UitgaandeInkomende

🌟We hebben ons ontwerp vereenvoudigd voor betere navigatie!

Inhoudsopgave

1. 741 relaties: Aangever, Ab ovo, Abecedarium (gedicht), Abstract motief, Abstract Poëtische Kunst, Abstractum, Acrostichon, Afrikaanse literatuur, Albanologie, Aldicht, Alexanderroman, Alexandrijn, Algemene literatuurwetenschap, Alinea, Alliteratie, Alter ego, Alteriteit, Ambahan, Amerikaanse literatuur, Amerikanistiek, Amfibrachys, Anachronisme, Anapest, Anekdote, Anekdotenbiografie, Antagonist (narratologie), Antiheld, Apocope, Arabische literatuur, Ars poetica (Horatius), Artikel (redactioneel), Asclepiadeus tertius, Assyriologie, Atonale poëzie, Auctoriële verteller, Augment (taalkunde), Aurora (tijdschrift), Australische literatuur, Auteur, Automatisch schrijven, Autonomie, Avonturenroman, École de Nimègue, Bakerrijm, Ballade, Bard (zanger), Barok (stijlperiode), Barokliteratuur, Beeldgedicht, Behoud de Begeerte, ... Uitbreiden index (691 meer) » « Comprimeren index

Aangever

Aangever Piet Muijselaar (links) en Willy Walden (1969) Een aangever is doorgaans de ernstige acteur binnen een komisch gezelschap.

Bekijken Literair begrip en Aangever

Ab ovo

Helena komt tevoorschijn uit het ei (sculptuur uit de 5e eeuw v.Chr.) Ab ovo (vanaf het ei) is een Latijnse uitdrukking die zoveel betekent als "van het begin af aan".

Bekijken Literair begrip en Ab ovo

Abecedarium (gedicht)

Abecedarium van het Ugaritische schrift. Een abecedarium of abc-gedicht is een acrostichon (bepaald soort gedicht) waarvan de opeenvolgende regels met de opeenvolgende letters van een alfabet beginnen.

Bekijken Literair begrip en Abecedarium (gedicht)

Abstract motief

Onder een abstract motief verstaat men in de narratologie vaak een abstract onderwerp, dat niet meteen zichtbaar is in de tekst, maar wel centraal staan in de geschiedenis (isotopieën); de zaken waar het in het verhaal indirect over gaat.

Bekijken Literair begrip en Abstract motief

Abstract Poëtische Kunst

Abstract Poëtische Kunst (afgekort: APK) is een alternatieve vorm van poëzie waarbij gevoelens op kunstzinnige wijze door de dichter worden omgezet tot objecten.

Bekijken Literair begrip en Abstract Poëtische Kunst

Abstractum

Een abstractum (meervoud abstracta) is een abstract begrip of concept.

Bekijken Literair begrip en Abstractum

Acrostichon

Een acrostichon (ook: naamdicht of lettervers) is een gedicht waarvan bepaalde, meestal de eerste, letters van iedere regel of strofe, achter elkaar gelezen zelf ook een woord of zin vormen.

Bekijken Literair begrip en Acrostichon

Afrikaanse literatuur

Afrikaanse literatuur is literatuur in het Afrikaans; een taal gesproken in Zuid-Afrika en Namibië.

Bekijken Literair begrip en Afrikaanse literatuur

Albanologie

De albanologie is de studie van de taal, literatuur, cultuur en geschiedenis van Albanië en bij uitbreiding het Albanese taalgebied, waardoor ze als deelgebied van de balkanologie kan worden beschouwd.

Bekijken Literair begrip en Albanologie

Aldicht

Een aldicht is een gedicht of een onderdeel van een gedicht, waarin ieder woord in een vers rijmt op een woord in een tweede vers.

Bekijken Literair begrip en Aldicht

Alexanderroman

Alexanderroman is de naam voor een genre van romans, geschreven van de 3e eeuw v.Chr.

Bekijken Literair begrip en Alexanderroman

Alexandrijn

Een alexandrijn is in de Franse klassieke poëtische traditie een versregel van twee hemistiches van ieder zes lettergrepen met in het midden een cesuur.

Bekijken Literair begrip en Alexandrijn

Algemene literatuurwetenschap

De algemene literatuurwetenschap, ook wel afgekort tot ALW, is de verzamelnaam voor alle disciplines die zich bezighouden met de bestudering van de literatuur in brede, grensoverstijgende zin.

Bekijken Literair begrip en Algemene literatuurwetenschap

Alinea

Een alinea is het tekstgedeelte tussen twee inspringingen of tussen twee regels wit, de kleinste eenheid van een tekst die nog uit meerdere zinnen bestaat.

Bekijken Literair begrip en Alinea

Alliteratie

Alliteratie of allitteratie, ook stafrijm ('staf' betekent 'letter') of letterrijm genoemd, is het herhaald gebruik van gelijke beginmedeklinkers in twee of meer beklemtoonde lettergrepen of woorden binnen een uitdrukking, prozazin of vers.

Bekijken Literair begrip en Alliteratie

Alter ego

Een alter ego (Latijn, letterlijk andere ik) is een tweede persoonlijkheid waarmee een persoon zich onderscheidt van zijn werkelijke identiteit.

Bekijken Literair begrip en Alter ego

Alteriteit

Alteriteit (Latijn: alter, ander) is het onherleidbare aspect van de persoon.

Bekijken Literair begrip en Alteriteit

Ambahan

Ambahan is de benaming voor een oude vorm van dichtkunst van de Hanunoo, een van de etnische groeperingen op het Filipijnse eiland Mindoro, die samen wel worden aangeduid als de Mangyan.

Bekijken Literair begrip en Ambahan

Amerikaanse literatuur

200 px Met Amerikaanse literatuur wordt Engelstalig literair werk uit de Verenigde Staten bedoeld.

Bekijken Literair begrip en Amerikaanse literatuur

Amerikanistiek

Amerikanistiek (Engels: American Studies) is de interdisciplinaire studie van de Verenigde Staten.

Bekijken Literair begrip en Amerikanistiek

Amfibrachys

Een amfibrachys (mv. amfibrachen) (Oudgrieks: ἀμφίβραχυς (amphíbrakhus), aan beide kanten kort) is een versvoet bestaande uit een beklemtoonde lettergreep met aan weerszijden een onbeklemtoonde.

Bekijken Literair begrip en Amfibrachys

Anachronisme

Romeinse tijd daarbuiten onbekend. Aristoteles in middeleeuwse klederdracht Sodom afgebeeld als een stad in de Lage Landen anno 1520 Een anachronisme is iets dat niet helemaal (meer) in de beschreven tijd past.

Bekijken Literair begrip en Anachronisme

Anapest

Een anapest (mv. anapesten) (Oudgrieks: ἀνάπαιστος (anapaistos), teruggeslagen, omgekeerd) is een versvoet bestaande uit twee onbeklemtoonde lettergrepen gevolgd door een beklemtoonde.

Bekijken Literair begrip en Anapest

Anekdote

Een anekdote is een kort onthullend verhaal over een opmerkelijk voorval dat veelal een fenomeen of karaktereigenschap moet verklaren.

Bekijken Literair begrip en Anekdote

Anekdotenbiografie

Een anekdotenbiografie (Duits: Schwankbiographie) is een verzameling humoristische prozaverhalen over een personage in een rudimentair biografisch verband.

Bekijken Literair begrip en Anekdotenbiografie

Antagonist (narratologie)

De antagonist is, in de verteltechniek zoals die wordt toegepast in literaire verhalen en in films, de tegenspeler van de protagonist.

Bekijken Literair begrip en Antagonist (narratologie)

Antiheld

Don Quichot, een vroege antiheld Een antiheld is een hoofdpersonage in een verhaal dat in vergelijking met de klassieke held uit literatuur en film een aantal 'heroïsche' karaktertrekken zoals idealisme, zelfopoffering en moed ontbeert.

Bekijken Literair begrip en Antiheld

Apocope

Apocope of abissio is het verschijnsel dat de laatste lettergreep van een woord wordt weggelaten, als een soort versterkte vorm van elisie.

Bekijken Literair begrip en Apocope

Arabische literatuur

De Koran: het invloedrijkste werk in de Arabische literatuur Onder Arabische literatuur kan literatuur in het Arabisch worden verstaan, of in bredere zin literaire werken geschreven door Arabische schrijvers in om het even welke taal, bijvoorbeeld als deze schrijvers in ballingschap leefden.

Bekijken Literair begrip en Arabische literatuur

Ars poetica (Horatius)

Epistula ad Pisones (Brief aan de Pisonen), sinds Quintilianus bekend als Ars poetica (Verhandeling over de dichtkunst), is een brief van Horatius uit ca.

Bekijken Literair begrip en Ars poetica (Horatius)

Artikel (redactioneel)

Een redactioneel artikel is een tekst met een specifiek onderwerp in een tijdschrift, nieuwsbrief, woordenboek of encyclopedie of op een website.

Bekijken Literair begrip en Artikel (redactioneel)

Asclepiadeus tertius

De Asclepiadeus tertius of een derde Asclepiadeïsche strofe is een metrum dat gebruikt werd door onder anderen Horatius in zijn 14e Carmen.

Bekijken Literair begrip en Asclepiadeus tertius

Assyriologie

Spijkerschrift uit 1780 voor Chr. Assyriologie is de wetenschappelijke studie van het oude Mesopotamië, waarbij het onderzoeksveld steunt op drie pijlers, te weten taalkunde/filologie, historisch onderzoek en archeologie.

Bekijken Literair begrip en Assyriologie

Atonale poëzie

Atonale poëzie is poëzie waarbij de betekenis van het woord is losgelaten.

Bekijken Literair begrip en Atonale poëzie

Auctoriële verteller

Een auctoriële verteller is een term uit de narratologie waarmee bedoeld wordt dat degene die het verhaal vertelt alwetend is.

Bekijken Literair begrip en Auctoriële verteller

Augment (taalkunde)

Een augment (letterlijk "vergroting", van Latijn augeo) is in het Oudgrieks een toevoeging aan de stam van een werkwoord, waardoor te zien is dat het om een verleden tijd gaat.

Bekijken Literair begrip en Augment (taalkunde)

Aurora (tijdschrift)

Aurora (1840-1878) was een Nederlands literair almanak (in de periode 1866-1878 ondertiteld met "muzen-almanak"), ofwel een jaarboekje ("jaarboekjen") uit de negentiende eeuw, waarin proza poëzie en kunstzinnige afbeeldingen elkander aanvulden.

Bekijken Literair begrip en Aurora (tijdschrift)

Australische literatuur

Patrick White was de eerste Australiër aan wie de Nobelprijs voor Literatuur werd toegekend (in 1973). Australische literatuur is literair werk geproduceerd door schrijvers van het Gemenebest van Australië en de voorafgaande koloniën.

Bekijken Literair begrip en Australische literatuur

Auteur

Een auteur (van het Franse auteur) is de oorspronkelijke geestelijke eigenaar van een creatief werk.

Bekijken Literair begrip en Auteur

Automatisch schrijven

Automatisch schrijven (ook wel écriture automatique genoemd) is het schrijven zonder vooropgezet idee, met het doel de tekst te gebruiken voor een literair doel.

Bekijken Literair begrip en Automatisch schrijven

Autonomie

Autonomie, ook zelfbestuur (politiek) of zedelijke zelfstandigheid (individueel), is de vrijheid en het vermogen van een entiteit, bijvoorbeeld een individu, organisatie of natie, om zelfstandig beslissingen te nemen.

Bekijken Literair begrip en Autonomie

Avonturenroman

Een avonturenroman is een literair genre met als hoofdthema een avontuurlijke en opwindende uitdaging die actie, risico's en fysiek gevaar met zich meebrengt.

Bekijken Literair begrip en Avonturenroman

École de Nimègue

École de Nimègue is een traditie van onderzoek die voor het eerst de christelijke teksten uit de eerste eeuwen afbakende als een aparte discipline, vanuit het perspectief van de klassieke teksten.

Bekijken Literair begrip en École de Nimègue

Bakerrijm

Een bakerrijm is een rijm of wiegelied dat eerst gezongen of opgezegd wordt door de baker (kraamverzorgster) van het kind en zijn moeder en later wanneer het kind ouder wordt, gebruikt wordt om het kind op te voeden en dingen aan te leren.

Bekijken Literair begrip en Bakerrijm

Ballade

Een ballade is een lied of gedicht waarin een verhaal wordt verteld.

Bekijken Literair begrip en Ballade

Bard (zanger)

John Martin Een bard is een lyrisch dichter en zanger in met name de Keltische talen.

Bekijken Literair begrip en Bard (zanger)

Barok (stijlperiode)

De Heilige Drievuldigheid door Hendrick van Balen Lodewijk XIV als Apollo door Charles Le Brun Vierstromenfontein door Gian Lorenzo Bernini in Rome Salta (Argentinië) De barok is een Europese stijlperiode die aan het begin van de 17e eeuw in Italië tot ontwikkeling kwam en tot in de eerste helft van de 18e eeuw voortduurde, en die zich kenmerkt door overdaad van vorm en heftigheid van gevoelsuitdrukking.

Bekijken Literair begrip en Barok (stijlperiode)

Barokliteratuur

Barokliteratuur is een benaming die in de Duitse literatuurwetenschap ontstaan is voor een literaire stroming die met name de 17e eeuw kenmerkte.

Bekijken Literair begrip en Barokliteratuur

Beeldgedicht

Een beeldgedicht is een gedicht dat is geïnspireerd door beeldende kunst.

Bekijken Literair begrip en Beeldgedicht

Behoud de Begeerte

Behoud de Begeerte is een kunstencentrum voor literatuur dat is opgericht in 1984.

Bekijken Literair begrip en Behoud de Begeerte

Belgische literatuur

Théo van Rysselberghe: ''Een lezing door Émile Verhaeren''. Omdat België een drietalig land is, bestaat de Belgische literatuur uit voornamelijk Nederlandstalige (Vlaamse) en Franstalige, en voor een deel uit Duitstalige teksten (Oostkantons).

Bekijken Literair begrip en Belgische literatuur

Bellettrie

De Franse schrijver Marcel Proust, bekend om zijn complexe schrijfstijl. Traditioneel betekende bellettrie (of de schone letteren, in het Frans: belles-lettres) de literaire cultuur in het algemeen.

Bekijken Literair begrip en Bellettrie

Berijming

Een berijming is een op rijm gezette tekst die oorspronkelijk niet rijmde.

Bekijken Literair begrip en Berijming

Beroepenspiegel

Illustratie van een papiermaker uit Jost Ammans Ständebuch, 1568 Ets van een metselaar uit 'Afbeelding der Menschelyke Bezigheden' Een beroepenspiegel is een boekwerk waarin in een serie prenten en/of teksten aandacht wordt besteed aan de veelheid aan beroepen en ambachten, al dan niet voorzien van een allegorische of stichtelijke tekst.

Bekijken Literair begrip en Beroepenspiegel

Bewustzijnsroman

De bewustzijnsroman is een type roman waarin het vertelde verhaal geheel samenvalt met het moment waarop de roman zelf wordt gelezen.

Bekijken Literair begrip en Bewustzijnsroman

Bibliografie

De bibliografiesectie van de Universiteitsbibliotheek Graz. Een bibliografie of literatuurlijst is een lijst van bronnen (boeken, artikels, websites,...) die gebruikt werden in het onderzoeken van een thema.

Bekijken Literair begrip en Bibliografie

Bijbelse poëzie

Dichter-koning David Onder Bijbelse poëzie verstaat men de dichtkunst die men in veel boeken van de Tenach, het Oude Testament aantreft.

Bekijken Literair begrip en Bijbelse poëzie

Bijfiguur

Een bijfiguur is iemand met een kleine rol in een verhaal, roman of film.

Bekijken Literair begrip en Bijfiguur

Bijrol

Een bijrol is een rol in een film, toneelstuk, boek, strip, televisieserie, opera / operette, animatiefilm, computerspel die weliswaar geen hoofdrol is, maar die toch bijdraagt aan het verhaal.

Bekijken Literair begrip en Bijrol

Bildungsroman

Een bildungsroman (Duits; vertaald in het Nederlands: "vormingsroman") is een psychologische roman die verhaalt over de ontwikkeling van de geest en persoonlijkheid van de protagonist gedurende de overgang van jeugd naar volwassenheid, waarbij gewoonlijk de bewustwording van de eigen identiteit en rol in de wereld een rol speelt.

Bekijken Literair begrip en Bildungsroman

Binnenrijm

Binnenrijm is rijm binnen één versregel.

Bekijken Literair begrip en Binnenrijm

Bladspiegel

De bladspiegel van een linkerpagina De bladspiegel van een (gedrukte) pagina is de indeling van die pagina, bekeken als de verhouding tussen de zetspiegel (het bedrukte gedeelte, a in de afbeelding) en de marges (onbedrukte witranden, b).

Bekijken Literair begrip en Bladspiegel

Blank vers

Blank vers is rijmloze poëzie geschreven in vijfvoetige jamben (pentameters).

Bekijken Literair begrip en Blank vers

Bloemenorde

Zegel van een bloemenorde De Bloemenorde (Duits: "Blumenorden" of "loblicher Hirten und Blumenorden von der Pegnitz" genoemd) was een Duitse orde die zich met de hoofse dichtkunst bezighield.

Bekijken Literair begrip en Bloemenorde

Bloemlezing

Bloemlezing is de literaire term voor een verzameling van de mooiste en beste stukken uit poëzie of proza.

Bekijken Literair begrip en Bloemlezing

Boek (document)

Getijdenboek Van Reynegom (16e eeuw), Koning Boudewijnstichting Oude boeken Het boek is een veelgebruikte manier om informatie vast te leggen in de vorm van tekst en afbeeldingen op gebundeld papier en om deze informatie weer te geven, op te slaan en te verspreiden.

Bekijken Literair begrip en Boek (document)

Braziliaanse literatuur

Braziliaanse literatuur is geschreven in het Portugees door Brazilianen in Brazilië (of daarbuiten) en dateert al van voor de onafhankelijkheid van het land van Portugal in 1822.

Bekijken Literair begrip en Braziliaanse literatuur

Bretonse lai

Een Bretonse lai, ook bekend als een Breton lai, lai Breton, verhalende lay of kortweg een lay, is een soort romance in de Franse en Engelse middeleeuwse literatuur.

Bekijken Literair begrip en Bretonse lai

Brief

omslag (luchtpost) Een brief (uit het Latijn: brevis, kort) is een op schrift gestelde boodschap aan een afwezige individuele persoon, meestal geadresseerd en gesloten verzonden, normaliter als poststuk in een envelop.

Bekijken Literair begrip en Brief

Briefroman

Aphra Behn (1684) ''Love Letters Between a Noble Man and His Sister'' Een briefroman of brievenroman is een roman die vrijwel geheel of uitsluitend bestaat uit gefingeerde correspondentie tussen verschillende figuren of uit brieven van slechts één persoon.

Bekijken Literair begrip en Briefroman

Britse literatuur

Britse literatuur verwijst naar literatuur die in verband gebracht wordt met het Verenigd Koninkrijk, het eiland Man en de Kanaaleilanden, alsook met literatuur uit Engeland, Wales en Schotland voorafgaand aan de vorming van het Verenigd Koninkrijk.

