Inhoudsopgave
89 relaties: Affix, Agglutinatie (taalkunde), Albanees, Algemene taalkunde, Allomorf, Alternantie (taalkunde), Analytische taal, Austroaziatische talen, Ceqli, Cherokee (taal), Chinees schrift, Chinook (taalfamilie), Circumfix, Cliticum, Cognaat (taalkunde), Cognitieve taalkunde, Constructiegrammatica, Deflexie (taalkunde), Distributionalistische taalkunde, Duitse grammatica, Eiland, Eugenius Marius Uhlenbeck, Fonologie, Gebonden morfeem, Grammatica, Grammatica van het Estisch, Hiëroglief, Hurritisch, Hyponiem, Incorporatie (taalkunde), Infix, Interfix, Japans, Lexeem, Lexicale regel, Lexicologie, Literair begrip, Logografisch schrift, Mandan (taal), Medeklinkermutatie, Metanalyse, Middelijslands, Moneem, Morfofonologie, Morfologie (taalkunde), Morris Halle, Mythologie, Neoconstructie (morfologie), Noam Chomsky, Nulmorfeem, ... Uitbreiden index (39 meer) »
Affix
Een affix of toevoegsel is in de taalkunde een (meestal gebonden) morfeem dat van zichzelf geen betekenis heeft, maar dat aan een ander morfeem (meestal een woord) vastgehecht wordt om zodoende een nieuw woord met een afgeleide betekenis te vormen.
Bekijken Morfeem en Affix
Agglutinatie (taalkunde)
Agglutinatie is een morfologisch verschijnsel waarbij affixen zoals achtervoegsels aan een woord worden toegevoegd om de betekenis ervan verder te specificeren.
Bekijken Morfeem en Agglutinatie (taalkunde)
Albanees
Het Albanees (Shqip) is een Indo-Europese taal zonder enige nauwe verwanten.
Bekijken Morfeem en Albanees
Algemene taalkunde
De algemene taalkunde is het deelgebied van de taalkunde dat zich voornamelijk bezighoudt met het bestuderen van de systematische eigenschappen van natuurlijke talen voor zover deze dienen tot communicatie.
Bekijken Morfeem en Algemene taalkunde
Allomorf
Een allomorf is in de morfologie (taalkunde) een vormvariant van een morfeem.
Bekijken Morfeem en Allomorf
Alternantie (taalkunde)
Met alternantie (de nevenvorm is alternatie) wordt in de theoretische taalkunde het verschijnsel dat een foneem en/of morfeem op verschillende manieren fonetisch gerealiseerd kan worden bedoeld.
Bekijken Morfeem en Alternantie (taalkunde)
Analytische taal
Een analytische taal is een taal waar verreweg de meeste, zo niet alle morfemen in de grammatica als zelfstandige woorden optreden.
Bekijken Morfeem en Analytische taal
Austroaziatische talen
Palyu-Pakan taalgroep De Austroaziatische talen vormen een taalfamilie van meer dan 150 talen die (in 2005) werden gesproken door ruim 95 miljoen bewoners van Zuidoost-Azië en het oostelijk deel van India.
Bekijken Morfeem en Austroaziatische talen
Ceqli
Ceqli is een kunsttaal, die in 1996 werd vervaardigd door de Amerikaanse cartoonist Rex F. May.
Bekijken Morfeem en Ceqli
Cherokee (taal)
Het Cherokee (ᏣᎳᎩ Tsa-la-gi) is een Irokese taal die gesproken wordt door de Cherokee.
Bekijken Morfeem en Cherokee (taal)
Chinees schrift
Het Chinese schrift (vereenvoudigd Chinees: 汉字; traditioneel Chinees: 漢字; pinyin: hànzì; IPA:, 'Chinees karakter') is een logografisch schrift bestaande uit karakters dat wordt gebruikt om de Chinese talen te schrijven.
Bekijken Morfeem en Chinees schrift
Chinook (taalfamilie)
De verbreiding van de Chinooktalen voor de komst van Europese kolonisten De Chinooktalen vormen een taalfamilie van drie talen die oorspronkelijk gesproken werden aan de benedenloop van de Columbiarivier in de huidige staten Washington en Oregon door de Chinookindianen.
