend woord (Engels: modifier of soms qualifier) is een bepaling die uit slechts één woord bestaat.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bepalend woord · Bekijk meer »

Bepaling van gesteldheid

Een bepaling van gesteldheid is een zinsdeel.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bepaling van gesteldheid · Bekijk meer »

Bezittend voorwerp

Bezittend voorwerp is in de grammatica de benaming voor een zinsdeel dat aanduidt waarop of op wie de door het werkwoord uitgedrukte handeling, werking of toestand is gericht.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bezittend voorwerp · Bekijk meer »

Bijstelling

Een bijstelling of appositie is een zinsdeel zonder gezegde dat direct achter het woord of de woordgroep waar het naar verwijst (het antecedent) staat.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bijstelling · Bekijk meer »

Bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord of adjectief is een woordsoort in de taalkundige benoeming.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bijvoeglijk naamwoord · Bekijk meer »

Bijvoeglijke bepaling

Een bijvoeglijke bepaling of attribuut is in de taalkunde een woordgroep die iets zegt over een direct volgend of voorafgaand element, meestal een zelfstandig naamwoord.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bijvoeglijke bepaling · Bekijk meer »

Bijwoord

Het bijwoord (Latijn: adverbium) is een woordsoort in de taalkundige benoeming.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bijwoord · Bekijk meer »

Bijwoordelijke bepaling

De bijwoordelijke bepaling is in de zinsontleding een woord of woordgroep die meer informatie of een nadere omschrijving geeft over dat wat in het gezegde wordt uitgedrukt.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Bijwoordelijke bepaling · Bekijk meer »

Constituent (taalkunde)

Een constituent of samenhangende woordgroep is een deel van een zin (vaak een zinsdeel of anders een deel hiervan) dat zich in syntactisch opzicht als eenheid manifesteert.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Constituent (taalkunde) · Bekijk meer »

Deelwoord

Het deelwoord of participium is een onbepaalde werkwoordsvorm.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Deelwoord · Bekijk meer »

Determinator (klasse)

Een determinator (Engels determiner) is een bij een zelfstandig naamwoord horend functiewoord dat nadere objectieve informatie met betrekking tot dit zelfstandig naamwoord verschaft.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Determinator (klasse) · Bekijk meer »

Didactiek

Leren klokkijken is opgebouwd uit verschillende stappen: hier worden de hele en halve uren aangeleerd. Een didactisch hulpmiddel om de tafels van vermenigvuldiging te leren. Didactische contraverse. Een bijzondere didactiek bij het leren rekenen: het rekenmannetje van Jos van Erp. bascule om het wegen aan te leren in de rekenles. Didactiek is de wetenschapsdiscipline die zich bezighoudt met de vraag hoe kennis, vaardigheden en houdingen of attitudes door een leerkracht kunnen worden onderwezen aan leerlingen/studenten.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Didactiek · Bekijk meer »

Ethische datief

De ethische datief (Latijn: dativus ethicus) is een bijzondere vorm van het indirect object.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Ethische datief · Bekijk meer »

Fonologie

Fonologie of klankleer is de tak van de taalwetenschap die de kleinste, betekenisonderscheidende klanken bestuderen.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Fonologie · Bekijk meer »

Generatieve taalkunde

Generatieve taalkunde of generatieve grammatica (ook wel chomskyaanse taalkunde) is de verzamelnaam voor een aantal theorieën binnen de theoretische taalkunde, vooral op het gebied van de fonologie, de morfologie en de syntaxis, die met elkaar gemeen hebben dat ze (a) een grote, bijna mathematische, precisie nastreven in de beschrijving van grammaticale verschijnselen, (b) uitgaan van de gedachte dat het taalvermogen aangeboren is en dat de beschrijving van een grammaticaal systeem dus de beschrijving is van een verschijnsel dat zich voordoet in de menselijke geest, en daarmee uiteindelijk in het menselijk brein.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Generatieve taalkunde · Bekijk meer »