Bekijken Literair begrip en Britse literatuur

Broodjeaapverhaal

Media-onderzoeker Peter Burger van de Universiteit Leiden over de hardnekkigheid van broodjeaapverhalen. Een "broodje aap" Een broodjeaapverhaal, stadssage of stadslegende (als leenwoord uit het Engels ook wel urban legend) is een (grotendeels) verzonnen verhaal dat als waargebeurd wordt doorverteld en daardoor aan overtuigingskracht wint.

Bekijken Literair begrip en Broodjeaapverhaal

Burleske

Een burleske is een kluchtig gedicht of blijspel, dat door het met opzet aangebrachte grote verschil tussen onderwerp en stijl, karikaturaal en onnatuurlijk overkomt.

Bekijken Literair begrip en Burleske

Byroniaanse held

Een byroniaanse held (of byronic hero) is een geïdealiseerd maar met gebreken behept literair personage, dat gemodelleerd is naar het leven en het werk van de Engelse romantische dichter Lord Byron.

Bekijken Literair begrip en Byroniaanse held

Byzantijnse literatuur

thumb De naam Byzantijnse literatuur geeft men aan de Griekstalige letterkunde van het Oost-Romeinse (of Byzantijnse) Rijk, die loopt van ± 350 tot 1453, hoewel de schrijvers van de 4e eeuw vaak nog tot de (late) Oudheid worden gerekend.

Bekijken Literair begrip en Byzantijnse literatuur

Cadavre exquis

Een cadavre exquis is (van oorsprong) een gedicht dat door meerdere dichters is geschreven, zonder dat zij op de hoogte zijn van de delen die door de anderen worden geschreven.

Bekijken Literair begrip en Cadavre exquis

Catharsis (literatuur)

Catharsis (Grieks: κάθαρσις kátharsis) is een term uit de narratologie die "emotionele zuivering" betekent.

Bekijken Literair begrip en Catharsis (literatuur)

Causerie

Een causerie (uit het Frans: praatje, gekeuvel) is een manier om op luchtige wijze een onderwerp te bespreken.

Bekijken Literair begrip en Causerie

Cesuur (dichtkunst)

Een cesuur (Latijn: caesura) is een rust in een versregel.

Bekijken Literair begrip en Cesuur (dichtkunst)

Chicanoliteratuur

Chicanoliteratuur is literatuur geschreven door Chicano's, Mexicaanse Amerikanen, in de Verenigde Staten.

Bekijken Literair begrip en Chicanoliteratuur

Chicklit

Chicklit is de afkorting van het Engelse chick literature, eigentijdse romantische fictielectuur door en voor jonge vrouwen.

Bekijken Literair begrip en Chicklit

Chinese literatuur

''Wen'', Chinees karakter voor "literatuur" Chinese literatuur verwijst naar literatuur die in verband gebracht wordt met de Volksrepubliek China en het oude China.

Bekijken Literair begrip en Chinese literatuur

Chronologie

Detail van de sarcofaag van paus Gregorius XIII, met de viering van de invoering van de gregoriaanse kalender Chronologie of tijdrekenkunde is de hulpwetenschap voor het lokaliseren van gebeurtenissen in de tijd en maakt deel uit van het vakgebied van de geschiedenis.

Bekijken Literair begrip en Chronologie

Citaat

Een citaat is een letterlijke uitspraak van iemand, die door iemand anders aangehaald wordt.

Bekijken Literair begrip en Citaat

Classicisme (literatuur)

Nicolas Boileau, de vormgever van het classicisme Het classicisme is een literaire stroming in Frankrijk aan het eind van de 17e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Classicisme (literatuur)

Clausule (poëzie)

Gedurende de late Middeleeuwen werd de term clausule – oorspronkelijk het ritmische einde van een Latijnse volzin en gedurende de Middeleeuwen ook de samenvatting van een tekst aan het slot daarvan – gebruikt als een synoniem voor strofe: 'Dit dichte ooc Jacob van Marlant, 18 clauselen', (Opschrift van der Kerken Clage).

Bekijken Literair begrip en Clausule (poëzie)

Clerihew

De clerihew is een zogenaamd light verse (gedicht) bedacht door Edmund Clerihew Bentley (1875-1956).

Bekijken Literair begrip en Clerihew

Cliffhanger (plot)

Perils of Pauline" uit 1914 maakte het verschijnsel van cliffhangers in films populair Een cliffhanger is een vakterm uit de film- en televisiewereld, die ook gebruikt wordt voor verhalen in boeken en toneelstukken, voor het moment dat een serie of aflevering, film of boek het verhaal plotseling afbreekt, juist als de spanning het grootst is en het nog onduidelijk is hoe het verder afloopt.

Bekijken Literair begrip en Cliffhanger (plot)

Climax (stijlfiguur)

Een climax is een veelgebruikte stijlfiguur voor een hoogtepunt waarnaar wordt toegewerkt doordat in een opsomming (enumeratie) van gelijksoortige elementen hun betekenis steeds in kracht toeneemt.

Bekijken Literair begrip en Climax (stijlfiguur)

Close reading

Close reading is een vorm van literaire kritiek die zich toelegt op een minutieuze lezing van de tekst zelf, zonder gebruik te maken van biografische of andere extra-literaire informatie.

Bekijken Literair begrip en Close reading

Code (representatie van gegevens)

Een code in de ruimste zin is een aanduiding die voor iets anders staat, een symbool, een verzameling symbolen, een beweging, etc.

Bekijken Literair begrip en Code (representatie van gegevens)

Codewisseling

Codewisseling oftewel codeswitchen is een in de sociolinguïstiek gebruikte term voor een bepaalde vorm van taalmenging, waarbij tijdens een gesprek tussen twee of meer gesprekspartners schijnbaar willekeurig van de ene op de andere taal wordt overgeschakeld.

Bekijken Literair begrip en Codewisseling

Coherentie (taalkunde)

Het begrip coherentie heeft in de tekstlinguïstiek en de sociolinguïstiek betrekking op de manier waarop een gesproken of geschreven tekst conceptueel samenhangt en/of door de luisteraar als inhoudelijk samenhangend wordt ervaren.

Bekijken Literair begrip en Coherentie (taalkunde)

Cohesie (taalkunde)

Cohesie is de syntactische samenhang van zinnen in geschreven en gesproken tekst.

Bekijken Literair begrip en Cohesie (taalkunde)

Collocatie (taalkunde)

In de taalkunde wordt de term collocatie in de lexicologie en de corpuslinguïstiek gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Collocatie (taalkunde)

Colon (Hebreeuwse dichtkunst)

Colon is een deel van een versregel in oudtestamentische dichtkunst.

Bekijken Literair begrip en Colon (Hebreeuwse dichtkunst)

Column

Simon Carmiggelt schreef ruim 10.000 columns ('Kronkels') in ''Het Parool'' (1946-1987) Een column is een met regelmaat verschijnend, kort stukje proza van een bepaalde auteur (de columnist).

Bekijken Literair begrip en Column

Comedy of manners

Een comedy of manners (zedenkomedie) is een toneelgenre dat bijzonder populair was tijdens de Restauratieperiode.

Bekijken Literair begrip en Comedy of manners

Coming of age (genre)

Coming of age is een genre binnen literatuur en film dat zich richt op de psychologische en morele groei van de hoofdpersoon, vaak van jeugd tot volwassenheid.

Bekijken Literair begrip en Coming of age (genre)

Commentaar (beschouwing)

Een commentaar is een discussie over de betekenis en de doelstelling van een specifieke tekst.

Bekijken Literair begrip en Commentaar (beschouwing)

Communicatiemodel

Het communicatiemodel is een model voor communicatie uit de taalkunde waarin de relaties tussen zender, bericht en ontvanger schematisch worden voorgesteld.

Bekijken Literair begrip en Communicatiemodel

Conceptuele poëzie

Conceptuele poëzie (of conceptueel schrijven) wordt doorgaans onder de noemer van experimentele poëzie gevat en heeft zich in de late jaren negentig in Canada en de Verenigde Staten uit de conceptuele kunst ontwikkeld.

Bekijken Literair begrip en Conceptuele poëzie

Concreet motief

Concrete motieven zijn in de narratologie de dragers van de abstracte motieven, op de wijze waarop bij beeldspraak het beeld de drager is van het vergelekene.

Bekijken Literair begrip en Concreet motief

Concrete poëzie

Guillaume Apollinaire, ''Eiffeltoren'' Concrete poëzie is een moderne poëzievorm waarin gevoelens of gedachten niet op de gewone talige wijze worden uitgedrukt, maar door een bijzondere klank- of grafische vorm te creëren.

Bekijken Literair begrip en Concrete poëzie

Consolatio

Consolatio is het Latijnse woord voor vertroosting.

Bekijken Literair begrip en Consolatio

Constructivisme (kunst)

De Zuev Arbeiders Club in Moskou. Jan Buijs. Kunstwerk "Gestileerde bloem" van Naum Gabo. Constructivisme is een kunstvorm in de periode van 1915 tot 1934, met belangrijke wortels in Rusland.

Bekijken Literair begrip en Constructivisme (kunst)

Contiguïteit

Contiguïteit betekent in het algemeen een rechtstreekse samenhang tussen twee of meer zaken, berustend op een continuüm van tijd en/of ruimte.

Bekijken Literair begrip en Contiguïteit

Conversie (taalkunde)

In de taalkunde wordt het begrip conversie voor twee verschillende woordvormingsprocessen gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Conversie (taalkunde)

Copla

Een copla is een Spaanse dichtvorm.

Bekijken Literair begrip en Copla

Copypasten

Copypasten, ook wel geschreven als copy-pasten of copy/pasten is een pejoratieve aanduiding voor het maken van een product door "knippen en plakken".

Bekijken Literair begrip en Copypasten

Copywriter

Een copywriter is een tekstschrijver die is gespecialiseerd in het schrijven van reclametekst en andere wervende teksten.

Bekijken Literair begrip en Copywriter

Cordel-literatuur

Cordel-literatuur Cordel-literatuur (van het Portugese Literatura de cordel, letterlijk draadliteratuur) zijn populaire en goedkoop gedrukte boekjes en pamfletten met folkloristische romans, poëzie en liedjes die worden geproduceerd en verkocht op markten en door straatverkopers.

Bekijken Literair begrip en Cordel-literatuur

Coreferentie

Coreferentie is in de tekstlinguïstiek en de semiotiek het verwijzen naar hetzelfde door middel van verschillende talige uitdrukkingen.

Bekijken Literair begrip en Coreferentie

Creatief schrijven

Creatief schrijven is elke vorm van schrijven waarbij de nadruk niet op functionele communicatie ligt, zoals bij journalistiek bijvoorbeeld het geval is, maar op het verhaal, de karakterontwikkeling en de literariteit van de tekst.

Bekijken Literair begrip en Creatief schrijven

Cultuurkritiek

Cultuurkritiek is kritiek op cultuur.

Bekijken Literair begrip en Cultuurkritiek

Cursiefje

Een cursiefje is een deels verhalend, deels beschouwend prozastukje in een tijdschrift.

Bekijken Literair begrip en Cursiefje

Cyberpunk

Cyberpunk (een samenstelling van cybernetica en punk) is een sciencefictiongenre dat zich richt op computers en informatietechnologie, vaak in combinatie met een afbreuk van de sociale orde, oftewel high tech & low-life.

Bekijken Literair begrip en Cyberpunk

Dactylische hexameter

De dactylische hexameter is de meest gebruikte versvoet voor epische gedichten in de klassieke oudheid, waarin zowel de Ilias als de Odyssee van Homerus geschreven zijn, alsook de Aeneis van Vergilius.

Bekijken Literair begrip en Dactylische hexameter

Dactylische pentameter

De dactylische pentameter is een versregel die (schijnbaar!) bestaat uit vijf versmaten.

Bekijken Literair begrip en Dactylische pentameter

Dactylus

Een dactylus (mv. dactylen of dactyli) (Oudgrieks: δάκτυλος (dáktylos), vinger) is een versvoet bestaande uit een beklemtoonde lettergreep gevolgd door twee onbeklemtoonde lettergrepen.

Bekijken Literair begrip en Dactylus

Dadaïsme

Poëzie van Theo van Doesburg, typografisch uitgewerkt door I.K. Bonset, een voorbeeld van Nederlands dadaïsme Café Voltaire (1916) Het klankgedicht ''Karawane'' van Hugo Ball Museum Dr8888. Het dadaïsme of kortweg dada was een culturele beweging die tijdens de Eerste Wereldoorlog ontstond in Zürich, in het neutrale Zwitserland.

Bekijken Literair begrip en Dadaïsme

Dag van het Literatuuronderwijs

De Dag van het Literatuuronderwijs is een tweejaarlijks, landelijk symposium voor docenten, bibliothecarissen, mediathecarissen en andere betrokkenen bij het literatuuronderwijs.

Bekijken Literair begrip en Dag van het Literatuuronderwijs

Damesroman

Damesroman of huiskamerroman is een pejoratieve term voor een bepaald type roman.

Bekijken Literair begrip en Damesroman

Dark academia

Dark academia is een subcultuur die zich bezighoudt met hoger onderwijs, kunst en literatuur, vaak een duistere maar geïdealiseerde versie daarvan.

Bekijken Literair begrip en Dark academia

De Eenzame Uitvaart

De Eenzame Uitvaart is een project waarbij dichters voor eenzaam gestorvenen een persoonlijk gedicht schrijven en dat op de uitvaart van die eenzame ook voordragen.

Bekijken Literair begrip en De Eenzame Uitvaart

De neger zingt

De neger zingt is een bloemlezing van gedichten afkomstig van Afro-Amerikanen; vertaald en bewerkt door Jan Eekhout.

Bekijken Literair begrip en De neger zingt

De Oare útjouwerij

De Oare útjouwerij (Fries voor De Andere uitgeverij) is een in Enschede gevestigde uitgeverij van voornamelijk literair werk in het Nederlands, Fries en Twents.

Bekijken Literair begrip en De Oare útjouwerij

De vulgari eloquentia

''eerste gedrukte editie van De vulgari eloquentia'', 1577 De vulgari eloquentia (Kerklatijn:; "Over de volkstalige welsprekendheid") is een werk geschreven door Dante Alighieri tussen 1302 en 1305, tijdens zijn ballingschap uit Firenze na beschuldiging van corruptie, afpersing en misbruik van overheidsmiddelen door de Zwarte Welfen.

Bekijken Literair begrip en De vulgari eloquentia

Declameren

Declameren is het met gevoel voorlezen en vaak uit het hoofd opzeggen van gedichten.

Bekijken Literair begrip en Declameren

Deense literatuur

Leonora Christina Ulfeldt 1621-1698 Ludvig Holberg 1684-1754 H.C. Andersen 1805-1875 Søren Kierkegaard 1813-1855 Herman Bang 1857-1912 Nobelprijs 1917 Martin Andersen Nexø 1869-1954 Nobelprijs 1944 Karen Blixen 1885-1962 Tove Ditlevsen 1917-1976 Klaus Rifbjerg 1931-2015 Suzanne Brøgger 1944 Jussi Adler-Olsen 1950 Peter Høeg 1957 Jens Christian Grøndahl 1959 Christian Jungersen 1962 De term Deense literatuur wordt gebruikt voor literatuur uit Denemarken en/of in het Deens en/of geschreven door Denen.

Bekijken Literair begrip en Deense literatuur

Denkfout

Een denkfout is een gedachtegang waarbij er een fout in de logica van de redenering zit.

Bekijken Literair begrip en Denkfout

Der Ort des Terrors

Der Ort des Terrors.

Bekijken Literair begrip en Der Ort des Terrors

Detectiveverhaal

Sherlock Holmes, illustratie van het verhaal ''The Adventure of the Abbey Grange'', 1904 Een detectiveverhaal of detectiveroman, meestal kortweg detective genoemd, is een verhaal waarin een detective een mysterie of een misdaad oplost.

Bekijken Literair begrip en Detectiveverhaal

Deus ex machina (verhaallijn)

Medea's vlucht door de lucht in de wagen van de god van de zon (Grieks theater van Syracuse, 2009, regie Krzysztof Zanussi) Deus ex machina (Latijn, god uit een machine) is een verhalende techniek met een onverwachte ontknoping van een verhaal.

Bekijken Literair begrip en Deus ex machina (verhaallijn)

Deuteragonist

De deuteragonist (van het Grieks deuteragonistes; tweede acteur) is de aanduiding voor het personage dat in een verhaal de op een na belangrijkste rol speelt; na de protagonist maar voor de tritagonist.

Bekijken Literair begrip en Deuteragonist

Dialoog

Beeld ''Dialoog'' door Cezary Stulgis, Brisbane Een dialoog is een gesproken of geschreven conversatie tussen twee of meer personen, en een literaire vorm die zo'n uitwisseling weergeeft.

Bekijken Literair begrip en Dialoog

Diatribe

De diatribe is een literair (sub)genre uit de Oudheid dat vanaf het begin van de 3e eeuw v.Chr. gebruikt werd om voor het grote publiek problemen van praktische ethiek te behandelen.

Bekijken Literair begrip en Diatribe

Dichterkrans

Dichters werden sinds de oudheid wel met een dichterkrans, (Latijn: "laurea Apollinaris"), een dicht geweven lauwerkrans gekroond, de laurier was immers een aan de God Apollo gewijde boom.

Bekijken Literair begrip en Dichterkrans

Dichterscollectief

Een dichterscollectief is een groep dichters die zich verenigt in een dichtgroep of poëziegroep.

Bekijken Literair begrip en Dichterscollectief

Dierdicht

Aesopus, 1501 Een dier(en)dicht is een verhaal of een verzameling verhalen over dieren waarin de dieren de verschillende menselijke karaktereigenschappen, zwakheden of slimmigheden, vertonen.

Bekijken Literair begrip en Dierdicht

Digibeet

Een digibeet is iemand die niet met digitale middelen om kan gaan.

Bekijken Literair begrip en Digibeet

Directe rede

De directe rede is een stijlvorm waarbij de gedachte of uitspraak van een derde rechtstreeks door de spreker aangehaald wordt, waarbij meestal gebruik wordt gemaakt van de citaatuitluider (ook wel citaatinbedder).

Bekijken Literair begrip en Directe rede

Distichon

Een distichon (mv. disticha) is een gedicht of een strofe van een gedicht, bestaande uit twee regels.

Bekijken Literair begrip en Distichon

Dit (literatuur)

Bladzijde uit de 14e-eeuwse "Le remède de Fortune" van Guillaume de Machaut, Parijs, Bibliothèque nationale de France, Ms. fr. 1586, f51r. Het "dit" is een gedicht in het Oudfrans of het Middelfrans verhaald in de eerste persoon en in principe bedoeld om te worden voorgedragen.

Bekijken Literair begrip en Dit (literatuur)

Dithyrambe

aulos-speler en diens familie staand voor Dionysos en een vrouwelijke consort. Een dithyrambe (Gr.) of dithyrambos was in het Oude Griekenland een extatische lofzang op Dionysos, de god van de wijn en de vruchtbaarheid.

Bekijken Literair begrip en Dithyrambe

Divan (poëzie)

Een divan (Perzisch: دیوان, divân, Arabisch: ديوان, dīwān) is een verzameling van poëzie of proza in de Arabische, Perzische, Ottomaanse of Pakistaanse literatuur.