Bekijken Morfeem en Chinook (taalfamilie)
Circumfix
Een circumfix, discontinu affix of omvoegsel is in de taalkunde een affix dat rondom een ander morfeem wordt geplaatst.
Bekijken Morfeem en Circumfix
Cliticum
Een cliticum (mv: clitica) is een morfeem dat nooit klemtoon krijgt en syntactisch als een zelfstandig woordje voorkomt, maar wordt uitgesproken alsof het een affix is, dus alsof het deel uitmaakt van het woord dat er onmiddellijk voor of achter komt.
Bekijken Morfeem en Cliticum
Cognaat (taalkunde)
Cognaten zijn verschillende woorden (binnen dezelfde taal of in verschillende talen) die etymologisch een gemeenschappelijke oorsprong hebben, en daardoor qua vorm in meer of mindere mate op elkaar lijken.
Bekijken Morfeem en Cognaat (taalkunde)
Cognitieve taalkunde
De cognitieve taalkunde, of cognitivistische taalkunde, is een stroming binnen de linguïstiek die vertrekt vanuit de cognitieve processen die aan taal inherent zijn, en net om die reden antimentalistisch is.
Bekijken Morfeem en Cognitieve taalkunde
Constructiegrammatica
Constructiegrammatica is de verzamelnaam voor een aantal verschillende sociobiologische grammaticamodellen die gemeenschappelijk hebben dat ze grammaticale constructies - ofwel de relatie tussen vorm en betekenis - als de primaire basis voor de grammatica beschouwen, in plaats van de traditionele syntactische eenheden zoals constituenten.
Bekijken Morfeem en Constructiegrammatica
Deflexie (taalkunde)
Deflexie is een linguïstisch proces dat verbonden is aan inflecterende talen en leidt tot een geleidelijke afbraak van affixen die eerder inflecterende morfemen vertegenwoordigden, behorend bij een woord in een bepaalde context.
Bekijken Morfeem en Deflexie (taalkunde)
Distributionalistische taalkunde
De distributionalistische taalkunde (of distributionele taalkunde) is een hoofdzakelijk Amerikaanse stroming binnen de taalwetenschap, die vooral in de eerste helft van de twintigste eeuw een grote aanhang kende en deel uitmaakt van de klassieke structuralistische taalkunde.
Bekijken Morfeem en Distributionalistische taalkunde
Duitse grammatica
De Duitse taal is nauw verwant aan het Nederlands, wat ook blijkt uit de Duitse grammatica: de woordvorming, de woordvolgorde en de structuur van de werkwoorden vertonen grote gelijkenissen met die van het Nederlands, hoewel er tegelijkertijd verschillen zijn.
Bekijken Morfeem en Duitse grammatica
Eiland
Een eiland is een landoppervlak dat aan alle kanten omringd is door water, maar kleiner is dan een continent en groter dan een klip of een zandbank.
Bekijken Morfeem en Eiland
Eugenius Marius Uhlenbeck
Eugenius Marius ('Bob') Uhlenbeck (Den Haag, 9 augustus 1913 - Voorhout, 27 mei 2003) was een Nederlandse taalkundige en Indoloog, die hoogleraar Javaans en algemene taalwetenschap was aan de Rijksuniversiteit Leiden.
Bekijken Morfeem en Eugenius Marius Uhlenbeck
Fonologie
Fonologie of klankleer is de tak van de taalwetenschap die de kleinste, betekenisonderscheidende klanken bestuderen.
Bekijken Morfeem en Fonologie
Gebonden morfeem
Een gebonden morfeem is in de taalkunde een morfeem dat niet zelfstandig kan functioneren.
Bekijken Morfeem en Gebonden morfeem
Grammatica
Grammaticaboekje uit 1735. De spraakkunst, spraakleer of grammatica is binnen de theoretische taalkunde de benaming voor de studie, beschrijving en verklaring voor alles dat met de systematiek van een natuurlijke taal of kunsttaal te maken heeft.