Gezegde (taalkunde)

De term gezegde verwijst in de zinsontleding naar hetgeen in een zin over het onderwerp wordt verteld.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Gezegde (taalkunde) · Bekijk meer »

Grammaticaal partikel

Een grammaticaal partikel is in de taalkundige benoeming een functiewoord dat niet tot een van de traditionele lexicale categorieën (naamwoord, voornaamwoord, lidwoord, voorzetsel, tussenwerpsel, voegwoord) behoort.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Grammaticaal partikel · Bekijk meer »

Handelend voorwerp

Het handelend voorwerp is bij de grammaticale zinsontleding in een lijdende zin een bepaling die aangeeft wie de daarin beschreven handeling verricht.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Handelend voorwerp · Bekijk meer »

Hiërarchie

Een hiërarchie is een manier om personen, objecten of gegevens te ordenen volgens asymmetrische relaties daartussen, waarbij meerderen met minderen worden verbonden.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Hiërarchie · Bekijk meer »

Hoofdtelwoord

Een hoofdtelwoord is een telwoord dat een aantal weergeeft.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Hoofdtelwoord · Bekijk meer »

Hulpwerkwoord

Een hulpwerkwoord is een werkwoord dat, in tegenstelling tot zelfstandige werkwoorden, een betekenis toevoegt aan een ander werkwoord en daardoor in principe niet zelfstandig voorkomt.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Hulpwerkwoord · Bekijk meer »

Indirect object

Indirect object is in de ontleding de verzamelterm voor de zinsdelen die zelfstandigheden aanduiden waarop de door het werkwoord uitgedrukte handeling of werking niet rechtstreeks is gericht, zoals bij het lijdend voorwerp, maar alleen indirect.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Indirect object · Bekijk meer »

Infinitief

De onbepaalde wijs of infinitief (verbum infinitum) is een werkwoordsvorm die niet vervoegd is naar persoon of getal (zie ook persoon en getal).

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Infinitief · Bekijk meer »

Johan Hendrik van Dale

Johan Hendrik van Dale Canon van Zeeland, venster 39 Johannes Hendrik van Dale Buste van Johan Hendrik van Dale in Sluis, onthuld in 1924 Johan Hendrik van Dale (Sluis, 15 februari 1828 – aldaar, 19 mei 1872) was een Nederlands onderwijzer, archivaris in Sluis en woordenboekenmaker.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Johan Hendrik van Dale · Bekijk meer »

Koppelwerkwoord

Een koppelwerkwoord verbindt twee delen van een zin, waarbij het ene deel een naamwoord is en een eigenschap van het andere deel (het onderwerp) aangeeft.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Koppelwerkwoord · Bekijk meer »

Leonard Bloomfield

Leonard Bloomfield (1 april 1887 – 18 april 1949) was een Amerikaans taalkundige die aan het begin van het Amerikaanse structuralisme heeft gestaan.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Leonard Bloomfield · Bekijk meer »

Lidwoord

Het lidwoord of artikel is in de taalkundige benoeming een functiewoord dat rechtstreeks wordt verbonden met een ander woord.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Lidwoord · Bekijk meer »

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp of direct object is het zinsdeel waarop de werking van het werkwoord (het werkwoordelijk gezegde) rechtstreeks betrekking heeft; in sommige gevallen is het lijdend voorwerp het onmiddellijke resultaat van de door het werkwoordelijk gezegde omschreven handeling.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Lijdend voorwerp · Bekijk meer »

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp is in de redekundige ontleding het zinsdeel waarop de door het gezegde en het lijdend voorwerp uitgedrukte werking gericht is.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Meewerkend voorwerp · Bekijk meer »

Morfologie (taalkunde)

Morfologie of vormleer is, binnen de taalkunde, de leer van de woordstructuur en de woordvorming.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Morfologie (taalkunde) · Bekijk meer »