Bekijken Literair begrip en Divan (poëzie)

Docudrama

Een docudrama is een genre van film, televisieprogramma of toneelstuk waarbij in een documentaire historische gebeurtenissen worden nagespeeld (gedramatiseerd).

Bekijken Literair begrip en Docudrama

Document

Een document is een verzameling gegevens vastgelegd op een gegevensdrager.

Bekijken Literair begrip en Document

Dodengesprek

Een dodengesprek (ook wel dodendialoog of samenspraak der doden) is een fictief gesprek tussen twee of meer personen dat in het hiernamaals plaatsvindt.

Bekijken Literair begrip en Dodengesprek

Dolce stil novo

De Dolce stil novo is een Italiaanse dichtstroming die ontstond uit de ballades van de Provence, gecombineerd met traditionele dichtwerken.

Bekijken Literair begrip en Dolce stil novo

Domeinverlies

In de taalkunde is domeinverlies het verliezen van de monopoliepositie van een taal op een aantal domeinen in de samenleving.

Bekijken Literair begrip en Domeinverlies

Dominant (taalkunde)

De dominant is een begrip dat vooral bij het gebruik van naamvallen aan de orde komt.

Bekijken Literair begrip en Dominant (taalkunde)

Drama (genre)

De driehoek van Petersen. Drama of dramatiek (afgeleid van het Oudgriekse woord δράμα ("drama") dat "handeling" betekent) is een literair genre waarbij door middel van woord en gebaar een conflictsituatie wordt uitgebeeld voor een publiek.

Bekijken Literair begrip en Drama (genre)

Dramatische ironie

Dramatische ironie is een verteltechniek waarbij de toeschouwer meer weet dan een of meer personages in het verhaal, waardoor een spanningseffect ontstaat.

Bekijken Literair begrip en Dramatische ironie

Drie-actstructuur

De drie-actstructuur is een model dat wordt gebruikt bij het schrijven en evalueren van verhalen met een scenario in drie delen of acts:Ook in Nederlandstalige handboeken, zoals het Handboek Scenarioschrijven van Patrick Cattrysse (ISBN 978-90-441-2711-9), maakt men onderscheid tussen een akte, bedrijf van een toneelstuk, en "act" als eenheid binnen de scenariostructuur.

Bekijken Literair begrip en Drie-actstructuur

Driehoek van Petersen

De driehoek van Petersen De driehoek van Petersen is een begrip uit de literatuurwetenschap.

Bekijken Literair begrip en Driehoek van Petersen

Droomvisioen

Een droomvisioen is een literair genre, literaire kunstgreep of literaire conventie waarin de verteller in slaap valt en droomt.

Bekijken Literair begrip en Droomvisioen

Dubbelroman

Een dubbelroman is een roman met een dubbele plot, ofwel twee verschillende hoofdthema's waarvan de één niet ondergeschikt is aan de andere.

Bekijken Literair begrip en Dubbelroman

Duilian

Duilian Een duilian (spreek uit als) is een vorm van Chinese poëzie.

Bekijken Literair begrip en Duilian

Duilianmachine

De duilianmachine is software, meestal op internet, om een duilian te maken.

Bekijken Literair begrip en Duilianmachine

Duitse literatuur

Onder Duitse literatuur verstaat men alle literaire werken die in het Duits zijn geschreven.

Bekijken Literair begrip en Duitse literatuur

Duologie

Een duologie is een serie van twee delen die bij elkaar horen.

Bekijken Literair begrip en Duologie

Dystopie

Dystopie is een (denkbeeldige) samenleving met akelige kenmerken.

Bekijken Literair begrip en Dystopie

E-prime

E-Prime (Bourland, 1965), afkorting voor English Prime, heeft oorspronkelijk betrekking op een modificatie van de Engelse taal, die het gebruik van alle vormen van het werkwoord “zijn” verbiedt, maar is evenzeer van toepassing op vrijwel elke andere taal, dus ook het Nederlands.

Bekijken Literair begrip en E-prime

E.d.i.t.

De e.d.i.t. (of edit) is een gedicht van 10 regels, beginnend met een zin van één woord en eindigend met een zin van 10 woorden.

Bekijken Literair begrip en E.d.i.t.

Ecloge

Vergilius Ecloge – ook wel: ekloge (Griekse spelling) en ecloga (Latijnse spelling) - is een benaming voor een herdersdicht en maakt deel uit van de bucolische poëzie.

Bekijken Literair begrip en Ecloge

Een leven op onze planeet

Een leven op onze planeet: Een terugblik en een toekomstvisie (A Life on Our Planet) is een boek uit 2020 van documentairemaker David Attenborough en filmmaker Jonnie Hughes.

Bekijken Literair begrip en Een leven op onze planeet

Eenheidsconventie

Eenheidsconventie duidt in de literatuur op het basisprincipe dat literaire teksten gekenmerkt worden door de eenheid van geheel en delen.

Bekijken Literair begrip en Eenheidsconventie

Egyptologie

Restanten van de Egyptische oudheid Egyptologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de studie van het Oude Egypte, van de prehistorie (ca. 4500 v.Chr.) tot het begin van de middeleeuwen (640 n.Chr).

Bekijken Literair begrip en Egyptologie

Eibofobie

Eibofobie is een grappig bedoelde term om een fobie voor palindromen aan te geven.

Bekijken Literair begrip en Eibofobie

Eindnoot

Een eindnoot is een opmerking met betrekking tot een element uit een hoofdtekst, die aan het einde van een hoofdstuk of een hele tekst (bijvoorbeeld achter in het boek) weergegeven wordt.

Bekijken Literair begrip en Eindnoot

Eindrijm

Eindrijm is rijm op het einde van twee of meer versregels.

Bekijken Literair begrip en Eindrijm

Elegie (literair werk)

Het begrip elegie heeft een betekenisontwikkeling ondergaan van “kort gedicht” via “meditatief, melancholisch gedicht” tot “klaagzang”.

Bekijken Literair begrip en Elegie (literair werk)

Elegisch distichon

Het elegische distichon is een Oud-Griekse strofevorm, die ook in het Latijn gebruikt werd.

Bekijken Literair begrip en Elegisch distichon

Elfje (gedicht)

Een elfje (Oorspronkelijk: elf) is een eenvoudige, compacte dichtvorm, die bestaat uit elf woorden op vijf dichtregels.

Bekijken Literair begrip en Elfje (gedicht)

Elisie

Elisie (ook elisio of hiaat) is het weglaten van een of meer klanken.

Bekijken Literair begrip en Elisie

Elsschotproef

Schrijven is schrappen. De Elsschotproef zorgt dat de essentie overblijft. De Elsschotproef is een schrijfterm die vernoemd is naar de Vlaamse schrijver Willem Elsschot.

Bekijken Literair begrip en Elsschotproef

Emblemataboek

Een emblemataboek is een boek met emblemata.

Bekijken Literair begrip en Emblemataboek

Emigrantenliteratuur

De Duitse Emigrantenliteratuur of Duitse Exilliteratuur bestond tussen 1933 en 1945.

Bekijken Literair begrip en Emigrantenliteratuur

Eneida

Eneida (Nederlands: Aeneis) is een Oekraïens gedicht, dat geschreven werd door Ivan Kotliarevsky.

Bekijken Literair begrip en Eneida

Engelse literatuur

Geoffrey Chaucer, William Shakespeare, Jane Austen, Mary Shelley, Oscar Wilde, Virginia Woolf, T.S. Eliot, Doris Lessing, Salman Rushdie Engelse literatuur is literatuur in het Engels, strikt genomen geschreven door ingezetenen van de Britse Eilanden (inclusief Ierland), van de 7e eeuw tot heden.

Bekijken Literair begrip en Engelse literatuur

Enjambement

Enjambement is het doorlopen van een zin over twee (of eventueel meer) versregels.

Bekijken Literair begrip en Enjambement

Entwicklungsroman

De entwicklungsroman (Nederlands: "ontwikkelingsroman") is een bepaalde type roman waarin het (hoofdzakelijk) geestelijke rijpingsproces van de hoofdfiguur in combinatie met een grondige analyse van zowel de figuur zelf als zijn omgeving centraal staat.

Bekijken Literair begrip en Entwicklungsroman

Epiek

De driehoek van Petersen. Trojaanse oorlog beschrijft. Epiek is de verzamelnaam voor verhalende producten van de literatuur, zowel in poëzie als in proza, waarbij de nadruk ligt op de beschrijving van gebeurtenissen en handelingen van personages.

Bekijken Literair begrip en Epiek

Epigram

Een epigram (puntdicht, sneldicht) is een kort en bondig gedicht met een woordspeling of pointe.

Bekijken Literair begrip en Epigram

Epiloog

Een epiloog (ook: nawoord, narede of naspel) is een tekst of muziekstuk dat aan het einde van een verhaal, toneel- of muziekstuk komt.

Bekijken Literair begrip en Epiloog

Epinikion

Een epinikion (Oudgrieks: ἐπινίκιονLiddell, H.G. & Scott, R. (1940). A Greek-English Lexicon. revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones. with the assistance of Roderick McKenzie. Oxford: Clarendon Press.) was in de oud-Griekse poëzie een overwinningslied (of ‘zegezang’) ter ere van een winnaar bij een van de Panhelleense Spelen.

Bekijken Literair begrip en Epinikion

Episch-didactische literatuur

De episch-didactische literatuur is een literair genre in proza- of poëzievorm dat zowel epische (verhalende) als didactische (onderwijzende) kenmerken heeft.

Bekijken Literair begrip en Episch-didactische literatuur

Epische verdichting

Epische verdichting (ook wel epische concentratie genoemd) is het verschijnsel van het toedichten van daden en gebeurtenissen aan een meer algemeen bekende, al dan niet historische, figuur.

Bekijken Literair begrip en Epische verdichting

Episode

Een episode is een zelfstandige gebeurtenis binnen een groter geheel.

Bekijken Literair begrip en Episode

Epistolografie

Epistolografie of briefliteratuur (.

Bekijken Literair begrip en Epistolografie

Epithalamium

Een epithalamium (Latijnse vorm van klassiek Grieks, epithalamion, van, epi: "op", en, thalamos: "bruidsvertrek") is een gedicht geschreven speciaal voor de bruid op haar weg naar het bruidsbed.

Bekijken Literair begrip en Epithalamium

Epode

In de antieke versleer is epode een technische term die in verschillende betekenissen wordt gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Epode

Epos

2000 v.Chr. 800 v.Chr. De goddelijke komedie van Dante Alighieri, 14e eeuw, uitgave van 1529 Een epos, Grieks, meervoud epen of, minder gebruikelijk, epossen, of heldendicht is een lang, verhalend gedicht over een belangrijke mythologische of historische persoon en gebeurtenis.

Bekijken Literair begrip en Epos

Epyllion

Epyllion (Grieks:, dit is een diminutief van ἔπος) of epyllium (Latijn: epyllium, meervoud in beide gevallen epyllia) is de naam die in de antieke letterkunde meestal gegeven wordt aan een kort, slechts 100 à 600 versregels tellend episch gedicht, handelend over een episode uit de mythologie of een sage, en dat evenals het epos in dactylische hexameters is geschreven.

Bekijken Literair begrip en Epyllion

Erotische thriller

Een erotische thriller is een thriller waarin erotiek met een spannend verhaal gecombineerd wordt.

Bekijken Literair begrip en Erotische thriller

Erziehungsroman

De Erziehungsroman (Duits; vertaald in het Nederlands: "opvoedingsroman") is een bepaald type roman waarin het opvoedingsproces (Erziehung) centraal staat.

Bekijken Literair begrip en Erziehungsroman

Esoterische roman

Een esoterische roman, niet te verwarren met de spirituele roman, is een magisch realistische roman waarin de hoofdpersoon te maken krijgt met esoterie en geheime genootschappen.

Bekijken Literair begrip en Esoterische roman

Esperanta antologio

Esperanta antologio is een belangrijke bloemlezing van gedichten in het Esperanto, samengesteld door de Schotse dichter William Auld.

Bekijken Literair begrip en Esperanta antologio

Essay

Michel de Montaigne Francis Bacon Een essay is een beschouwende prozatekst of een artikel over een we­ten­schap­pe­lijk, cul­tu­reel of fi­lo­so­fisch on­der­werp, waarin de schrijver zijn persoonlijke visie geeft op hedendaagse verschijnselen, problemen of ontwikkelingen.

Bekijken Literair begrip en Essay

Estheticisme

Oscar Wilde Estheticisme, ook wel de Esthetische beweging, is een geestelijke stroming die gedateerd kan worden in de laatste drie decennia van de negentiende eeuw.

Bekijken Literair begrip en Estheticisme

Estische haiku

De Estische haiku is een vrij nieuwe dichtvorm die korter is dan de gebruikelijke haiku.

Bekijken Literair begrip en Estische haiku

Ethnologue

Ethnologue: Languages of the world is een overzicht van alle talen op de wereld (ruim 6900).

Bekijken Literair begrip en Ethnologue

Etruscologie

De ''Liber linteus Zagrabiensis''. Etruscologie (samenst. Lat. Etrusci en Gr.: "leer der Etrusken") is de wetenschap die zich toelegt op de studie naar de Etrusken, wier beschaving zich van de 9e tot en met de 1e eeuw v.Chr.

Bekijken Literair begrip en Etruscologie

Eulogie

Een eulogie (uit het Grieks εὐλογία, letterlijk: goed woord) is een lofrede of lofdicht uitgesproken bij een speciale gelegenheid zoals een verjaardag.

Bekijken Literair begrip en Eulogie

Exempel

Mayenne) Een exempel of exemplum is een verhaal, dat vooral in de middeleeuwen werd ingezet om het publiek te overtuigen van een bepaald geloof en om het gegeven voorbeeld na te laten volgen.

Bekijken Literair begrip en Exempel

Existentialisme

Het existentialisme is een 20e-eeuwse filosofische en literaire stroming die individuele vrijheid, verantwoordelijkheid en subjectiviteit vooropstelt.

Bekijken Literair begrip en Existentialisme

Expositie (narratologie)

Expositie of backstory is een term uit de narratologie die slaat op de informatie die aan het begin van een vertelling gegeven wordt.

Bekijken Literair begrip en Expositie (narratologie)

Expressionisme

''Die Füchse'', schilderij van de Duitse expressionist Franz Marc, 1913 Het expressionisme (van Latijn: expressio, "het uitdrukken") is een modernistische stroming in de Europese kunst uit de vroege twintigste eeuw, omstreeks van 1905 tot 1940.

Bekijken Literair begrip en Expressionisme

Extensie (taalkunde)

Extensie is in de taalkunde het geheel van de betekenissen van een woord.

Bekijken Literair begrip en Extensie (taalkunde)

Fabel

De haas en de schildpad werk.

Bekijken Literair begrip en Fabel

Fabels van Jean de La Fontaine

Tekening van ''Twee duiven'' door Gustave Doré. De Fabels van Jean de La Fontaine, ook wel Les Fables genoemd, is een werk van de Franse schrijver en dichter Jean de La Fontaine.

Bekijken Literair begrip en Fabels van Jean de La Fontaine

Fabula (Latijn)

Het Latijnse woord fabula is een algemene term voor het aanduiden van een verhaal in het Latijn, in proza of poëzie, historisch, legendarisch of verzonnen.

Bekijken Literair begrip en Fabula (Latijn)

Facsimile

Een facsimile uit 1990 van het Book of Kells Een facsimile is een replica van een handschrift of oude druk.

Bekijken Literair begrip en Facsimile

Familieroman

Een familieroman is een roman waarin de lotgevallen van een heel gezin of van een hele familie (soms van enkele generaties daarvan) worden beschreven.

Bekijken Literair begrip en Familieroman

Fantastische literatuur

Fantastische literatuur is een verzamelnaam voor literatuur waarvan sommige elementen geen deel kunnen zijn van wat in de werkelijkheid bestaat.

Bekijken Literair begrip en Fantastische literatuur

Fatische functie

De fatische functie van taal is het gebruik van taal voor het opbouwen of onderhouden van sociaal contact, zonder dat er sprake is van werkelijke communicatie in de zin van informatie-uitwisseling.

Bekijken Literair begrip en Fatische functie

Feuilleton

Een feuilleton is een vervolgverhaal in een krant of tijdschrift en tegenwoordig ook op de radio, op de televisie of als blog.

Bekijken Literair begrip en Feuilleton

Fibonaccigedicht

Een Fibonaccigedicht (ook wel afgekort als Fib, een term geïntroduceerd door Gregory K. Pincus) is een jonge, Westerse vorm van poëzie waarin de oude Japanse kunst van de haiku gecombineerd is met de rij van Fibonacci uit de wiskunde.

Bekijken Literair begrip en Fibonaccigedicht

Fictie

hoofdpersoon Alice speelt een apart spelletje croquet. Met fictie (Latijn: fictio, "vorming") wordt in de narratologie een verhaal of gedachtegang aangeduid, die zich hoofdzakelijk in de fantasie van de auteur en de lezer afspeelt.

Bekijken Literair begrip en Fictie

Figuurgedicht

Een figuurgedicht (of typografisch gedicht) is een gedicht waarbij de uiterlijke vorm, dus de typografie een belangrijke vorm speelt.

Bekijken Literair begrip en Figuurgedicht

Fili (dichter)

De filid (uit het Oudiers: enkelvoud: 'fili', meervoud 'filid') vormden een klasse van geleerde dichters in middeleeuws Ierland.

Bekijken Literair begrip en Fili (dichter)

Flarf

Een flarf is een gedicht waarin zoekresultaten van het internet zijn verwerkt.

Bekijken Literair begrip en Flarf

Flashback (techniek)

Flashback is een techniek die in de literatuur en in de film veelvuldig wordt toegepast.

Bekijken Literair begrip en Flashback (techniek)

Flashforward

Een flashforward (ook anticipatie) is een techniek die in literatuur en film vaak wordt toegepast om de lezer/kijker een blik in de (verre) toekomst van een verhaal te geven.

Bekijken Literair begrip en Flashforward

Flat character en round character

Een flat characterVoor gebruik van deze de term in de neerlandistiek, zie bv.

Bekijken Literair begrip en Flat character en round character

Focalisatie

Focalisatie is een theoretisch principe uit de narratologie en slaat in de eerste plaats op het standpunt van waaruit verteld wordt.

Bekijken Literair begrip en Focalisatie

Folder

Een folder of vouwblad is drukwerk dat bestaat uit één blad dat een of meer malen is gevouwen, of meerdere bladen die eenmaal zijn gevouwen (uit het Engels: to fold.

Bekijken Literair begrip en Folder

Foneem

Een foneem (van Oudgrieks φωνή, phōnḗ, geluid, toon, stem, taal) is een verzameling klanken die alle dezelfde betekenisonderscheidende functie hebben.

Bekijken Literair begrip en Foneem

Fonologie

Fonologie of klankleer is de tak van de taalwetenschap die de kleinste, betekenisonderscheidende klanken bestuderen.

Bekijken Literair begrip en Fonologie

Formulering (taalkunde)

Formulering is in de taalkunde de wijze waarop iets bepaalds (een idee, gedachte, concept enz.) onder woorden wordt gebracht.

Bekijken Literair begrip en Formulering (taalkunde)

Fout

Een fout is een afwijking van een gewenste of werkelijke situatie.