Bekijken Morfeem en Grammatica
Grammatica van het Estisch
Het Estisch is de officiële taal van Estland.
Bekijken Morfeem en Grammatica van het Estisch
Hiëroglief
Egyptische hiërogliefen Een hiëroglief of hiëroglyfe is een pictogram dat een woord, morfeem of klank uitbeeldt en onderdeel is van een pictografisch schrift.
Bekijken Morfeem en Hiëroglief
Hurritisch
Het Hurritisch (vroeger ook wel Churritisch of (C)hurrisch geschreven, afgeleid van de eigenbenaming Ḫurwoḫḫe/Ḫurroḫḫe) is een dode taal, die tot omstreeks 1200 v.Chr.
Bekijken Morfeem en Hurritisch
Hyponiem
Een begrip A is een hyponiem van een begrip B als de verzameling van alle A een deelverzameling is van de verzameling van alle B (doorgaans een strikte deelverzameling).
Bekijken Morfeem en Hyponiem
Incorporatie (taalkunde)
Incorporatie is in de taalkunde het verschijnsel dat een bepaalde vorm van het werkwoord meerdere betekenissen tegelijk uitdrukt, doordat een of meerdere argumenten - vooral zelfstandige naamwoorden - in het werkwoord zelf worden opgenomen.
Bekijken Morfeem en Incorporatie (taalkunde)
Infix
Een infix of invoegsel is in de taalkundige morfologie een gebonden morfeem dat binnenin een ander morfeem (meestal is dit laatste een vrij morfeem) wordt geplaatst om aldus een nieuwe betekenis te vormen.
Bekijken Morfeem en Infix
Interfix
Een interfix of bindmorfeem is een affix zonder eigen betekenis dat tussen twee delen van een samenstelling geplaatst wordt.
Bekijken Morfeem en Interfix
Japans
Het Japans (日本語, Nihongo) is de officiële taal in Japan.
Bekijken Morfeem en Japans
Lexeem
Een lexeem (van Oudgrieks λέξις, léxis, woord) is een combinatie van fonemen, morfemen en lettertekens, die min of meer overeenkomt met wat op lexicaal niveau een woord wordt genoemd.
Bekijken Morfeem en Lexeem
Lexicale regel
Een lexicale regel is een morfofonologische regel die rechtstreeks toegang heeft tot het lexicon van een taal.
Bekijken Morfeem en Lexicale regel
Lexicologie
Lexicologie is een onderdeel van de taalkunde dat zich specifiek bezighoudt met de 'bestanddelen' van taal.
Bekijken Morfeem en Lexicologie
Literair begrip
Een literair begrip is een begrip dat wordt gebruikt om literaire teksten te analyseren.
Bekijken Morfeem en Literair begrip
Logografisch schrift
Egyptische hiërogliefen, die hun oorsprong hebben als logogrammen Het logografisch schrift is een hoofdgroep van het schrift.
Bekijken Morfeem en Logografisch schrift
Mandan (taal)
Het Mandan (Nų́ʔetaːre) is de taal van de Mandan, een indianenstam in Noord-Dakota, in de Verenigde Staten.
Bekijken Morfeem en Mandan (taal)
Medeklinkermutatie
Een medeklinkermutatie of consonantmutatie is elke klankverschuiving waarbij een medeklinker verandert als gevolg van zijn morfologische en/of syntactische omgeving.
Bekijken Morfeem en Medeklinkermutatie
Metanalyse
De ''nadder'' verloor door metanalyse een ''n''. Metanalyse (het woord is bedacht door Otto Jespersen, en wellicht door middel van crasis afgeleid van meta-analyse) is een taalkundige term voor het verschijnsel dat taalgebruikers de vorm van een woord soms verkeerd opvatten, en daardoor nieuwe woordvormen creëren.
Bekijken Morfeem en Metanalyse
Middelijslands
Middelijslands is de taal die van 1350 tot 1550 in IJsland gesproken werd.