Naamval

Een naamval of casus is een middel waarmee de grammaticale functie van een lidwoord, naamwoord of voornaamwoordEr is onder taalkundigen echter geen consensus dat de verbogen vormen van persoonlijke voornaamwoorden tevens onder de noemer van naamval vallen.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Naamval · Bekijk meer »

Nederlands taalgebied

Het Nederlands taalgebied in Europa met in rood het Nedersaksisch taalgebied in Duitsland. In de oranje gebieden in Oost-Friesland en Bentheim was het Nederlands de cultuurtaal tot de 19e eeuw Met het Nederlandse taalgebied wordt het gebied bedoeld, waar mensen in het dagelijks leven gebruikmaken van het Nederlands of een op basis van het Nederlands gecreoliseerde taal.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Nederlands taalgebied · Bekijk meer »

Ondervindend voorwerp

Het ondervindend voorwerp is een zinsdeel dat in de Nederlandse taal (en ook in andere talen) aangeeft wie de uitgedrukte handeling ondervindt.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Ondervindend voorwerp · Bekijk meer »

Onderwerp (taalkunde)

Het onderwerp (ook subject genoemd) is in de redekundige ontleding het zinsdeel dat in aantonende en vragende zinnen bepaalt hoe de persoonsvorm (het 'finiete werkwoord' of verbum finitum) eruitziet.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Onderwerp (taalkunde) · Bekijk meer »

P.C. Paardekooper

Petrus Cornelis Jozef Maria (Piet) Paardekooper (Zoeterwoude, 6 november 1920 – Snaaskerke (Gistel), 1 mei 2013) was een Nederlandse taalkundige.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en P.C. Paardekooper · Bekijk meer »

Persoonsvorm

De persoonsvorm (verbum finitum) is in de redekundige ontleding een vorm van het werkwoord die in persoon en getal (enkelvoud vs. meervoud) met het onderwerp overeenstemt en in een andere tijd kan worden overgebracht.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Persoonsvorm · Bekijk meer »

Rangtelwoord

Een rangtelwoord (ook: ordinale, mv: ordinalia) is een woord (telwoord) dat een rangvolgorde in een rij weergeeft.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Rangtelwoord · Bekijk meer »

Satelliet (taalkunde)

Het woord satelliet komt van het Latijnse satelles ('begeleider').

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Satelliet (taalkunde) · Bekijk meer »

Structuralistische taalkunde

Structuralistische taalkunde, of kortweg structuralisme, is een van de oudste stromingen binnen de hedendaagse taalkunde, waarin taal wordt opgevat als een structuur waarin vormen op systematische wijze met elkaar verbonden zijn, en waarbij een ermee corresponderende betekenis bijgevolg - althans in principe -, voortvloeit uit de samenstelling van de talige structuur die wordt voortgebracht.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Structuralistische taalkunde · Bekijk meer »

Structuur

Structuur is de manier waarop iets in elkaar zit, waarop elementen van een verzameling samenhangen.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Structuur · Bekijk meer »

Taalkunde

Taalkunde, ook wel taalwetenschap of linguïstiek, is de wetenschappelijke studie van de natuurlijke talen.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Taalkunde · Bekijk meer »

Taaltypologie

Taaltypologie is in de systematische taalkunde de overkoepelende term voor de studie van alles wat te maken heeft met de overeenkomsten en verschillen tussen talen onderling en taalfamilies.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Taaltypologie · Bekijk meer »

Taco Roorda

Taco Roorda (Britsum, 19 juli 1801 - Leiden, 5 mei 1874) was een Nederlands letterkundige, en hoogleraar aan de Koninklijke Akademie te Delft.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Taco Roorda · Bekijk meer »

Tussenwerpsel

Een tussenwerpsel is een uitroep, die buiten de woordvolgorde staat.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Tussenwerpsel · Bekijk meer »