Bekijken Literair begrip en Fout

Frankische roman

De Frankische roman, Karolingische roman of Karelroman is een bepaald type ridderroman waarin een bekende historische figuur – in het bijzonder Karel de Grote – de hoofdrol speelt.

Bekijken Literair begrip en Frankische roman

Frans-classicisme

Het Frans-classicisme (ca. 1669- ca. 1730) is een stroming in de Nederlandse literatuur, die vooral van invloed was op het schrijven van toneelstukken.

Bekijken Literair begrip en Frans-classicisme

Franse literatuur

De Franse literatuur bestaat uit de literaire verhalende, lyrische en dramatische teksten in de Franse taal.

Bekijken Literair begrip en Franse literatuur

Friese literatuur

Tot de Friese literatuur behoren alle teksten van literaire waarde die zijn geschreven in het Fries.

Bekijken Literair begrip en Friese literatuur

Friese volksverhalen

Friese volksverhalen zijn vertellingen uit of over Friesland die voor langere of kortere tijd mondeling tussen (groepen) mensen circuleren, zoals sagen, legenden, moppen, kwispels, exempelen en het broodjeaapverhaal.

Bekijken Literair begrip en Friese volksverhalen

Gazal

De gazal (Arabisch/Pasjtoe/Perzisch/Urdu: غزل; Hindi: ग़ज़ल; Punjabi: ਗ਼ਜ਼ਲ, غزل; Gujarati: ગઝલ; Turks: gazel) is een korte dichtvorm, bestaande uit rijmende coupletten en een refrein.

Bekijken Literair begrip en Gazal

Gebeurtenis (letterkunde)

Een gebeurtenis is in de narratologie een niet door personages veroorzaakt of gewild fictieve deel in een verhaal.

Bekijken Literair begrip en Gebeurtenis (letterkunde)

Gedicht

expressionistische dichtbundel ''Bezette Stad'' (1921). Gedicht ''Geduld'' van Nick J. Swart op de onderkant van de brug Lijnsheike (Oude Lind) in Tilburg over het Wilhelminakanaal. ''Hier kabbelt het water van nu naar later/De open brug is een pas op de plaats aan de stroom/Een stilte kruist er je droom'' Een gedicht of vers is een (literaire) geschreven, gesproken of gezongen tekst die met klank, ritme of beelden een esthetisch of ander effect beoogt en naast de letterlijke nog een of meer andere symbolische betekenissen kan hebben.

Bekijken Literair begrip en Gedicht

Gedramatiseerde verteller

Een gedramatiseerde verteller is een verteller, die openlijk naar zichzelf verwijst, naar zijn meningen of zijn waardeoordelen.

Bekijken Literair begrip en Gedramatiseerde verteller

Geestelijke epiek

Geestelijke epiek is de verzamelnaam van verhalende teksten in de middeleeuwen die als doel hadden om de mensen aan te sporen om een christelijk leven te gaan leiden.

Bekijken Literair begrip en Geestelijke epiek

Gekiga

Gekiga (劇画) is een Japans stripboekgenre dat zich onderscheidt van de primaire beeldtaal zoals die in de manga vaak gebruikt wordt (grote ogen, overdreven open monden bij schrikeffecten etc.). Ook is er meer aandacht voor het literaire aspect van de verhalen.

Bekijken Literair begrip en Gekiga

Genre

Een genre (uitspraak: "zjanre" of "zjãre") is een stroming of categorie in de kunsten of amusementswereld waarin werken ingedeeld worden naar overeenkomstige eigenheid, zoals stijl of inhoud.

Bekijken Literair begrip en Genre

Genrefictie

Tot genrefictie, ook wel bekend als populaire fictie of genreliteratuur, behoren fictiewerken met een herkenbare plot die geschreven zijn in een specifiek literair genre, gericht op liefhebbers van dat genre.

Bekijken Literair begrip en Genrefictie

Germanistiek

Germanistiek is de benaming, in enge – in Nederland gebruikelijke – zin voor de wetenschap van de Duitse taal- en letterkunde en in ruime – in België conventionele – zin voor die in eveneens de overige Germaanse talen.

Bekijken Literair begrip en Germanistiek

Geschiedenis van de poëzie

Het 'Zondvloed-tablet', uitgehouwen in steen, van het Gilgamesj-epos in het Akkadisch, circa 2e millennium v.Chr. De geschiedenis van de poëzie begon in de verschillende culturen nog voor er sprake was van enige geletterdheid en dateert dus van voor de uitvinding van het schrift.

Bekijken Literair begrip en Geschiedenis van de poëzie

Gestroomlijnd transliteratiesysteem

Het Gestroomlijnde transliteratiesysteem voor Cyrillisch alfabet van het Bulgaars (Bulgaars: Обтекаема система, Engels: Streamlined System) werd in 1995 geschapen door Lyubomir Ivanov in het Instituut van Wiskunde en Informatica van de Bulgaarse Academie van Wetenschappen.

Bekijken Literair begrip en Gestroomlijnd transliteratiesysteem

Gevonden poëzie

Gevonden poëzie is een vorm van poëzie die ontstaat als van de schoonheid van bepaalde, meestal gesproken woorden, zinnen en soms hele alinea's wordt onderkend dat ze de eigenlijke boodschap overstijgt, waarna de oorspronkelijke taaluiting zo wordt vormgegeven dat ze op een gedicht lijkt.

Bekijken Literair begrip en Gevonden poëzie

Giallo

Giallo is een Italiaans subgenre op het snijpunt van de misdaad-, thriller-, en horrorfilm.

Bekijken Literair begrip en Giallo

Glos (tekst)

Geglosseerd wetboek, begin 14e eeuw Een glos of glosse, van het Griekse γλώσσα, is een aantekening die bij een andere tekst is geschreven.

Bekijken Literair begrip en Glos (tekst)

Glottogonie

De glottogonie (van het Grieks: γλώττα glootta – "tong, spraak" en gon– "verwekken") of glottogenese is de tak van de taalwetenschap die zich bezighoudt met de studie van het ontstaan van taal.

Bekijken Literair begrip en Glottogonie

Gnomische vormen

Gnomische vormen is een verzamelnaam voor korte wijsheidsliteratuur die raadgevingen of gedachten op pregnante manier uitdrukt in proza of poëzie.

Bekijken Literair begrip en Gnomische vormen

Gonzo (stijl)

Thompson en de gonzo-stijl van verslaggeving Gonzo is een stijl van verslaggeving (journalistiek, film of andere multimediale productie) waarbij de verslaggever onlosmakelijk verbonden is met de handeling die zijn onderwerp is, in tegenstelling tot de vertelstijl waarin hij een passieve toeschouwer is.

Bekijken Literair begrip en Gonzo (stijl)

Gothic novel

Francisco Goya ca. 1797:''El sueño de la razón produce monstruos'' (De slaap van de rede brengt monsters voort). De titel die de Spaanse kunstenaar Goya aan zijn gravure gaf, lijkt wel een boodschap uit de gothicliteratuur: als het bewustzijn slaapt, verschijnen de onderdrukte monsters van de verbeelding De gothic novel, gotische roman of romantische griezelroman is een literair genre dat mystery, romantiek en horror vermengt.

Bekijken Literair begrip en Gothic novel

Grafschrift

Graf van de dichter J.C. Bloem, met een citaat uit Bloems werkEen grafschrift of epitaaf is een kort gedicht of enkele zinnen die zijn gewijd aan de overledene en op de grafsteen zijn gegraveerd - het lijkt daarin op een epigram.

Bekijken Literair begrip en Grafschrift

Grammatica

Grammaticaboekje uit 1735. De spraakkunst, spraakleer of grammatica is binnen de theoretische taalkunde de benaming voor de studie, beschrijving en verklaring voor alles dat met de systematiek van een natuurlijke taal of kunsttaal te maken heeft.

Bekijken Literair begrip en Grammatica

Grammatica Grandonica

De Grammatica Grandonica is een spraakkunst van het Sanskriet die in de 18de eeuw werd opgesteld door de Duitse jezuïet Johann Ernst von Hanxleden.

Bekijken Literair begrip en Grammatica Grandonica

Grammaticacontrole

Een grammaticacontrole is een computerprogramma dat probeert de grammaticaliteit van geschreven teksten te controleren.

Bekijken Literair begrip en Grammaticacontrole

Griekse elegie

Zie voor de latere ontwikkeling van het begrip "elegie" het artikel Elegie.

Bekijken Literair begrip en Griekse elegie

Griekse literatuur

De Griekse literatuur of Nieuwgriekse letterkunde is ontstaan na de Val van Constantinopel.

Bekijken Literair begrip en Griekse literatuur

Groteske

Een groteske is een literair werk (kort verhaal, gedicht) waarin vreemde, vaak onmogelijke dingen worden beschreven.

Bekijken Literair begrip en Groteske

Haibun

In haibun (俳文) is een vorm van Japanse dichtkunst waarin proza en poëzie met elkaar vermengd zijn.

Bekijken Literair begrip en Haibun

Haiga

Een kleine koekoek over een hortensia - Yosa Buson Haiga (俳画, haiga) is in vorm van Japanse dichtkunst, waarbij een afbeelding en een gedicht elkaar gekoppeld worden.

Bekijken Literair begrip en Haiga

Haiku (dichtvorm)

Haiku van Herman Van Rompuy op de Vredesbeiaard van Aarschot Haiku (俳句; meervoud: haiku of haiku's) is een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in drie regels waarvan de eerste regel 5, de tweede regel 7 en de derde regel weer 5 lettergrepen telt.

Bekijken Literair begrip en Haiku (dichtvorm)

Handeling (letterkunde)

Met handeling (actie) wordt in de letterkunde bedoeld de door de personages in een verhaal veroorzaakte en gewilde gebeurtenissen, de acties of het doen daarvan in drama en epiek (verhalende literatuur).

Bekijken Literair begrip en Handeling (letterkunde)

Handelingen (genre)

''Sint Lucas de Evangelist'' door Toros Roslin Handelingen is een literair genre dat populair was in het vroege christendom, waarin het leven en de daden van de apostelen van Jezus werden verteld.

Bekijken Literair begrip en Handelingen (genre)

Handpalmverhaal

Een handpalmverhaal, soms ook aangeduid met de Engelse term flash fiction (vertaald als flitsverhaal), is een literair genre dat uit korte fictionele teksten bestaat.

Bekijken Literair begrip en Handpalmverhaal

Hard-boiled

Hard-boiled is een in de jaren twintig en dertig populair geworden literair genre uit de VS dat verwant is aan de detective en andere misdaadverhalen.

Bekijken Literair begrip en Hard-boiled

Harlem Renaissance

Belangrijkste vertegenwoordigers van de Harlem Renaissance. De Harlem Renaissance was een intellectuele, sociale, en artistieke beweging van Afro-Amerikaanse schrijvers en kunstenaars die ontstond in de jaren 1920.

Bekijken Literair begrip en Harlem Renaissance

Hebban olla vogala

Blad met de tekst ''quid expectamus nu(nc?). Abent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego e tu. Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu...uug....mb ada....e nu. Rectar celi nos exuadi ut dignare nos saluare''. Fragment van de tekst Hebban olla vogala (ca. 1100) is lange tijd aangemerkt als de oudst bekende zin in het Oudnederlands.

Bekijken Literair begrip en Hebban olla vogala

Held

de aanbidding van een held, afbeelding uit het Nordisk familjebok, na een reliëf van 400 v.Chr. Een held (mannelijk) of heldin (vrouwelijk) is een bestaand, fictief of historisch persoon die, wanneer geconfronteerd met gevaar en rampspoed of vanuit een zwakke positie, moed en de bereidheid tot zelfopoffering betoont voor een grotere zaak.

Bekijken Literair begrip en Held

Heldinnenbrief

De heldinnenbrief is een literair genre.

Bekijken Literair begrip en Heldinnenbrief

Hellenistische literatuur

De hellenistische literatuur wordt net zoals al de andere hellenistische kunsttakken gekenmerkt door creativiteit en individualisme.

Bekijken Literair begrip en Hellenistische literatuur

Heptalogie

Heptalogie is de term voor een reeks van zeven creatieve werken, meestal boeken, die eenzelfde verhaallijn vertellen.

Bekijken Literair begrip en Heptalogie

Heroic couplet

Het heroic couplet is een versvorm die met name in de Engelse poëzie tot bloei kwam in de tweede helft van de 17e en de eerste helft van de 18e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Heroic couplet

Herschrijving

Herschrijving is het hernemen van oudere stof in met name de letterkunde en de geschiedschrijving.

Bekijken Literair begrip en Herschrijving

Hexalogie

Een hexalogie is de term voor een reeks van zes creatieve werken, meestal literair, die eenzelfde verhaallijn vertellen.

Bekijken Literair begrip en Hexalogie

Hiaat (taalkunde)

De term hiaat duidt in de taalkunde op het ene deel van de zin, dat té snel overgaat in het andere deel van de zin.

Bekijken Literair begrip en Hiaat (taalkunde)

Hispanist

Een hispanist is een specialist in de Spaanse taal- en letterkunde, met name in het Spaans dat gesproken wordt in Spanje en Spaans-Amerika.

Bekijken Literair begrip en Hispanist

Historische fictie

Historische fictie is een genre waarbij het verhaal deels gebaseerd wordt op waargebeurde feiten en een historische achtergrond, maar waarin ook elementen zijn verzonnen om het verhaal op te leuken.

Bekijken Literair begrip en Historische fictie

Historische roman

De historische roman is een roman binnen het genre van de historische fictie.

Bekijken Literair begrip en Historische roman

Hofdicht

Het hofdicht was een genre in de Nederlandse dichtkunst, dat vooral in zwang was in de 17e en 18e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Hofdicht

Hoofdrol

De hoofdrol, hoofdpersoon, hoofdfiguur of protagonist is een personage in een verhaal, zoals in een film, toneelstuk, boek, strip, televisieserie, opera, operette, animatiefilm of computerspel, dat de grootste bijdrage aan het verhaal levert en dus ook het vaakst voorkomt of het langst "in beeld" is.

Bekijken Literair begrip en Hoofdrol

Hoofdstuk

Een hoofdstuk is een afgebakend onderdeel van een in de regel langere tekst.

Bekijken Literair begrip en Hoofdstuk

Hoofse roman

De hoofse roman is een type ridderroman.

Bekijken Literair begrip en Hoofse roman

Hootenanny (term)

De term hootenanny wordt in de Amerikaanse volksmond gebruikt als een woord voor iets of iemand waarvan men niet op de naam kan komen, een zogenoemd pantoniem.

Bekijken Literair begrip en Hootenanny (term)

Hypercorrectie

Hypercorrectie (of regressiefout) is een verschijnsel in de taal waarbij de spreker een vermeende taalfout ten onrechte 'corrigeert'.

Bekijken Literair begrip en Hypercorrectie

Iconiciteit

Iconiciteit is in de semiotiek en de taalkunde een overeenkomst of een gelijkenis tussen een teken enerzijds en onze waarneming van de werkelijkheid anderzijds.

Bekijken Literair begrip en Iconiciteit

Idioom

Idioom is een ander woord voor taaleigen: eigenaardigheden van een taal.

Bekijken Literair begrip en Idioom

Idylle

''Droom van Arcadië'', door Robert S. Duncanson, 1852 Een idylle (afgeleid van het Griekse eidyllion, kleine beeltenis) is een kort gedicht; veelal bevat een idylle beschrijvingen van landschappen, landelijke taferelen, burchten, enzovoort, beschreven in een vredige en harmonische stijl.

Bekijken Literair begrip en Idylle

Ierse literatuur

Ierse literatuur verwijst naar de literatuur van Ierse schrijvers.

Bekijken Literair begrip en Ierse literatuur

Illuminisme

Het illuminisme was een filosofische en literaire stroming van het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Illuminisme

Imaginisme

De imaginisten Mariënhof en Jesenin in 1919 Imaginisme (Russisch: Имажинизм, Imaginism) staat voor een Russische poëzie-stroming annex dichtersgroepering in de periode van 1918 tot begin jaren twintig.

Bekijken Literair begrip en Imaginisme

Impressionisme

Het impressionisme is een kunststroming, ontstaan vanuit de schilderkunst.

Bekijken Literair begrip en Impressionisme

In medias res

In medias res (Latijn: in (het) midden (van de) zaken) is een relatieve tijdsaanduiding, die vooral veel gebruikt wordt in verhaalanalyses.

Bekijken Literair begrip en In medias res

Incipit

De beginregels van de Beatrijs: 'Van dichten comt mi cleine bate / Die liede raden mi dat ict late', ca. 1374 (ex. KB). Het incipit van een tekst bestaat uit de eerste woorden van de beginregel.

Bekijken Literair begrip en Incipit

Indirecte rede

Er zijn in taal twee manieren om een uitspraak van iemand anders weer te geven.

Bekijken Literair begrip en Indirecte rede

Indonesische literatuur

Indonesische literatuur heeft drie mogelijke betekenissen.

Bekijken Literair begrip en Indonesische literatuur

Inleiding

Een inleiding is het eerste deel van een tekst, waarin dat gene waar de tekst over gaat wordt omschreven.

Bekijken Literair begrip en Inleiding

Interactieve fictie

Interactieve fictie, vaak afgekort tot IF, is een tekstgebaseerd computerspel dat een omgeving simuleert waarin een speler de verhaallijn kan beïnvloeden.

Bekijken Literair begrip en Interactieve fictie

Interferentie (taalkunde)

Interferentie is het ten onrechte en veelal onbewust toepassen van regels die bij een bepaalde taal behoren op een andere taal.

Bekijken Literair begrip en Interferentie (taalkunde)

Interlinguïstiek

Interlinguïstiek is een interdisciplinair onderdeel van de taalwetenschap die internationale en interculturele communicatie bestudeert tussen mensen die geen gemeenschappelijke moedertaal spreken en daarbij in al zijn politieke, economische, taalkundige, informatietheoretische en andere aspecten onderzoekt wat de rol is van verschillende lingua franca (en niet enkel die van Esperanto als plantaal), alsook de rol van taalpolitiek en vertaalwetenschap (meertaligheid).

Bekijken Literair begrip en Interlinguïstiek

Interne consistentie van de Bijbel

Statenvertaling uit 1921 De interne consistentie van de Bijbel en de tekstuele integriteit van de Bijbel zijn al eeuwenlang onderwerp van discussie.

Bekijken Literair begrip en Interne consistentie van de Bijbel

Interpunctie

Interpunctie is het gebruik van leestekens (punten, komma's enzovoort) in een tekst.

Bekijken Literair begrip en Interpunctie

Intertekstualiteit

Intertekstualiteit is het verschijnsel dat literaire teksten echo's bevatten van andere (literaire) teksten.

Bekijken Literair begrip en Intertekstualiteit

Invasieliteratuur

''The Battle of Dorking'' (1871; afbeelding van een uitgave uit 1914), het eerste voorbeeld van invasieliteratuur. Invasieliteratuur (of de invasieroman) is een literair genre dat vooral veel voorkwam in verhalen geschreven tussen 1871 en de Eerste Wereldoorlog.

Bekijken Literair begrip en Invasieliteratuur

Ironische lofrede

Een ironische lofrede (ook wel paradoxaal encomium) is een lofrede (of eulogie) op een persoon, zaak of eigenschap die juist helemaal niet lofwaardig is.