Bekijken Morfeem en Middelijslands
Moneem
Het moneem is een grammaticale eenheid die door André Martinet geïntroduceerd werd als alternatief voor het morfeem van het Amerikaanse distributionalisme; als dusdanig komt het overeen met de kleinst mogelijke betekenisdragende eenheid.
Bekijken Morfeem en Moneem
Morfofonologie
Morfofonologie (haplologisch: morfonologie) is het deelgebied van de theoretische taalkunde dat zowel tot de morfologie als de fonologie behoort.
Bekijken Morfeem en Morfofonologie
Morfologie (taalkunde)
Morfologie of vormleer is, binnen de taalkunde, de leer van de woordstructuur en de woordvorming.
Bekijken Morfeem en Morfologie (taalkunde)
Morris Halle
Morris Halle, geboren als Moriss Pinkovics (Liepāja (Letland), 23 juli 1923 – Cambridge (Massachusetts), 2 april 2018), was een Amerikaans taalwetenschapper.
Bekijken Morfeem en Morris Halle
Mythologie
collage van verscheidene goden en teksten. Een mythologie is het geheel van verhalen en denkbeelden van een bepaalde cultuur waarin belangrijke vragen aan bod komen zoals de oorsprong van de mens, de wereld en natuurverschijnselen.
Bekijken Morfeem en Mythologie
Neoconstructie (morfologie)
— Noot: Voor de hier gebruikte term neoconstructie zijn diverse varianten meer gebruikelijk. — Neoconstructies is een overkoepelende term voor een bepaald type nieuw-bedachte lexicale constructen, woordformaties die worden aangemaakt met behulp van anderstalige morfemen.
Bekijken Morfeem en Neoconstructie (morfologie)
Noam Chomsky
Avram Noam Chomsky (Philadelphia (Pennsylvania), 7 december 1928) is een Amerikaans taalkundige, filosoof, mediacriticus en politiek activist.
Bekijken Morfeem en Noam Chomsky
Nulmorfeem
Nulmorfeem is een term uit de taalkunde die verwijst naar een klankloos lid van een oppositie of paradigma (met andere woorden, het is een morfeem zonder klankvorm).
Bekijken Morfeem en Nulmorfeem
Oligosynthetische taal
Een oligosynthetische taal (van het Griekse ὀλίγος, "weinig") is een hypothetische synthetische taal met hooguit enkele honderden morfemen, die echter wel tot lange of zeer lange woorden aaneengeregen kunnen worden.
Bekijken Morfeem en Oligosynthetische taal
Ontlening (taalkunde)
Ontlening is een taalkundig fenomeen dat inhoudt dat een taalelement uit de ene taal wordt overgenomen in een andere.
Bekijken Morfeem en Ontlening (taalkunde)
Oostelijk Pomo
Het oostelijk Pomo is een uitgestorven lid van de familie van de Pomotalen.
Bekijken Morfeem en Oostelijk Pomo
Oppervlaktevorm en onderliggende vorm
Onderliggende vorm en oppervlaktevorm zijn met name in de optimaliteitstheorie veel gebruikte termen om verschijnselen in de fonologie en de morfofonologie te verklaren.
Bekijken Morfeem en Oppervlaktevorm en onderliggende vorm
Panini (taalkundige)
Panini (Sanskriet: Pāṇini; IPA) was een Sanskriet-geleerde en wordt wel gezien als een van de grootste taalkundigen aller tijden.
Bekijken Morfeem en Panini (taalkundige)
Persoon (taalkunde)
De persoon is in de taalkunde een grammaticale categorie die verwijst naar de rol in de spreeksituatie (spreker, aangesprokene, of geen van beide).
Bekijken Morfeem en Persoon (taalkunde)
Polypersonalisme
Polypersonalisme is het in synthetische en polysynthetische talen voorkomende verschijnsel dat een werkwoordsvorm door middel van een of meer morfemen congrueert met meer dan één argument in dezelfde zin.
Bekijken Morfeem en Polypersonalisme
Porte-manteaumorfeem
Een porte-manteaumorfeem is in de morfologie de naam voor een enkel morfeem dat verschillende soorten informatie tegelijkertijd verschaft.