Voegwoord

Een voegwoord of conjunctie is een woord dat twee deelzinnen (ook wel 'clauses' genoemd) met elkaar verbindt.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Voegwoord · Bekijk meer »

Voornaamwoord

Het voornaamwoord of pronomen is een woord dat verwijst naar een zelfstandig onderwerp (iets of iemand) zonder het bij name te noemen.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Voornaamwoord · Bekijk meer »

Voorzetsel

Een voorzetsel (of prepositie) is een onverbuigbare woordsoort die altijd deel uitmaakt van een zinsdeel (vaak is dit een bijwoordelijke bepaling) en de aard van de relatie tussen verschillende elementen in de zin aangeeft.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Voorzetsel · Bekijk meer »

Voorzetselvoorwerp

Het voorzetselvoorwerp is een zinsdeel dat altijd met een vast voorzetsel begint.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Voorzetselvoorwerp · Bekijk meer »

W. Versluys (uitgeverij)

W.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en W. Versluys (uitgeverij) · Bekijk meer »

Werkwoord

Het werkwoord (Latijn: verbum) is een woordsoort die in bijna alle talen van de wereld samen met het subject (onderwerp) en eventueel een of meer objecten (voorwerpen) de basis vormt van een zin.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Werkwoord · Bekijk meer »

Wetenschap

peer review'' bij wetenschappelijke publicaties werkt de wetenschappelijke gemeenschap aan het waarborgen van de kwaliteit van de wetenschap, haar methodes en interpretatie van resultaten. Wetenschap is zowel de systematisch verkregen, geordende en controleerbare menselijke kennis, het bijbehorende proces van kennisverwerving als de gemeenschap waarin deze kennis wordt verzameld.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Wetenschap · Bekijk meer »

Willem Gerard Brill

Willem Gerard Brill in 1896 Willem Gerard Brill (Leiden, 10 oktober 1811 – Utrecht, 29 januari 1896) was een Nederlandse hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Utrecht die heeft gepubliceerd op het gebied van de Nederlands taalkunde en geschiedenis.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Willem Gerard Brill · Bekijk meer »

Woord

Een woord is het kleinste zelfstandig gebruikte taalelement, dat in de spreektaal is opgebouwd uit klanken en in de geschreven taal uit letters.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Woord · Bekijk meer »

Woordsoort

Elk woord in een taal behoort tot een bepaalde woordsoort, woordklasse ofwel lexicale categorie.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Woordsoort · Bekijk meer »

Zelfstandig naamwoord

Het zelfstandig naamwoord (Romaanse term: nomen of substantief, afkorting znw.) is de woordsoort die wordt gebruikt om in een uitspraak de personen of zaken aan te duiden waar de uitspraak betrekking op heeft, in talen waarin zulke aanduidingen een aparte lexicale categorie (woordsoort) vormen.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Zelfstandig naamwoord · Bekijk meer »

Zelfstandig werkwoord

Een zelfstandig werkwoord (zww) beschrijft een concrete of abstracte handeling of toestand.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Zelfstandig werkwoord · Bekijk meer »

Zin (taalkunde)

Een zin is een verzameling woorden die in de juiste volgorde een complete en begrijpelijke tekst opleveren.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Zin (taalkunde) · Bekijk meer »

Zinsdeel

Een zinsdeel of syntagma is in de grammatica een functioneel onderdeel van een zin.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Zinsdeel · Bekijk meer »

Zinskern

De zinskern is in de traditionele zinsontleding de benaming voor de grammaticale basis van de zin, die uit het onderwerp en het volledige gezegde bestaat.

Nieuw!!: Ontleding (grammatica) en Zinskern · Bekijk meer »

Richt hier:

Redekundig ontleden, Redekundige ontleding, Taalkundige benoeming, Woordontleding, Zinsontleding, Zinsontleding (grammatica).

UitgaandeInkomende
Hey! We zijn op Facebook nu! »