Bekijken Literair begrip en Ironische lofrede

ISO 639

ISO 639 is in de taaltypologie een internationale norm, uitgegeven door de International Organization for Standardization (ISO), voor het coderen van talen in twee- en drieletterige codes.

Bekijken Literair begrip en ISO 639

Isotopie (taalkunde)

Met isotopie wordt in de tekstlinguïstiek en de semantiek de semantische structuur van een tekst op zinsoverstijgend niveau bedoeld.

Bekijken Literair begrip en Isotopie (taalkunde)

Italiaanse literatuur

Boccaccio, Petrarca, Guido Cavalcanti, Cino da Pistoia en Guittone d'Arezzo op een schilderij van Giorgio Vasari (1544). Italiaanse literatuur is literatuur geschreven in de Italiaanse taal, met name binnen het huidige Italië.

Bekijken Literair begrip en Italiaanse literatuur

Jaardicht

Grote Markt van Brussel:'''qVas fVror hostILIs sUbVerterat IgnIbUs æDessartor restaVrat præsIDIbVsqUe DICat'''. Chronogram op de kerk van Rupelmonde Chronogram op de tiendschuur van Herkenrode Chronogram boven de ingang van de dorpskerk te Spalbeek Chronogram op het stadhuis van Leiden Een jaardicht of chronogram bestaat uit één of meer versregels, of een korte spreuk, waarin de letters M, D, C, L, X, U, V, W, I en Y als Romeinse cijfers beschouwd, bij samentelling een bepaald jaartal voorstellen (synoniemen: chronogram, jaartalvers, getalvers, tijdvers, carnacioen).

Bekijken Literair begrip en Jaardicht

Jambische dimeter

De jambische dimeter, of quaternarius, is een versvorm bestaande uit twee metrische eenheden, waarvan elk is opgebouwd uit twee jamben.

Bekijken Literair begrip en Jambische dimeter

Japanse literatuur

De Japanse literatuur strekt zich uit over een periode van bijna twintig eeuwen van geschriften.

Bekijken Literair begrip en Japanse literatuur

Jargon

Jargon is het taalgebruik binnen een vakgebied of een groep mensen, de vaktaal, die voor buitenstaanders vaak moeilijk te volgen is.

Bekijken Literair begrip en Jargon

Jazzpoëzie

Jazzpoëzie of jazz poetry is poëzie met jazzy ritmes en/of met elementen van improvisatie.

Bekijken Literair begrip en Jazzpoëzie

Jeugdliteratuur

Kinderboekhandel te Utrecht Jeugdliteratuur, ook wel kinder- en jeugdliteratuur, is literatuur die kinderen (tot twaalf jaar) en jongeren (tot achttien) aanspreekt en meestal speciaal voor hen is geschreven.

Bekijken Literair begrip en Jeugdliteratuur

Kaalslagliteratuur

Kaalslagliteratuur, in het Duits Trümmerliteratur (ruïneliteratuur) of Literatur der Stunde Null (literatuur van het uur nul) genoemd, was een literaire stroming die in het Duitsland van na de Tweede Wereldoorlog ontstond.

Bekijken Literair begrip en Kaalslagliteratuur

Kanttekening

Een kanttekening was oorspronkelijk een handgeschreven opmerking of andere vorm van commentaar die in de marge van een handschrift of boek werd gemaakt.

Bekijken Literair begrip en Kanttekening

Katalexe

De Katalexe (afgeleid van het Griekse κατάληξις, katálēxis, „vroegtijdig afbreken“) is een stijlfiguur in de dichtkunst.

Bekijken Literair begrip en Katalexe

Künstlerroman

De künstlerroman (Duits, vertaald in het Nederlands: "kunstenaarsroman") is een roman over de groei van een schrijver of andersoortige kunstenaar van kindertijd tot het stadium dat de artistieke lotsbestemming en de beheersing van een kunstdiscipline omvat.

Bekijken Literair begrip en Künstlerroman

Keerdicht

Een keerdicht is een gedicht waarvan een of twee regels enkele malen worden herhaald (terugkeren).

Bekijken Literair begrip en Keerdicht

Keltische literatuur

Keltische literatuur is de literatuur van Keltische oorsprong.

Bekijken Literair begrip en Keltische literatuur

Keltologie

De keltologie is een discipline die zich bezighoudt met de studie van de cultuur en taal van de Kelten.

Bekijken Literair begrip en Keltologie

Kernlexicon

Het kernlexicon van een taal, ook wel de centrale woordenschat genoemd, is de verzameling van die begrippen die tot de dagelijkse menselijke belevingswereld behoren, ongeacht de omstandigheden of de cultuur waarin die mensen leven.

Bekijken Literair begrip en Kernlexicon

Kigo

Kigo (季語, kigo) is in de haiku (een Japans natuurgedicht) het seizoenswoord waarmee naar het betreffende seizoen verwezen wordt.

Bekijken Literair begrip en Kigo

Kill your darlings (motto)

Kill your darlings (Engels voor: Dood je lievelingen) is een schrijfadvies voor scenaristen, dichters en andere schrijvers.

Bekijken Literair begrip en Kill your darlings (motto)

Klankdicht

Een klankdicht is een gedicht waarbij de betekenis geheel is losgelaten en alleen de klank een rol speelt.

Bekijken Literair begrip en Klankdicht

Klanksymboliek

Categorie:Dichtkunst Klanken kunnen voor ons een bepaalde waarde hebben.

Bekijken Literair begrip en Klanksymboliek

Klont

Klont is een boek geschreven door Maxim Februari.

Bekijken Literair begrip en Klont

Knittelvers

Een knittelvers is een gedicht dat nagenoeg geen enkel regelmatig metrum bezit.

Bekijken Literair begrip en Knittelvers

Komedie

Tragedie en komedie, Romeins mozaïek tragedie Een komedie (Oudgrieks:, kōmōidía) is een theater- of filmgenre, televisieprogrammagenre of boekgenre met als doel het publiek te amuseren en met humor aan het lachen te maken.

Bekijken Literair begrip en Komedie

Komische literatuur

''Love Among the Chickens'' (1906) - P.G. Wodehouse Onder komische literatuur vallen alle teksten van een zeker niveau die bedoeld zijn om de lezer te vermaken, van middeleeuwse klucht tot moderne krantencolumn.

Bekijken Literair begrip en Komische literatuur

Koorlyriek

De koorlyriek is in Sparta ontstaan.

Bekijken Literair begrip en Koorlyriek

Koreaanse literatuur

Een manhwa uit 1908 De Koreaanse literatuur is de literatuur die geproduceerd is in de Koreaanse taal en daarmee hoofdzakelijk opgesteld door Koreanen uit de tegenwoordige landen Noord-Korea en Zuid-Korea.

Bekijken Literair begrip en Koreaanse literatuur

Kort verhaal

Een kort verhaal of kortverhaal (Engels: short story) is een kort prozawerk, langer dan een anekdote en korter dan een novelle en zich gewoonlijk beperkend tot slechts enkele personages.

Bekijken Literair begrip en Kort verhaal

Kreeftdicht

Dit is een voorbeeld van een kreeftdicht in de Engelse taal. Een retrograde of kreeftdicht is een gedicht dat zowel van voor naar achteren als van achter naar voren kan worden gelezen.

Bekijken Literair begrip en Kreeftdicht

Krimi

Krimi (van Duits Kriminal, "crimineel") is de Duitstalige benaming van het misdaadgenre.

Bekijken Literair begrip en Krimi

Kroniek

Een kroniek is een verhaal of boek met chronologisch geordende, gedenkwaardige en/of historische feiten.

Bekijken Literair begrip en Kroniek

Kwatrijn

Een kwatrijn is een gedicht of een strofe van een gedicht van vier versregels en twee rijmklanken.

Bekijken Literair begrip en Kwatrijn

Kwintijn

Een kwintijn of pentastichon is een strofe die bestaat uit vijf verzen.

Bekijken Literair begrip en Kwintijn

Latijns-Amerikaanse literatuur

De Latijns-Amerikaanse literatuur is de literatuur van de bevolking van Noord-en Zuid-Amerika, Midden-Amerika en het Caribisch gebied, in hoofdzaak geschreven in het Spaans en daarnaast ook in het Portugees.

Bekijken Literair begrip en Latijns-Amerikaanse literatuur

Latijnse literatuur

De Latijnse literatuur behelst alle literatuur die in het Latijn is geschreven.

Bekijken Literair begrip en Latijnse literatuur

Latinisering

Latinisering of verlatijnsing is het in een Latijnse vorm omzetten van een naam, woord of uitdrukking.

Bekijken Literair begrip en Latinisering

Lectuur

Lectuur in de ruime betekenis verwijst naar alles wat gelezen kan worden.

Bekijken Literair begrip en Lectuur

Leenbetekenis

Een leenbetekenis of betekenisontlening is een woord waarvan een andere (tweede) betekenis is ontleend aan een andere taal.

Bekijken Literair begrip en Leenbetekenis

Leerdicht

Het leerdicht of didactische poëzie duidt op een aantal poëtische werken uit de Grieks-Romeinse oudheid die tot doel hadden de lezer in een bepaald onderwerp te instrueren.

Bekijken Literair begrip en Leerdicht

Leesbaarheid

Leesbaarheid meet de begrijpelijkheid en duidelijkheid van geschreven tekst.

Bekijken Literair begrip en Leesbaarheid

Leesbaarheidstest

Sinds 2005 heeft het Europees Geneesmiddelenbureau (European Medicines Agency, EMeA) aan farmaceuten een leesbaarheidstest verplicht gesteld.

Bekijken Literair begrip en Leesbaarheidstest

Leesdrama

Een leesdrama is een dramatekst die bedoeld is om te lezen en niet om op te voeren.

Bekijken Literair begrip en Leesdrama

Leesteken

Een leesteken is een teken dat in tekst gebruikt wordt om de leesbaarheid te verbeteren.

Bekijken Literair begrip en Leesteken

Legal thriller

Een legal thriller of juridische thriller, is een subgenre van de thriller, waarin de spanningselementen van een thriller worden gecombineerd met een verhaallijn die in meerdere of mindere mate met het recht te maken heeft.

Bekijken Literair begrip en Legal thriller

Legendarium

Een legendarium is een verzameling van legenden.

Bekijken Literair begrip en Legendarium

Legende (volksverhaal)

Sint Joris en de draak Legende van de bisschop en de duivel, Moritz von Schwindt Een legende (afgeleid van het Latijn legenda, een gerundivum met de betekenis wat gelezen moet worden) is oorspronkelijk een alternatieve levensbeschrijving van een heilige met toegevoegde fictieve elementen, waarin aan de betreffende persoon allerlei wonderen toegedicht worden (een hagiografie kan ook een louter biografische beschrijving van een heiligenleven zijn).

Bekijken Literair begrip en Legende (volksverhaal)

Leidmotief

Een leidmotief - naar het Duitse Leitmotiv - is in zijn oorspronkelijke betekenis een muzikaal thema dat in een opera, of algemener het muziekdrama, steeds terugkeert als in de tekst of op het toneel een bepaalde figuur, gedachte of voorwerp verschijnt.

Bekijken Literair begrip en Leidmotief

Letter

Letterkaartjes Letterontwerp uit 1517 Een letter of karakter is een teken opgebouwd uit streken om in de geschreven taal een of enkele opeenvolgende klanken uit de gesproken taal weer te geven.

Bekijken Literair begrip en Letter

Lettergreep

Een lettergreep of syllabe is een klankgroep binnen een woord die minimaal uit een klinker bestaat.

Bekijken Literair begrip en Lettergreep

Letterkunde

De term letterkunde wordt in de eerste plaats gebruikt voor de studie van de literatuur, ofwel van de teksten die in een bepaalde taal zijn geschreven.

Bekijken Literair begrip en Letterkunde

Leugenliteratuur

Wanneer literaire voortbrengselen overduidelijk gefantaseerd of overdreven zijn, worden zij tot de leugenliteratuur gerekend.

Bekijken Literair begrip en Leugenliteratuur

Lezen

Lezen tussen de boeken Dou's ''Lezende oude vrouw'' Processen die bij woordlezen een rol spelen. De gestippelde pijl is de fonetische route Lezen of lexicale verwerking is het opnemen en verwerken van geschreven of gedrukte woorden (schrift).

Bekijken Literair begrip en Lezen

Lhbt-linguïstiek

Lhbt-linguïstiek, ook bekend als lavendeltaalkunde, queer linguïstiek of regenboogtaalkunde, is een vorm van taalkunde die ontstond in de jaren '90 en focust op de taal en het taalgebruik van mensen uit de lhbt-gemeenschap.

Bekijken Literair begrip en Lhbt-linguïstiek

Libretto

Libretto (Italiaans voor boekje; meervoud: libretti of libretto's) is de gangbare benaming voor het tekstboekje van een opera, operette, ballet of musical.

Bekijken Literair begrip en Libretto

Liedtekst

Middeleeuwse liedteksten in het Gruuthuse-handschrift (fol. 28r), ca. 1395. Liedblad met de liedtekst van het volksliedje 'Daar was laatst een meisje loos' (collectie Meertens Instituut). De Duitse liedtekst 'O Tannenbaum, o Tannenbaum / Wie treu sind deine Blätter', oorspronkelijke handschrift van tekstdichter E.

Bekijken Literair begrip en Liedtekst

Liefdesroman

De liefdesroman is een genre uit de zogenaamde triviaalliteratuur, waarvan de verhaallijn zich sterk concentreert op een romantische verhouding tussen twee protagonisten.

Bekijken Literair begrip en Liefdesroman

Light verse

Light verse is een benaming voor die gedichten die een wat lichtere, meer speelse toon hebben.

Bekijken Literair begrip en Light verse

Lijkdicht

Een lijkdicht is een gedicht ter nagedachtenis van een overledene.

Bekijken Literair begrip en Lijkdicht

Lijst van schrijvers uit Afrika

Dit is een lijst van schrijvers uit Afrika.

Bekijken Literair begrip en Lijst van schrijvers uit Afrika

Lijst van taal- en letterkundes

Deze lijst geeft een overzicht van de benamingen van de taalkundes en letterkundes van een afzonderlijke taal of taalgroep.

Bekijken Literair begrip en Lijst van taal- en letterkundes

Limerick (dichtvorm)

Een limerick is een dichtvorm van vijf regels met een vrij strak metrum: twee regels met drie amfibrachen (∪—∪ ∪—∪ ∪—∪), twee regels met een amfibrachys en een jambe (∪—∪ ∪—) en afgesloten door weer een regel met drie amfibrachen.

Bekijken Literair begrip en Limerick (dichtvorm)

Linguist List

De Linguist List is een van de belangrijkste bronnen voor taalkunde op het internet.

Bekijken Literair begrip en Linguist List

Literair genre

Een literair genre is een categorisatie voor literaire composities.

Bekijken Literair begrip en Literair genre

Literair vertaler

Een literair vertaler vertaalt literatuur (proza en/of poëzie) van de ene taal (de brontaal) naar de andere (de doeltaal).

Bekijken Literair begrip en Literair vertaler

Literaire canon

''The Great Books of the Western World'' Een literaire canon is in het algemeen een lijst boeken die voor een gegeven taal als klassiek en cultureel belangrijk voor dat taalgebied gezien worden.

Bekijken Literair begrip en Literaire canon

Literaire fictie

Met literaire fictie worden geschreven fictiewerken (romans, novellen, korte verhalen) aangeduid waarover op grond van bepaalde eigenschappen en/of kwaliteiten de intersubjectieve opinie bestaat dat zij tot de literatuur behoren.

Bekijken Literair begrip en Literaire fictie

Literaire kritiek

Literaire kritiek of literatuurkritiek ontstaat zodra iemand min of meer doordacht (en meestal geschreven) reageert op een literaire tekst.

Bekijken Literair begrip en Literaire kritiek

Literaire trilogie

De literaire trilogie is een term die oorspronkelijk bij de (Griekse) klassieken gebruikt werd voor drie inhoudelijk samenhangende treurspelen die op één dag werden opgevoerd.

Bekijken Literair begrip en Literaire trilogie

Literatuur

bibliotheek Literatuur, ook letterkunde, schone letteren of kortweg letteren, is de verzamelde schriftelijke neerslag van een land of van een periode, voor zover het geschriften betreft die hun waarde ontlenen aan veronderstelde vormschoonheid of emotioneel effect.

Bekijken Literair begrip en Literatuur

Literatuur van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden

Literatuur van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden is de verzameling van alle teksten, oraal overgeleverd of geschreven, die gerekend worden tot de literatuur van de Benedenwindse eilanden Curaçao, Bonaire en Aruba en de Bovenwindse eilanden Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius.

Bekijken Literair begrip en Literatuur van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden

Literatuurbedrijf

Onder literatuurbedrijf wordt verstaan alles wat in de meest brede zin de productie en distributie van literatuur en boeken mee tot stand brengt en bevordert: de auteur, de uitgeverij, de activiteiten van een drukker, grafisch ontwerper en illustrator, de bibliotheek, de boekhandel, het boekdistributiecentrum, de leesvereniging, de boekenclub, maar ook de literaire kritiek, de literatuurstudie, de literatuurwetenschap, de boekwetenschap, het literatuuronderwijs, de organisaties van auteurs en van uitgevers, het gedrag van lezers en zelfs de taalpolitiek van een land of regio.

Bekijken Literair begrip en Literatuurbedrijf

Literatuurgeschiedenis

Onder literatuurgeschiedenis kan verstaan worden.

Bekijken Literair begrip en Literatuurgeschiedenis

Literatuurstad

The Portico Library in Manchester Literatuurstad (Engels: City of Literature) is een UNESCO-programma dat deel uitmaakt van het project Creative Cities Network.

Bekijken Literair begrip en Literatuurstad

Literatuurwetenschap

Literatuurwetenschap of letterkunde is de systematische studie van literatuur, waarbij alle aspecten van de literatuur en de plaats van literatuur in de maatschappij op een wetenschappelijke wijze worden bestudeerd.

Bekijken Literair begrip en Literatuurwetenschap

Locus amoenus

Provence). ''Hof van Eden'' door Lucas Cranach de Oude, 1536. Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden. Wallace Collection, Londen. A Midsummer Night's Dream''.De locus amoenus (Latijn: lieflijke plaats, meervoud loci amoeni) is de literaire beschrijving (topos) van een geïdealiseerd toevluchtsoord in de natuur, meestal een mooi, beschaduwd grasveld of landschap met bosjes, een beek, vogels en bloemen dat aan de Hof van Eden doet denken.

Bekijken Literair begrip en Locus amoenus

Loesje

Loesjeposter uit 1988 De 'politieke partij' ''Loesje'' werd gepresenteerd door lijsttrekker Niels van de Griend (1986) Loesje is een fictief meisje dat posters met kritische en/of humoristische teksten schrijft en in de openbare ruimte plakt.

Bekijken Literair begrip en Loesje

Lost Languages

Lost Languages.

Bekijken Literair begrip en Lost Languages

Lyriek

De driehoek van Petersen. Lyriek is in de letterkunde de verzamelnaam voor teksten, meestal gedichten, die een persoonlijk gevoel uiten.

Bekijken Literair begrip en Lyriek

Maatsysteem

Het maatsysteem geeft aan hoe een gedicht, in het bijzonder de versregel, is opgebouwd.