Bekijken Morfeem en Porte-manteaumorfeem
Portugese grammatica
De Portugese grammatica, morfologie en syntaxis van de Portugese taal lijkt sterk op de grammatica van de meeste andere Romaanse talen – Spaans en Galicisch in het bijzonder.
Bekijken Morfeem en Portugese grammatica
Postlexicale regel
Een postlexicale regel is een fonologische regel die géén rechtstreekse toegang heeft tot het lexicon van een taal.
Bekijken Morfeem en Postlexicale regel
Praagse school
De Praagse school of Praagse kring is een belangrijke groep taal- en letterkundigen uit Tsjecho-Slowakije.
Bekijken Morfeem en Praagse school
Prefix (taalkunde)
Een prefix of voorvoegsel is een toevoeging (affix) die voor het grondwoord wordt geplaatst.
Bekijken Morfeem en Prefix (taalkunde)
Prosodie
Prosodie (van het Griekse προσῳδία, prosōidía) is in de fonologie het ritme, de klemtoon en de intonatie van de stem bij het uitspreken van een zin of zinsdeel (in tegenstelling tot kleinere elementen als woorden en morfemen).
Bekijken Morfeem en Prosodie
Rechterhandhoofdregel
De rechterhandhoofdregel (Engels: righthand head rule) of RHHR is een taalkundige regel die stelt dat het meest rechtse morfeem van een geleed woord typisch het hoofd is van dat woord, en dus de eigenschappen voor dat woord bepaalt.
Bekijken Morfeem en Rechterhandhoofdregel
Sandhigeminatie
Sandhigeminatie is een fonetisch procedé waarbij de beginklinker van een morfeem verlengd wordt indien het morfeem dat ervoor staat zijn eindmedeklinker verloren heeft.
Bekijken Morfeem en Sandhigeminatie
Semantiek
De semantiek of betekenisleer is een wetenschap die zich bezighoudt met de betekenis van symbolen, waarbij het in het bijzonder de bouwstenen van natuurlijke talen die voor de communicatie dienen ofwel woorden en zinnen betreft.
Bekijken Morfeem en Semantiek
Semantisch kenmerk
Semantisch kenmerk is een benaming die wordt gebruikt in de structurele semantiek en met name de componentenanalyse voor de kleinste betekenisdragende eenheden van een vrij of gebonden morfeem.
Bekijken Morfeem en Semantisch kenmerk
Semeem
Een semeem (van het Griekse σημαίνω, "betekenen") is in de semantiek de kleinste betekenisdragende eenheid in een taal.
Bekijken Morfeem en Semeem
Simplex (taalkunde)
Een simplex of ongeleed woord is een woord bestaande uit slechts één morfeem.
Bekijken Morfeem en Simplex (taalkunde)
Spelling
Spelling in groep 3 van de basisschool. Het woord spelling heeft twee verwante betekenissen.
Bekijken Morfeem en Spelling
Splintercompositum
Een splintercompositum is een samengesteld woord.
Bekijken Morfeem en Splintercompositum
Stam (taalkunde)
In de taalkunde is een stam een woordvorm die de basis is voor alle door middel van flexie, samenstelling en afleiding daaruit gevormde woorden.
Bekijken Morfeem en Stam (taalkunde)
Standaardtaal
Een standaardtaal is een taalvariëteit waarvoor een zogenaamde 'papieren norm' geldt; wat nog binnen de grenzen van een dergelijke variëteit geldt, is niet alleen afhankelijk van het taalgevoel van de sprekers, maar staat ook in woordenboeken, grammaticaboeken, stijlgidsen en dergelijke beschreven.
Bekijken Morfeem en Standaardtaal
Structuralistische taalkunde
Structuralistische taalkunde, of kortweg structuralisme, is een van de oudste stromingen binnen de hedendaagse taalkunde, waarin taal wordt opgevat als een structuur waarin vormen op systematische wijze met elkaar verbonden zijn, en waarbij een ermee corresponderende betekenis bijgevolg - althans in principe -, voortvloeit uit de samenstelling van de talige structuur die wordt voortgebracht.