Bekijken Literair begrip en Maatsysteem

Macaronisme

Macaronisme (Duits: Makkaronismus, Frans: macaronisme) is een term uit de taalkunde, die in het Italië van de 15e eeuw, vooral rond Padua, is ontstaan.

Bekijken Literair begrip en Macaronisme

Macrotaal

De term macrotaal wordt in de ISO/DIS 639-3 standaard gebruikt als een code wordt vergeven aan een taal die aangemerkt kan worden als "overkoepelende" taal voor een groep talige variëteiten.

Bekijken Literair begrip en Macrotaal

Magisch realisme (literatuur)

Magisch realisme is een moderne literatuurstroming waarin realisme en natuurlijkheid samensmelten met het fantastische en bovennatuurlijke.

Bekijken Literair begrip en Magisch realisme (literatuur)

Magnum opus

Magnum opus of opus magnum (Latijn: groot werk) is de benaming die meestal aan het hoofdwerk, het grootste of belangrijkste werk van bijvoorbeeld een auteur, we­ten­schap­per of kunstenaar wordt gegeven.

Bekijken Literair begrip en Magnum opus

Maniërisme

Het maniërisme of de late renaissance is de stijl die volgde op de hoogrenaissance.

Bekijken Literair begrip en Maniërisme

Manifest van het Surrealisme

André Breton in 1924 Het Manifeste du Surréalisme (Manifest van het Surrealisme) is een in 1924 in Parijs gepubliceerd manifest van André Breton.

Bekijken Literair begrip en Manifest van het Surrealisme

Manuscript (modern)

Een manuscript of handschrift is een met hand geschreven tekst.

Bekijken Literair begrip en Manuscript (modern)

Marginalia (boek)

thumb Marginalia is de verzamelnaam voor de notities, krabbels en commentaren die een lezer in de kantlijn van een boek maakt.

Bekijken Literair begrip en Marginalia (boek)

Marialegende

Een Marialegende is een legende waarin Maria een grote rol speelt.

Bekijken Literair begrip en Marialegende

Marinisme

Giovanni Battista Marino door Frans Pourbus de jonge Het marinisme is ontstaan tijdens de barok in Italië.

Bekijken Literair begrip en Marinisme

Mehfil-e-Naat

Mehfil-e-Naat is een poëzie-bijeenkomst, gehouden door soennitische moslims.

Bekijken Literair begrip en Mehfil-e-Naat

Memoires

Julius Caesars Commentarii de bello Gallico, uitgave 18e eeuw; het schrijven van memoires dateert al uit de oud-Griekse en -Romeinse tijd Memoires of gedenkschriften (Frans: mémoires, van mémoire, geheugen) is de benaming voor een geschrift waarin iemand herinneringen vermeldt over gebeurtenissen die hij of zij zelf heeft meegemaakt.

Bekijken Literair begrip en Memoires

Mesostichon

Een lofdicht uit 1663 met acro-, meso- en telestichon Een mesostichon is een gedicht, waarin bepaalde letters die in het midden van elke lijn staan, van boven naar beneden gelezen een woord of een zin vormen.

Bekijken Literair begrip en Mesostichon

Metataal

Metataal is de benaming voor elke taal of daarmee vergelijkbaar systeem met behulp waarvan dezelfde of een andere taal of een ander systeem wordt beschreven.

Bekijken Literair begrip en Metataal

Metrum

Metrum of (vers)maat (Grieks: μέτρον, maat) is de combinatie van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen.

Bekijken Literair begrip en Metrum

Middeleeuwse literatuur

Beowulf Miniatuur uit het Roelandslied Jacob van Maerlant, ''Der naturen bloeme'', de eerste encyclopedie in de volkstaal (ca. 1270) Les Très Riches Heures'' van de hertog van Berry, miniatuur door de gebroeders Van Limburg (ca. 1412-1416) Middeleeuwse literatuur is de westerse literatuur uit de periode tussen de val van het Romeinse Rijk en de ontdekking van Amerika.

Bekijken Literair begrip en Middeleeuwse literatuur

Middelperzische literatuur

Shapur I. De Middelperzische literatuur (of Pahlavi-literatuur) omvat alle Iraanse boeken die werden geschreven in het Middelperzisch in een specifiek alfabet tussen circa 300 en 1000.

Bekijken Literair begrip en Middelperzische literatuur

Mise en abyme

De Droste-verpleegster Mise en abyme (soms mise en abîme gespeld) is een methode om een literair of visueel werk in een ander werk van dezelfde soort weer te geven.

Bekijken Literair begrip en Mise en abyme

Mnemotechniek

Mnemotechniek of geheugenkunst is reeks van methoden van memorisering.

Bekijken Literair begrip en Mnemotechniek

Modernisme

Modernisme is het totaal van vernieuwende stromingen in de kunsten in de westerse maatschappij die vanaf het eind van de 19e eeuw opkwamen als reactie op het estheticisme en realisme in de toenmalige kunst.

Bekijken Literair begrip en Modernisme

Mondelinge geschiedenis

verzet in Breda. Mondelinge geschiedenis of oral history is een methode van wetenschappelijk onderzoek naar het verleden op basis van mondelinge overlevering.

Bekijken Literair begrip en Mondelinge geschiedenis

Monoloog

Een monoloog of alleenspraak is een betoog van één persoon die aan het woord is (en blijft).

Bekijken Literair begrip en Monoloog

Moraal

Moraal of zeden, is de opdeling van handelingen of gedragingen binnen een bestaande - of voorgestelde - maatschappelijke context, in twee soorten gedragsregels.

Bekijken Literair begrip en Moraal

Moreel

Moreel is de geestesgesteldheid, geestelijke weerbaarheid, moed, werkkracht of strijdlust die in moeilijke omstandigheden door een individu of groep wordt getoond.

Bekijken Literair begrip en Moreel

Morfeem

In de taalkunde is een morfeem of betekeniseenheid een woord of een deel van een woord met een eigen betekenis, dat niet in kleinere woorddelen met eigen betekenissen kan worden opgesplitst.

Bekijken Literair begrip en Morfeem

Motief (literatuur)

In de literatuur wordt de term motief gebruikt in een enge en een ruime betekenis.

Bekijken Literair begrip en Motief (literatuur)

Motto

Een motto of kenspreuk is een korte tekst die de intentie of levenshouding van de gebruiker van het betreffende motto weergeeft.

Bekijken Literair begrip en Motto

Mozaïekroman

Een mozaïekroman is een roman waarin het verhaal niet in één vloeiende lijn vanuit een vast perspectief wordt verteld.

Bekijken Literair begrip en Mozaïekroman

Mystery

Mystery of mysteryverhaal is een parapluterm voor een soort fictie met een aantal subgenres zoals het detectiveverhaal, het politieverhaal, het spionageverhaal en het romantische suspenseverhaal dat is afgeleid uit de gothic novel.

Bekijken Literair begrip en Mystery

Mythe

Voorstellingen van diverse mythen Een mythe (Oudgrieks:, mȳthos, 'woord'/'verhaal') is een woord dat van meet af paradoxaal is.

Bekijken Literair begrip en Mythe

N-gram

In de computationele taalkunde verwijst een n-gram naar een opeenvolging van n items uit een gegeven steekproef tekst of spraak.

Bekijken Literair begrip en N-gram

Narratieve poëzie

Narratieve poëzie (ook verhalende dichtkunst of epische poëzie genoemd) is poëzie die een verhaal vertelt.

Bekijken Literair begrip en Narratieve poëzie

Narratologie

Narratologie is een tekstbenadering in de literaire kritiek en in de antropologie, die het vertellen (of de vertelwijze) van verhalen als haar studieobject kiest.

Bekijken Literair begrip en Narratologie

Naturalisme (literatuur)

Naturalisme verwijst in de literatuurwetenschap naar een literaire stroming in de periode 1850-1900, die vooral tot uiting kwam in het proza en het drama.

Bekijken Literair begrip en Naturalisme (literatuur)

Nature writing

Hoewel grotendeels vergeten nu, was ''nature writer'' John Burroughs een van Amerika's populairste schrijvers in de vroege 20e eeuw. Nature writing ('natuurschrijven') is een Engelse term voor literatuur, en meestal non-fictie proza, over de natuur.

Bekijken Literair begrip en Nature writing

NCD (taalkunde)

Een NCD (van het Engels: 'Non-convergent discourse', ook wel tweetalig gesprek of asymmetrisch gesprek) is een gesprek waarbij de gesprekspartners verschillende talen hanteren.

Bekijken Literair begrip en NCD (taalkunde)

Nederlandse literatuur

Hendrik van Veldeke, uit de Codex Manesse Nederlandse literatuur is de literatuur van het Nederlandstalige deel van de wereld vanaf ongeveer 1100 tot heden.

Bekijken Literair begrip en Nederlandse literatuur

Neerlandistiek

Neerlandistiek of Nederlandse taal- en letterkunde is de wetenschap die zich bezighoudt met de Nederlandse taal en literatuur.

Bekijken Literair begrip en Neerlandistiek

Neolatijnse literatuur

De Neolatijnse literatuur omvat geschriften die zijn geschreven in het Latijn in de periode vanaf de renaissance, dat wil zeggen in Italië vanaf ongeveer 1350 en in de rest van Europa vanaf ongeveer 1500.

Bekijken Literair begrip en Neolatijnse literatuur

Neorealisme (beweging)

Het neorealisme is een internationale beweging die halverwege de jaren vijftig van de twintigste eeuw ontstond in Engeland en Amerika.

Bekijken Literair begrip en Neorealisme (beweging)

Neoromantiek

Neoromantiek is een synoniem van postromantiek, soms ook postromanticisme of laat romanticisme genoemd.

Bekijken Literair begrip en Neoromantiek

NIAM

Natural language Information Analysis Method (NIAM) is een informatieanalyse- en datamodelleringmethode, ontwikkeld in de jaren zeventig door Sjir Nijssen en anderen.

Bekijken Literair begrip en NIAM

Nieuwe zakelijkheid

Alexander Kanoldt: ''Stilleven II'', 1922 De nieuwe zakelijkheid (Duits: Neue Sachlichkeit) (1918-1933) was een stilistische reactie binnen de kunsten op het expressionisme dat eraan vooraf was gegaan.

Bekijken Literair begrip en Nieuwe zakelijkheid

Non-fictie

Met non-fictie (de Engelse term non-fiction is eveneens gebruikelijk) worden informatieve teksten of beelden aangeduid, die hoofdzakelijk op de werkelijkheid betrekking hebben.

Bekijken Literair begrip en Non-fictie

Non-verbale communicatie

Non-verbale communicatie (of analoge communicatie) omvat elke vorm van uitwisseling van boodschappen tussen mensen of dieren via niet-talige signalen.

Bekijken Literair begrip en Non-verbale communicatie

Nonsenspoëzie

Onder nonsenspoëzie verstaat men gedichten waarin humoristische fantasie wordt bedreven, vol niet-bestaande woorden en andere dwaasheden.

Bekijken Literair begrip en Nonsenspoëzie

Noorse literatuur

Noorse literatuur verwijst naar geschreven literatuur geschreven door Noorse auteurs dan wel in de Noorse taal, meer in het bijzonder in een van haar twee officiële schrijftalen: Bokmål en Nynorsk.

Bekijken Literair begrip en Noorse literatuur

Northern (genre)

De Royal Canadian Mounted Police speelt doorgaans de hoofdrol in Northern-verhalen. Northern of Northwestern is een genre uit film, televisie en literatuur, welke zich kenmerkt door een idealisering van het leven in de Canadese wildernis en platteland, hoewel ook Alaska en het noorden van de Verenigde Staten als decor voor Northern-verhalen kunnen dienen.

Bekijken Literair begrip en Northern (genre)

Notatie

Notatie is de vorm waarin een beschrijving gemaakt wordt.

Bekijken Literair begrip en Notatie

Novelle (proza)

Een novelle is een prozaverhaal van beperkte omvang.

Bekijken Literair begrip en Novelle (proza)

Objecttaal

Objecttaal is een term die wordt gebruikt in de metataal, de logica en de computerwetenschap, bijvoorbeeld met betrekking tot programmeren.

Bekijken Literair begrip en Objecttaal

Octaaf (versvorm)

Een octaaf is een versvorm bestaande uit 2 kwatrijnen, oftewel 8 verzen.

Bekijken Literair begrip en Octaaf (versvorm)

Ode (dichtkunst)

John Keats schreef het gedicht ''Ode aan een nachtegaal'' Een ode (Oudgrieks: ōidḗ, zang), lofdicht of lofzang is een veelal gezongen verhaal waarin een persoon of zaak geprezen wordt.

Bekijken Literair begrip en Ode (dichtkunst)

Ollekebolleke (dichtvorm)

Het ollekebolleke is een versvorm die in 1974 in het Nederlandse taalgebied werd geïntroduceerd door Drs. P, daarbij terzijde gestaan door Ivo de Wijs en Pieter Nieuwint.

Bekijken Literair begrip en Ollekebolleke (dichtvorm)

Olonkho

Olonkho is een heroïsch epische dichtvorm van de Jakoeten.

Bekijken Literair begrip en Olonkho

Omphalos (strofe)

De omphalos (Oudgrieks: ὀμφαλός, letterlijk: navel) of antistrofe is het middendeel van epinikia, Griekse heldendichten.

Bekijken Literair begrip en Omphalos (strofe)

Omzetting van taalvormen

Van omzetting van taalvormen kan worden gesproken als de morfologie of spelling van de ene taal of de ene soort taalgebruik wordt toegepast op een andere taal of een ander soort taalgebruik.

Bekijken Literair begrip en Omzetting van taalvormen

Onbetrouwbare verteller

Een onbetrouwbare verteller in literatuur, film, theater etc.

Bekijken Literair begrip en Onbetrouwbare verteller

Onderox

Onderox Magazine is een Vlaams lifestyle tijdschrift.

Bekijken Literair begrip en Onderox

Onderwijs

Utrecht, waar audiovisuele toepassingen een belangrijk onderwerp vormen. Het onderwijs is het overbrengen van kennis, vaardigheden en attitudes met vooraf vastgelegde doelen.

Bekijken Literair begrip en Onderwijs

One-time code

Een one-time code is een van tevoren afgesproken woord, zin of symbool waarmee eenmalig een eenvoudige boodschap kan worden overgebracht.

Bekijken Literair begrip en One-time code

Ontlening (taalkunde)

Ontlening is een taalkundig fenomeen dat inhoudt dat een taalelement uit de ene taal wordt overgenomen in een andere.

Bekijken Literair begrip en Ontlening (taalkunde)

Onzijn

Een onzijn of elftal is een versvorm die in 1983 bedacht is door Drs. P voor het culturele radioprogramma Babel waar hij wekelijks een bijdrage over een van de gasten moest leveren.

Bekijken Literair begrip en Onzijn

Oorlogsroman

Een oorlogsroman is een roman waarin de oorlogsjaren of de effecten van die jaren op de naoorlogse generaties worden beschreven.

Bekijken Literair begrip en Oorlogsroman

Openingsscène en startplotscène

De openingsscène is de eerste scène in een verhaal, het eerste tafereel waarmee een fictiefilm aanvangt of waarmee een boek begint.

Bekijken Literair begrip en Openingsscène en startplotscène

Openingszin

Een openingszin in de literaire betekenis is de eerste zin van een roman, novelle, kort verhaal of poëziewerk.

Bekijken Literair begrip en Openingszin

Opschuivende tijdlijn

Een opschuivende tijdlijn (Engels: floating timeline, letterlijk te vertalen als drijvende tijdlijn) is een hulpmiddel dat veel in boeken, strips en televisieseries wordt toegepast als verklaring waarom personages die (tientallen) jaren geleden hun intrede deden tot op heden niet of nauwelijks zijn verouderd, en er nog steeds uitzien zoals bij hun introductie.

Bekijken Literair begrip en Opschuivende tijdlijn

Opstel

John Locke Een opstel is een beschouwende of betogende, non-fictieve tekst.

Bekijken Literair begrip en Opstel

Orale traditie

Een traditionele verhalenverteller (''manaschi'') in Kirgizië Orale traditie, mondelinge traditie of mondelinge overlevering is het mondeling doorgeven van verhalen van de ene op de andere generatie.

Bekijken Literair begrip en Orale traditie

Oriëntalistiek

De oriëntalistiek is de academische studie van de oosterse talen – zowel klassieke als moderne – cultuur en geschiedenis.

Bekijken Literair begrip en Oriëntalistiek

Otium

Het otium was het streefdoel van elke dichter tijdens de lyrische periode (1e eeuw v.Chr.) van de Romeinse letterkunde.

Bekijken Literair begrip en Otium

Ottava rima

De ottava rima, stanze of stanza is een rijmschema, dat in de veertiende eeuw werd gebruikt door Italiaanse dichters, onder wie Boccaccio.

Bekijken Literair begrip en Ottava rima

Oudgriekse literatuur

De Oudgriekse literatuur is de literatuur in het Oudgrieks geschreven tot de 4e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Oudgriekse literatuur

Padisjah

Padisjah Padishah, padeshah, badishah, padisha of padişah (Perzisch: پادشاه, pādshāh; van پاد, pād, letterlijk: "meester" en شاه, shāh, letterlijk: "koning") is in de islamitische geschiedenis van het Midden-Oosten, Zuid- en Centraal-Azië een superlatieve titel voor een monarch die boven andere vorsten claimde te staan, gelijkwaardig aan de titel "keizer" in de Europese geschiedenis.

Bekijken Literair begrip en Padisjah

Palinodie

Een palinodie is een liedtekst of gedicht waarin een eerder gedane uitspraak wordt ingetrokken.

Bekijken Literair begrip en Palinodie

Pamflet

Titelblad van het pamflet ''Oproeping van het Bataafsche volk'' uit 1806 Een pamflet is een gelegenheidsgeschrift, doorgaans in gedrukte vorm, met een actuele inhoud of strekking.

Bekijken Literair begrip en Pamflet

Pantoniem

Een pantoniem of plaatsvervangende naam is een woord dat verwijst naar iets of iemand waarvan de naam vergeten is, of naar iets waarvan de naam irrelevant of onbekend is in de context waarbinnen gesproken wordt.

Bekijken Literair begrip en Pantoniem

Pantoum

De pantoum (pantoen of pantoun) is een dichtvorm die te vergelijken is met een villanelle.

Bekijken Literair begrip en Pantoum

Parabel

''De parabel der blinden'', van Pieter Bruegel de Oude Een parabel (van het Griekse παραβολή parabolè wat "vergelijking" betekent – evangelisten gebruikten dit woord in de betekenis van "gelijkenis") of gelijkenis is een metaforisch kort verhaal, gewoonlijk gesitueerd in het dagelijks leven, dat dient om een religieus, moreel of filosofisch idee te illustreren.

Bekijken Literair begrip en Parabel

Paragraaf

Een paragraaf is een van een opschrift en vaak van een nummer of letter voorzien onderdeel van een tekst.

Bekijken Literair begrip en Paragraaf

Paralinguïstiek

Paralinguïstiek is in de taalkunde de studie van parataal, de niet-vocale verschijnselen zoals gelaatsuitdrukkingen en bewegingen van hoofd of oog, die van belang kunnen zijn bij de interpretatie van wat mensen zeggen.

Bekijken Literair begrip en Paralinguïstiek

Parallel universum

Through the Looking Glass en het parallel universum dat Alice er vond Een parallel universum of alternatieve werkelijkheid is een van de eigen werkelijkheid onafhankelijk bestaande werkelijkheid die er tegelijk mee voorkomt.

Bekijken Literair begrip en Parallel universum

Parataal

Parataal is de benaming voor het onderdeel van de verbale communicatie dat niet rechtstreeks met de woorden en tekst, maar wel alles met het gebruik van de menselijke stem te maken heeft.

Bekijken Literair begrip en Parataal

Pastiche

Een pastiche (van Italiaans pasticcio: pastei, mengelmoes) had oorspronkelijk de betekenis van een kunstwerk (beeldende kunst, muziekstuk of literair werk) dat bestaat uit een mengsel van fragmenten uit andere werken.

Bekijken Literair begrip en Pastiche

Peinture-mot

Een peinture-mot (woordschildering) of tableau-poème (schilderij-gedicht) is een kunstvorm die literatuur en schilderkunst combineert.

Bekijken Literair begrip en Peinture-mot

Peng'im

Peng’im of Peng Im is de romanisatievorm om het Minnanese dialect Chaozhouhua te romaniseren.

Bekijken Literair begrip en Peng'im

Pentameter

Een pentameter of vijfvoeter is een versregel die bestaat uit vijf versvoeten.

Bekijken Literair begrip en Pentameter

Personage

Een personage is de uitbeelding van een persoon in een verhalend of dramatisch kunstwerk zoals een roman, toneelstuk of film.

Bekijken Literair begrip en Personage

Personele verteller

Een personele verteller of personale vertelinstantie in een verhaal is niet alwetend; staat in de hij of zij vorm.

Bekijken Literair begrip en Personele verteller

Petrarkisme

Het Petrarkisme is een stroming in de liefdespoëzie van de Europese renaissanceliteratuur die liefdeslyriek in navolging van de poëzie van Francesco Petrarca (1304 - 1374) betreft.

Bekijken Literair begrip en Petrarkisme

Plagiaat

Plagiaat of letterdieverij is "het overnemen van stukken, gedachten, redeneringen van anderen en deze laten doorgaan voor eigen werk".

Bekijken Literair begrip en Plagiaat

Platte tekst

In de informatica wordt met platte tekst bedoeld tekst die uitsluitend bestaat uit letters, spaties, cijfers en leestekens.

Bekijken Literair begrip en Platte tekst

Plonk

Plonkwaarschuwingslogo Plonk is een begrip uit de internetwereld en wordt gebruikt op internetforums en op usenet.

Bekijken Literair begrip en Plonk

Plot

De plot (uit het Engels) is het plan, de structuur van een verhaal met alle verwikkelingen en causale verbanden daarbinnen.

Bekijken Literair begrip en Plot

Plotpoint

Een plotpoint is een tijdstip in de plot van een film, toneelstuk of boek waarin het verhaal een belangrijke wending neemt.

Bekijken Literair begrip en Plotpoint

Pluricentrische taal

Een pluricentrische taal is een taal met een diasysteem, ofwel een taal met twee of meer standaardvormen die zowel in de gesproken als de geschreven vorm naast elkaar worden gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Pluricentrische taal

Poésie parlante

Poésie parlante, ook wel aangeduid met de Italiaanse term parlando-poëzie, letterlijk vertaald "pratende poëzie", is de benaming voor het type poëzie dat opkwam omstreeks de jaren 30 van de 20e eeuw, de tijd waarin het neoclassicisme in de literatuur opnieuw voet aan de grond kreeg.

Bekijken Literair begrip en Poésie parlante

Poésie pure

Poésie pure, ook bekend als absolute poëzie, is een dichtvorm waarbij de schone klank en de symboliek hiervan belangrijker zijn dan de betekenis.

Bekijken Literair begrip en Poésie pure

Poëtica

De term poëtica is afkomstig van het Griekse ποίησις (poësis, poëtica) en heeft van oudsher betrekking op de (ambachtelijke) voorschriften waaraan kunstwerken dienen te voldoen.

Bekijken Literair begrip en Poëtica

Poëzie

Leidse muurgedichten: Aleksandr Bloks 'Notsj, oelitsa, fonar, apteka' (Ночь, улица, фонарь, аптека/De Nacht, de straat, de lantaren, de apotheek). Moet een goed gedicht rijmen? - Universiteit van Nederland Poëzie of dichtkunst (van het Griekse 'poiesis'/ποίησις: maken, scheppen, vormen) is een vorm van literatuur die uit versregels is opgebouwd.

Bekijken Literair begrip en Poëzie

Poëziecentrum

Het Toreken, waar het Poëziecentrum gevestigd is. Het Poëziecentrum is een informatie-, documentatie- en studiecentrum in Gent voor Nederlandstalige poëzie en anderstalige poëzie in Nederlandse vertaling.

Bekijken Literair begrip en Poëziecentrum

Poesiealbum

Een poesiealbum uit 1899 Een poesiealbum (of kortweg poesie) of poëziealbum is een album waarin kleine gedichten en versjes van vrienden worden verzameld.

Bekijken Literair begrip en Poesiealbum

Poetica (Aristoteles)

Poetica (oorspronkelijk Περὶ ποιητικῆς, ca. 335 v.Chr.) is een werk van de Griekse filosoof Aristoteles, dat bekendstaat onder zijn vertaalde Latijnse naam.

Bekijken Literair begrip en Poetica (Aristoteles)

Poetryslam

Een poetryslam (naar Engels to slam.

Bekijken Literair begrip en Poetryslam

Polemiek

Een polemiek (van het Griekse woord πόλεμέω póleméo, dat oorlog voeren betekent) is een openlijk gevoerde pennenstrijd, die zich vaak afspeelt tussen vakgenoten.

Bekijken Literair begrip en Polemiek

Politics and the English language

Politics and the English Language is een kritisch essay van de Engelse schrijver George Orwell (1903-1950) uit 1946, waarin hij zijn kritiek uit op het "lelijke en onnauwkeurige" geschreven Engels van zijn tijd en zijn opvattingen uiteenzet over een door hem geopperd verband tussen politieke orthodoxie en de achteruitgang van het taalgebruik.

Bekijken Literair begrip en Politics and the English language

Politieke thriller

Een politieke thriller is een thriller waarin de strijd om politieke macht centraal staat.

Bekijken Literair begrip en Politieke thriller

Postmoderne literatuur

De postmoderne of postmodernistische literatuur is de manifestatie van het postmodernisme in de literatuur.

Bekijken Literair begrip en Postmoderne literatuur

Praagse school

De Praagse school of Praagse kring is een belangrijke groep taal- en letterkundigen uit Tsjecho-Slowakije.

Bekijken Literair begrip en Praagse school

Praesens historicum

Het praesens historicum of de historische tegenwoordige tijd is het gebruik van de tegenwoordige tijd (praesens) om naar het verleden te verwijzen.

Bekijken Literair begrip en Praesens historicum

Premisse (scenarioterm)

Een premisse is de eerste fase in de ontwikkeling van een scenario voor een fictiefilm.

Bekijken Literair begrip en Premisse (scenarioterm)

Preromantiek

Rhijnvis Feith door Willem Bartel van der Kooi De preromantiek is een literaire stroming tussen ongeveer 1740 en 1780 die op de romantiek vooruitliep.

Bekijken Literair begrip en Preromantiek

Prince (rederijkers)

Prince (naar het Latijnse woord princeps dat eerste of voornaamste betekent) is de benaming voor de beschermheer of erevoorzitter van een rederijkerskamer (16e eeuw).

Bekijken Literair begrip en Prince (rederijkers)

Proefschrift

Leidse universiteit, 1721 (op de titelpagina wordt een promotieplechtigheid uitgebeeld) Een proefschrift of dissertatie, in België door leenvertaling uit het Frans (thèse de doctorat) ook wel (doctoraats)thesis genoemd, is een originele wetenschappelijke verhandeling, geschreven door een promovendus ter verkrijging van de doctorstitel.

Bekijken Literair begrip en Proefschrift

Proloog (vorm)

Een proloog (ook voorrede, voorwoord of voorspel) is een stuk tekst dat aan het begin van een verhaal, toneel- of muziekstuk komt.

Bekijken Literair begrip en Proloog (vorm)

Propemptikon

Propemptikon (Grieks: προπεμπτικόν.

Bekijken Literair begrip en Propemptikon

Protagonist

Protagonist (van het Grieks protagonistes (πρωταγωνιστής); de hoofdrolspeler) is het personage waar het verhaal van een film, toneelstuk of boek om draait.

Bekijken Literair begrip en Protagonist

Proteus (dichtvorm)

De proteus, ook wel versgolf genoemd, is een versvorm geïnspireerd op het verschijnsel woordgolf uit de puzzelrubrieken.

Bekijken Literair begrip en Proteus (dichtvorm)

Proza

Proza is geschreven of oraal literair taalaanbod waarbij de versleer geen rol speelt en dat ook geen versregels telt, in tegenstelling tot poëzie.

Bekijken Literair begrip en Proza

Prozagedicht

Een prozagedicht of gedicht in proza is een gedicht dat niet in versvorm is geschreven.

Bekijken Literair begrip en Prozagedicht

Psychologische roman

''Eline Vere'' van Louis Couperus, P.N. van Kampen & Zoon (1898) Een psychologische roman, ook wel psychologisch realistische roman genoemd, is een literair genre waarin de nadruk wordt gelegd op het innerlijk van de karakters, hun motieven, de omstandigheden en de innerlijke handelingen en gedachten, kortom de psychologie achter het verhaal.

Bekijken Literair begrip en Psychologische roman

Queeste (zoektocht)

Een queeste is een zoektocht; in het bijzonder een zoektocht die het karakter heeft van een levenstaak.

Bekijken Literair begrip en Queeste (zoektocht)

Raamvertelling

Een raamvertelling of kadervertelling (ook wel raamverhaal of kaderverhaal) is een narratieve techniek waarbij een bepaald verhaal de omlijsting vormt voor een aantal andere verhalen, de binnenvertellingen.

Bekijken Literair begrip en Raamvertelling

Rabbijnse literatuur

De Rabbijnse literatuur is een zeer uitgebreide collectie van commentaren, codes, mystiek, vragen en antwoorden en zelfs poëzie, geschreven voornamelijk door rabbijnen vanaf de 4e eeuw v.Chr. tot heden ten dage.

Bekijken Literair begrip en Rabbijnse literatuur

Rafje

500x500px Rafje is de naam van een fictieve personage die vanuit een multiculturele en/of islamitische visie posters met kritische en/of humoristische teksten en leuzen ondertekent.

Bekijken Literair begrip en Rafje

Raising

Raising betekent "verhoging" in het Engels en wordt gebruikt als term in de taalkunde.

Bekijken Literair begrip en Raising

Rangaku

Rangaku (Japans: 蘭学) is de Japanse 'Nederlandkunde', de studie van het Westen (Europa) zoals deze lange tijd in Japan bedreven is gedurende de tijd dat de Hollandse handelspost op Dejima de enige verbinding met de buitenwereld en met name het westen was.

Bekijken Literair begrip en Rangaku

Rapport (verslag)

Er zijn allerlei soorten rapportages Een rapport is een verslaglegging van een activiteit, gebeurtenis of toestand.

Bekijken Literair begrip en Rapport (verslag)

Rapsodie

Een rapsodie is een gedicht of een muziekstuk dat qua onderwerp of stijl bestaat uit contrasterende gedeelten wat betreft stijl/stemming, die ondanks de vrije vorm toch een eenheid vormen, vaak met een op volksmelodieën gebaseerd gemeenschappelijk, of in verschillende vormen terugkerend thema.

Bekijken Literair begrip en Rapsodie

Realisme (kunststroming)

''Bonjour Monsieur Courbet'', 1854. Realistisch schilderij door Gustave Courbet. Het realisme was een stroming in de 19e-eeuwse beeldende kunst, theater en literatuur, waarin gestreefd werd naar het weergeven van de (maatschappelijke) werkelijkheid.

Bekijken Literair begrip en Realisme (kunststroming)

Realisme (literatuur)

Het realisme is een literaire stroming die poogt de werkelijkheid zo authentiek mogelijk weer te geven.

Bekijken Literair begrip en Realisme (literatuur)

Recensie

Een recensie, ook wel aangeduid met de Engelse term review, is een (kritische) bespreking van een boek, film, televisieprogramma, computerspel, toneelvoorstelling, muziekuitvoering, enige andere culturele uiting, of een ander product of andere dienst.

Bekijken Literair begrip en Recensie

Red herring

Red herring of rode haring is een techniek om iemand te misleiden door die persoon af te leiden van het eigenlijke onderwerp.

Bekijken Literair begrip en Red herring

Rederijker

Blazoen van de rederijkerskamer ''de Goudsbloem'' van Gouda: ''verheven retorica door wysheit triompheert, beneyn haer Catrine en naerstigheit floreert.'' werk.

Bekijken Literair begrip en Rederijker

Rederijkersballade

De rederijkersballade is een bepaald type ballade uit de tijd van de rederijkers.

Bekijken Literair begrip en Rederijkersballade

Redundantie (taalkunde)

Redundantie betekent in de taalkunde dat bepaalde taalcomponenten overbodig zijn voor de informatieoverdracht.

Bekijken Literair begrip en Redundantie (taalkunde)

Referentie

Een referentie is een verwijzing naar informatie ter ondersteuning van een bewering.

Bekijken Literair begrip en Referentie

Refrein (dichtkunst)

Een refrein (ook: referein of stokvers) is een gedicht waarin aan het einde van elke strofe dezelfde versregel(s) voorkomen.

Bekijken Literair begrip en Refrein (dichtkunst)

Refrein (stijlmiddel)

Een refrein (soms: ritornel) is dat gedeelte van een gedicht of liedtekst dat letterlijk wordt herhaald.

Bekijken Literair begrip en Refrein (stijlmiddel)

Register (taalkunde)

Met register wordt aan een bepaalde situatie gebonden taalgebruik bedoeld, zowel wat betreft woordkeus als zinsbouw.

Bekijken Literair begrip en Register (taalkunde)

Reisverhaal

Een reisverhaal in engere zin is een realistisch gepresenteerd reisverslag, waaraan algemeen een zekere literaire waarde wordt toegekend.

Bekijken Literair begrip en Reisverhaal

Renaissanceliteratuur

Renaissanceliteratuur verwijst naar een periode in de geschiedenis van de Europese literatuur die begon in Italië tijdens de 14e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Renaissanceliteratuur

Renga

De renga (連歌) is een van oorsprong Japans kettinggedicht, gewoonlijk geschreven in samenwerking tussen verschillende dichters.

Bekijken Literair begrip en Renga

Retorica

Quintilianus uit 1493 Retorica (Oudgriekse woord ῥήτωρ, rhêtôr, spreker, leraar; oude Nederlandse spelling rhetorica met rh-), letterlijk redenaarskunst, of welsprekendheid, is de kunst van het spreken in het openbaar.

Bekijken Literair begrip en Retorica

Retrograad (woordenlijst)

Voorbeeld van een gedeelte van een retrograde woordenlijst Retrograad is een woordenboek dat of een woordenlijst die alfabetisch is opgesteld op basis van de laatste letter van elk woord, in tegenstelling tot een gewoon woordenboek, dat is opgesteld op volgorde van de eerste letter van elk woord.

Bekijken Literair begrip en Retrograad (woordenlijst)

Rhema

Rhema (van het Griekse τὸ ῥῆμα, "uitspraak", "gezegde" of "onderdeel van een zin") of focus is het deel van een zin dat niet tot het thema behoort.

Bekijken Literair begrip en Rhema

Rhyme royal

Rhyme royal of rime royal (koninklijk rijm) is een zevenregelig rijmschema in de vorm 'ababbcc', geïntroduceerd door de Middelengelse dichter Geoffrey Chaucer.

Bekijken Literair begrip en Rhyme royal

Ridderroman

Ridderroman met een afbeelding van Perceval à la Recluserie Ridderroman is de naam voor een verzonnen verhaal dat zich afspeelt in adellijke en koninklijke kringen in de middeleeuwen, vaak op rijm, waarbij een zogenaamde ''ridder'' de hoofdrol speelt.

Bekijken Literair begrip en Ridderroman

Rijm (stijlfiguur)

Men spreekt van rijm als twee woorden in de beklemtoonde lettergrepen een klankgelijkheid hebben.

Bekijken Literair begrip en Rijm (stijlfiguur)

Rijmkroniek

Rijmkronieken zijn op rijm gestelde chronologische beschrijvingen van historische feiten en personen.

Bekijken Literair begrip en Rijmkroniek

Rijmschema

Het rijmschema is de schematische weergave van de eindrijmen in een gedicht.

Bekijken Literair begrip en Rijmschema

Ritme

Ritme is een specifieke herhaling (in bijvoorbeeld de tijd of de ruimte) door middel van accenten, die een zeker patroon of regelmaat vertonen.

Bekijken Literair begrip en Ritme

Ritornel

Een ritornel (soms: ritournelle) is een van oorsprong Italiaanse dichtvorm die bestaat uit 16 regels (strofes), waarbij de eerste zes in omgekeerde volgorde terugkomen in de laatste zes, soms in iets gewijzigde vorm.

Bekijken Literair begrip en Ritornel

Robinsonade (literatuur)

Een robinsonade is een verhaal waarbij het voornaamste motief de sociale isolering van een of hooguit een kleine groep personen is, met name op een afgelegen eiland.

Bekijken Literair begrip en Robinsonade (literatuur)

Rode draad

Een rode draad is een term die slaat op een belangrijk onderdeel van de plot of verhaallijn van een verhaal in een boek, een film of een televisieserie.

Bekijken Literair begrip en Rode draad

Roman (literatuur)

Ulysses'' van James Joyce Een roman is een samenhangend prozaverhaal van boeklengte over de handelingen en persoonlijkheidsontwikkeling van een of meer personages, meestal in relatie met hun milieu.

Bekijken Literair begrip en Roman (literatuur)

Romanisatie

Romanisatie is de omzetting in het Latijnse alfabet van het schrift van een taal met een ander spellingsysteem.

Bekijken Literair begrip en Romanisatie

Romantiek (literatuur)

Lord Byron, een van de belangrijkste exponenten van de romantische literatuur, in Albanese klederdracht. De West-Europese literatuur ten tijde van de romantiek verwijst naar de romantiek als stroming en kenmerkt zich door een sterk hernieuwde belangstelling voor het verleden, meer in het bijzonder de middeleeuwen.

Bekijken Literair begrip en Romantiek (literatuur)

Romeinse literatuur

De Romeinse literatuur kende haar bloeiperiode gedurende de oudheid.

Bekijken Literair begrip en Romeinse literatuur

Rondo (dicht- en muziekvorm)

Een rondo (ook: rondeel of rondeau) is een uit de middeleeuwen afkomstige vers- en muziekvorm, die als muziekvorm, maar dan gewijzigd, gedurende de geschiedenis behouden bleef en tot en met de romantiek gebruikt werd.

Bekijken Literair begrip en Rondo (dicht- en muziekvorm)

Rotacisme

De term rotacisme (Latijn: 'rhotacismus) is afgeleid van de Griekse letter "rho" (de R) en heeft twee betekenissen.