Bekijken Morfeem en Structuralistische taalkunde
Suffix
Een suffix, achtervoegsel of uitgang is in alle niet-isolerende talen een affix dat achter de woordstam wordt geplaatst.
Bekijken Morfeem en Suffix
Suprafix
Een suprafix is een infix waarmee in een morfeem een verandering op suprasegmenteel (prosodisch) niveau wordt teweeggebracht, bijvoorbeeld een andere intonatie of klemtoon.
Bekijken Morfeem en Suprafix
Syntaxis (taalkunde)
Syntaxis (van het Oudgriekse συν- syn-, "samen", en τάξις táxis, "regeling"), ook vaak zinsleer genoemd, is een deelgebied binnen de theoretische taalkunde dat in ruime zin de studie omvat van alles wat met de opbouw en structuur van zinsdelen en zinnen te maken heeft, ofwel van de zinsbouw.
Bekijken Morfeem en Syntaxis (taalkunde)
Synthetische taal
Een synthetische taal is in de morfologische taaltypologie strikt genomen elke taal waarin morfemen voorkomen, maar over het algemeen wordt de term "synthetisch" alleen gebruikt voor talen waarin de morfemen ook als porte-manteaumorfemen kunnen voorkomen, dat wil zeggen meer dan één betekenis kunnen hebben.
Bekijken Morfeem en Synthetische taal
Taal
Spijkerschrift is de oudst overgeleverde vorm van geschreven taal. Taal is een systeem van tekens – zoals gesproken klanken, gebaren, of geschreven symbolen – waarvan de mens gebruikmaakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te communiceren.
Bekijken Morfeem en Taal
Taalfilosofie
Taalfilosofie of filosofie van de taal betreft het filosofisch onderzoek naar de aard en het gebruik van de taal in haar relatie tot de werkelijkheid en heeft daardoor raakpunten met de linguïstiek, alhoewel haar onderzoek toch eerder conceptueel dan empirisch is.
Bekijken Morfeem en Taalfilosofie
Taalkunde
Taalkunde, ook wel taalwetenschap of linguïstiek, is de wetenschappelijke studie van de natuurlijke talen.
Bekijken Morfeem en Taalkunde
Turks
Landen waar Turks officieel is De Turkse talen zijn zeer wijdverspreid, maar toch zo nauw verwant dat het volgens taalwetenschappers meer dialecten zijn dan talen. Het Turks (Türkçe) of Anatolisch Turks is een van de Turkse talen en de officiële taal van Turkije.
Bekijken Morfeem en Turks
Vorlin
Vorlin is een kunsttaal die door de Amerikaan Rick Harrison ontwikkeld werd in de jaren negentig van de 20e eeuw.
Bekijken Morfeem en Vorlin
Woord
Een woord is het kleinste zelfstandig gebruikte taalelement, dat in de spreektaal is opgebouwd uit klanken en in de geschreven taal uit letters.
Bekijken Morfeem en Woord
Woordlengte
Woordlengte kan worden gedefinieerd naar het aantal letters, klanken, morfemen of lettergrepen per woord.
Bekijken Morfeem en Woordlengte
Woordsemantiek
Woordsemantiek of lexicale semantiek is het onderdeel van de semantiek dat zich bezighoudt met de betekenis (denotatie/connotatie) van afzonderlijke lexicale elementen (woorden, morfemen of lexemen), en zich aldus onderscheidt van de zinssemantiek.
Bekijken Morfeem en Woordsemantiek
Woordstructuur
Woordstructuur is een aanduiding voor het geheel aan regels die woorden in een bepaalde taal of in taal in het algemeen volgen.
Bekijken Morfeem en Woordstructuur
Woordvorming
Woordvorming is de naam voor twee nauw gerelateerde begrippen uit de lexicologie.
Bekijken Morfeem en Woordvorming
Zinssemantiek
In de zinssemantiek staat de opbouw van de betekenis van zinnen centraal.
Bekijken Morfeem en Zinssemantiek
Ook bekend als Morfemen.