Bekijken Literair begrip en Rotacisme

Rudimentair

Rudimentair is een begrip dat aangeeft dat iets niet langer tot ontwikkeling komt, of weinig tot ontwikkeling is gekomen.

Bekijken Literair begrip en Rudimentair

Rudimentair (taal)

In de taalkunde wordt het begrip rudimentair gebruikt bij taalverschijnselen die niet langer in ontwikkeling of actief gebruik zijn, of waarvan nog maar een paar vormen worden gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Rudimentair (taal)

Russisch formalisme

Viktor Sjklovski - een bekende vertegenwoordiger van het Russisch Formalisme Het Russisch formalisme (Russisch: Русский формализм, Russkij formalizm) is een vorm van taalkunde en literatuurwetenschap die in Rusland werd beoefend tussen 1915-1930.

Bekijken Literair begrip en Russisch formalisme

Russische literatuur

Russische literatuur omvat alle in het Russisch geschreven teksten waaraan literaire waarde wordt toegekend.

Bekijken Literair begrip en Russische literatuur

Saffische strofe

Een saffische strofe is een versvorm genoemd naar de dichteres Sappho.

Bekijken Literair begrip en Saffische strofe

Saga (literatuur)

Een pagina uit de ''Heimskringla'' Brennu-Njáls saga. Pagina uit het Möðruvallabók, IJslands, ca. 1350 Een saga (IJslands: Íslendingasögur) is een in het Oudnoords geschreven middeleeuws verhaal over de oude geschiedenis van Scandinavië en Germanië, over de eerste reizen van de Vikingen, over hun kolonisatie van IJsland, en over vetes tussen IJslandse families.

Bekijken Literair begrip en Saga (literatuur)

Sage (volksverhaal)

Kabouter Dansende elfen of witte wieven Heks Het Vrouwtje van Stavoren Een sage is een traditioneel volksverhaal dat zich afspeelt op een bekende plaats en op een bekend moment in de tijd en vaak gegroeid is om een historische kern.

Bekijken Literair begrip en Sage (volksverhaal)

Samenvatting

Een samenvatting is een verkorte versie van een origineel, bijvoorbeeld een tekst, een film of een gebeurtenis.

Bekijken Literair begrip en Samenvatting

Satire

Talleyrand die al nieuw deeg kneedt Een satire of hekeldicht is een kunstvorm waarbij vaak op humoristische wijze maatschappijkritiek of kritiek op personen wordt gegeven.

Bekijken Literair begrip en Satire

Scène

Een scène, van het Oudgriekse, in het Latijn scaena, is in een toneelstuk of in een film een afgeronde eenheid waarin een bepaalde handeling centraal staat.

Bekijken Literair begrip en Scène

Scenario

Een scenario is een chronologische beschrijving ("draaiboek") van een bepaalde gebeurtenis (of reeks gebeurtenissen) die heeft plaatsgevonden of nog moet plaatsvinden.

Bekijken Literair begrip en Scenario

Scenario (film en televisie)

Voorbeeld van een uitgeschreven scenario Een scenario of script kan gezien worden als een blauwdruk van een film, computerspel of televisieserie.

Bekijken Literair begrip en Scenario (film en televisie)

Schelmenroman

De schelmenroman is een literair genre dat in Spanje ontstond in de 16e en 17e eeuw als een subtype van de roman.

Bekijken Literair begrip en Schelmenroman

Schim en Schaduw

Schim en Schaduw is een fantasy Young Adult en de debuutroman van Amerikaanse auteur Leigh Bardugo.

Bekijken Literair begrip en Schim en Schaduw

Schotse literatuur

Pagina uit het boek van Aneirin met het eerste deel van '''The Gododdin''' ca. 6e eeuw. De Schotse literatuur is literatuur die is geschreven door Schotse schrijvers, of in Schotland.

Bekijken Literair begrip en Schotse literatuur

Schrijven

China en in Meso-Amerika. Deze kleitablet wordt gedateerd ca. 2350 v.Chr. hellenistische tijd opgerichte Bibliotheek van Celsus in Efese, Turkije die meer dan 12.000 perkamentrollen bewaarde alfabet. De vroegste sporen van het Oudnederlands dateren van ca. 425-450 (de runeninscriptie van Bergakker) en de 6e eeuw (de Salische wet) met de zin "Maltho thi afrio lito".

Bekijken Literair begrip en Schrijven

Schurk

theater. Een schurk, booswicht, snoodaard, slechterik, boef of bandiet is een personage met een slecht karakter.

Bekijken Literair begrip en Schurk

Scriptie

Een scriptie, (eind)verhandeling of thesis (Engels) is een vakinhoudelijk of wetenschappelijk opstel dat een verplicht onderdeel vormt van een opleiding in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs en op universiteiten.

Bekijken Literair begrip en Scriptie

Seinen (genre)

is een vorm van manga en anime die zich voornamelijk richt op jonge volwassen mannen.

Bekijken Literair begrip en Seinen (genre)

Semiose

Met semiose (Engels: semiosis, van het Griekse σημείωσις, sēmeíōsis, afgeleid van σημειῶ, "markeren") wordt elk proces waarbij tekens worden gevormd op grond waarvan een bepaalde betekenis en een onderlinge relatie tussen taal en teken een rol spelen bedoeld.

Bekijken Literair begrip en Semiose

Senryu

Senryu (川柳) is een vorm van Japanse dichtkunst over de onvolkomenheid van de mensen, geschreven in drie regels van 5, 7 en 5 lettergrepen.

Bekijken Literair begrip en Senryu

Sentimentalisme

Het sentimentalisme was een literaire stroming in de preromantiek (18e eeuw), en behelsde een overdrijving van romantische gevoelens, die zich uitte in een sterke overgevoeligheid, en het zoeken naar zaken die medelijden en tranen konden opwekken.

Bekijken Literair begrip en Sentimentalisme

Septet (dichtvorm)

In de versleer is een septet een zevenregelige strofe of een zevenregelig gedicht.

Bekijken Literair begrip en Septet (dichtvorm)

Sequel (werk)

Een sequel of vervolg is een werk (boek, film of andere creatie zoals een musical of computerspel) waarvan het verhaal zich chronologisch afspeelt na een eerder verschenen ander werk.

Bekijken Literair begrip en Sequel (werk)

Setup

De setup is wat in de eerste 'act' van een scenario beschreven staat.

Bekijken Literair begrip en Setup

Sextet (dichtvorm)

Een sextet wordt gevormd door de laatste zes regels van een sonnet.

Bekijken Literair begrip en Sextet (dichtvorm)

Shojo

is een stroming of genre binnen manga en anime dat gericht is op meisjes, dit als tegenhanger van het genre shonen dat zich meer op jongens richt.

Bekijken Literair begrip en Shojo

Shooting script

Een shooting script is een type scenario dat meestal gebruikt wordt bij een feitenfilm, en minder vaak bij een fictiefilm.

Bekijken Literair begrip en Shooting script

Shooting the messenger

Moses en de Boodschappers van Kanaän (geschilderd door Giovanni Lanfranco) Shooting the messenger, in het Nederlands schieten op de boodschapper of schieten van de boodschapper, is het uithalen naar de (onschuldige) brenger van slecht nieuws.

Bekijken Literair begrip en Shooting the messenger

Show, don't tell

Het voorschrift Show, don't tell (Toon, in plaats van te vertellen) is een uitdrukking uit de narratologie, en met name het scenarioschrijven, die benadrukt dat de schrijver er goed aan doet om waar mogelijk vertelde informatie te vervangen door actie en dialoog.

Bekijken Literair begrip en Show, don't tell

Signeersessie

Een signeersessie is een bijeenkomst, meestal in een boekhandel, waarbij een auteur van een meestal pas verschenen boek aanwezig is om verkochte boeken van zijn handtekening en desgewenst een speciale opdracht te voorzien.

Bekijken Literair begrip en Signeersessie

SIL International

SIL International (of kortweg SIL) is een christelijk geïnspireerde organisatie met hoofdkantoor in Dallas (Verenigde Staten) die zich specialiseert in het taalkundig onderzoek naar minder bekende talen.

Bekijken Literair begrip en SIL International

SIL-code

De SIL-code is een door SIL International opgestelde en onderhouden unieke drieletteraanduiding voor iedere taal.

Bekijken Literair begrip en SIL-code

Sinterklaasgedicht

Een sinterklaasgedicht is een gedicht dat voor het sinterklaasfeest wordt geschreven en dat vaak hardop moet worden voorgelezen bij het uitpakken van een surprise of cadeau.

Bekijken Literair begrip en Sinterklaasgedicht

Sjibbolet

Een sjibbolet (ook wel gespeld als schibbolet) is een uitspraak die eenduidig aangeeft of de spreker al dan niet tot een bepaalde groep behoort.

Bekijken Literair begrip en Sjibbolet

Skamander

Nowy Świat 57 in Warschau, de locatie van café Picador, waar Skamander op 29 november 1918 werd opgericht. Skamander was een groep Poolse dichters die in 1918 werd opgericht en tot 1929 bestond.

Bekijken Literair begrip en Skamander

Slamdichter

Een slamdichter(es), poetry slammer, slammer of podiumdichter(es) is een dichter(es) die zijn of haar poëzie bij voorkeur door voordracht aan het publiek presenteert.

Bekijken Literair begrip en Slamdichter

Slavistiek

De slavistiek is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de Slavische wereld, in het bijzonder de Slavische talen en de cultuur van de Slavische volkeren.

Bekijken Literair begrip en Slavistiek

Sleutelroman

Een sleutelroman (Frans: roman à clef) is een roman waarin bestaande personen en gebeurtenissen zodanig worden gefictionaliseerd dat ze alleen voor de ingewijde lezer herkenbaar zijn.

Bekijken Literair begrip en Sleutelroman

Snelsonnet

Een snelsonnet (oorspronkelijk genaamd: speedsonnet, tegenwoordig ook wel sonnettette genoemd) is een betrekkelijk nieuwe versvorm.

Bekijken Literair begrip en Snelsonnet

Socialistisch realisme

De eerste tractor, door Vladimir Gavriïlovitsj Krichatski Het socialistisch realisme (Russisch: Социалистический реализм) was de officiële en ook in de praktijk toonaangevende kunst- en literatuurstroming in de Sovjet-Unie, vanaf de jaren twintig tot de opheffing van de Sovjet-Unie in 1991.

Bekijken Literair begrip en Socialistisch realisme

Soetra

Een Sanskriet manuscript van de Lotussoetra (Boeddhisme) in Brahmischrift Een soetra Een soetra (Sanskriet: सूत, sutra; Pali: sutta; Chinees: 经藏, Vietnamees: kinh) is een aforisme of serie aforismen waarmee de kennis van rituelen, filosofie, grammatica of elk andere vorm van kennis kan worden overgedragen.

Bekijken Literair begrip en Soetra

Sonnet

De Italiaanse dichter Petrarca maakte het sonnet populair in heel Europa Een sonnet (Italiaans sonetto of Provençaals sonet 'liedje') of klinkdicht is een veertienregelig metrisch gedicht.

Bekijken Literair begrip en Sonnet

Sonnettenkrans

Een sonnettenkrans is een reeks van precies vijftien sonnetten met strenge vormeisen.

Bekijken Literair begrip en Sonnettenkrans

Spaanse literatuur

Standbeeld van Miguel de Cervantes in Madrid Spaanse literatuur verwijst in dit artikel naar Spaanstalige literatuur van Spanje, dus alle prozateksten en poëzie.

Bekijken Literair begrip en Spaanse literatuur

Spanning (verhaal)

Spanning is het woord dat met name wordt gebruikt voor de spanningsopbouw in romans en films.

Bekijken Literair begrip en Spanning (verhaal)

Spelling

Spelling in groep 3 van de basisschool. Het woord spelling heeft twee verwante betekenissen.

Bekijken Literair begrip en Spelling

Spellingcontrole

Een spellingcontrole of spellingscontrole (beide schrijfwijzen zijn correct) is een functie van een computerprogramma, vaak terug te vinden in tekstverwerkers en e-mailclients, waarmee de gebruiker zijn zelf geschreven of gecorrigeerde tekst kan laten controleren op spelfouten en fouten in de typografie.

Bekijken Literair begrip en Spellingcontrole

Spiegeldicht

Het spiegeldicht is een dichtvorm die terug te leiden is tot de Rederijkers.

Bekijken Literair begrip en Spiegeldicht

Spionageroman

De spionageroman of spionagethriller is een literair genre dat ontstond aan het begin van de 20e eeuw, nagenoeg gelijktijdig met het ontstaan van de eerste moderne inlichtingendiensten.

Bekijken Literair begrip en Spionageroman

Spoken word

Spoken word-performer Babs Gons Allen Ginsberg en Peter Orlowski Spoken word (Engels; letterlijk: gesproken woord) is voordracht van literatuur, veelal binnen de popcultuur.

Bekijken Literair begrip en Spoken word

Spookverhaal

Een spookverhaal is een meestal griezelig verhaal waarin spoken voorkomen.

Bekijken Literair begrip en Spookverhaal

Spotprognosticatie

Een spotprognosticatie was een humoristische voorspelling in almanakvorm van wat er het komende jaar te gebeuren stond.

Bekijken Literair begrip en Spotprognosticatie

Sprookje

Doré) Repelsteeltje, die denkt dat niemand weet hoe dit wezentje heet, en het meisje bij het spinnewiel (1886) Een sprookje is in oorsprong een mondeling overgeleverd volksverhaal waarin vaak magie een rol speelt en een beroep wordt gedaan op de fantasie van de lezer of luisteraar.

Bekijken Literair begrip en Sprookje

Stand-uppoetry

Stand-uppoetry is een de Verenigde Staten afkomstige term die gebruikt wordt voor performancepoëzie.

Bekijken Literair begrip en Stand-uppoetry

Standenspiegel

Een standenspiegel of standsrevue is een genre waarin de verschillende standen van de maatschappij achtereenvolgens worden aangesproken.

Bekijken Literair begrip en Standenspiegel

Stanza

Stanza van Jean Moréas, gepubliceerd in 1899 Een stanza is een gedeelte van een gedicht bestaande uit twee of meer versregels die als een eenheid worden samengebracht.

Bekijken Literair begrip en Stanza

Stapelgedicht

Stapelgedichten zijn korte gedichten die worden gemaakt door boeken op elkaar te stapelen.

Bekijken Literair begrip en Stapelgedicht

Steampunk

Utopische vliegmachines van de 19e eeuw Installatie ''Telectroscope'' in Londen Een steampunkcomputer Steampunk is een subgenre van fantasie of speculatieve fictie.

Bekijken Literair begrip en Steampunk

Sterk verhaal

Een sterk verhaal is een verhaal dat voor waar wordt verteld, maar waarvan de inhoud zodanig onwaarschijnlijk is dat het niet waar kan zijn.

Bekijken Literair begrip en Sterk verhaal

Stiftgedicht

Een stiftgedicht is een gedicht dat niet ontstaat door te schrijven maar door te schrappen.

Bekijken Literair begrip en Stiftgedicht

Stijl (taalkunde)

Stijl is de wijze waarop iemand zich schriftelijk (schrijfstijl) of mondeling (spreekstijl) uitdrukt.

Bekijken Literair begrip en Stijl (taalkunde)

Stijlfiguur

Een stijlfiguur, uit het Latijn figura, of stijlmiddel is het doelbewuste gebruik van een of meer woorden die afwijken van de gebruikelijke betekenis.

Bekijken Literair begrip en Stijlfiguur

Stijlfout

Een stijlfout is zowel in geschreven als in gesproken taal een onopzettelijke afwijking van de conventies.

Bekijken Literair begrip en Stijlfout

Stijlgids

Een stijlgids of stijlboek is een publicatie met een serie regels voor het schrijven, meestal van artikelen of boeken, die op redacties en bij uitgeverijen gangbaar is, bijvoorbeeld het stijlboek van de Volkskrant.

Bekijken Literair begrip en Stijlgids

Stijlperiode

Een stijlperiode is de benaming voor een periode in de cultuurgeschiedenis waarin een bepaalde stijl overheersend wordt geacht.

Bekijken Literair begrip en Stijlperiode

Storyboard (filmtechniek)

Een storyboard Het storyboard is een verzameling uitgetekende shots van scènes uit een filmscript zoals de regisseur ze voor ogen heeft.

Bekijken Literair begrip en Storyboard (filmtechniek)

Stream of consciousness

Stream of consciousness (Engels voor 'stroom van bewustzijn') is een verhaaltechniek die toegepast wordt bij fictie met de bedoeling een veelvoud aan indrukken weer te geven die zich aan het bewustzijn van een individu spontaan opdringen.

Bekijken Literair begrip en Stream of consciousness

Streekroman

Een streekroman is een roman waarvan de handeling zich afspeelt tegen de achtergrond van het leven in een bepaalde landstreek, met name op het platteland.

Bekijken Literair begrip en Streekroman

Strekking (taalkunde)

Met de strekking, teneur of portee van een geschreven of gesproken tekst wordt in het algemeen een bepaald idee bedoeld dat de spreker of schrijver aan het beoogde publiek probeert duidelijk te maken, hetzij in letterlijke vorm hetzij min of meer impliciet, bijvoorbeeld door middel van stijlfiguren zoals de allusie (zinspeling).

Bekijken Literair begrip en Strekking (taalkunde)

Striproman

Een striproman of beeldroman (in het Engels graphic novel) is de benaming voor stripverhalen met het karakter van een roman: het beschrijven van de handelingen van personen in verband met hun karakter en innerlijk leven.

Bekijken Literair begrip en Striproman

Strofe

Een strofe is een onderdeel van een gedicht en bevat doorgaans een zekere gedachte-eenheid.

Bekijken Literair begrip en Strofe

Substraattaal

Een substraat of substraattaal (Latijn sub, onder en stratum, laag) is een taal die oorspronkelijk werd gesproken in een gemeenschap waarbinnen nu een andere omgangstaal wordt gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Substraattaal

Such a Fun Age

Such a Fun Age is een roman uit 2019 van Kiley Reid.

Bekijken Literair begrip en Such a Fun Age

Superstraattaal

Een superstraattaal is het tegenovergestelde van het substraattaal.

Bekijken Literair begrip en Superstraattaal

Surinaamse literatuur

De literatuur van Suriname omvat alle mondelinge en geschreven teksten en andere communicatieve uitingen (interacties) in een van de talen van Suriname, die een aspect van literariteit bezitten.

Bekijken Literair begrip en Surinaamse literatuur

Surrealisme

Het surrealisme is een kunststroming in de moderne kunst ontstaan als literaire stroming in het begin van 1920.

Bekijken Literair begrip en Surrealisme

Suspension of disbelief

Suspension of disbelief is een literaire term die slaat op de bereidheid van een lezer of toeschouwer om bij een fictief verhaal zijn scepticisme tijdelijk opzij te zetten.

Bekijken Literair begrip en Suspension of disbelief

Sword and sorcery

Sword and sorcery (S&S; letterlijk: zwaard en toverij) is een subgenre van de fantasy en komt in vele media voor, waaronder (strip)boeken, films, bord-, computer- en rollenspellen.

Bekijken Literair begrip en Sword and sorcery

Symbolisme

prerafaëlitische schilder Edward Burne-Jones ''"De top", "De koningin van het ijs"'', een symbolistisch werk van Cesare Saccaggi Het symbolisme was tijdens het fin de siècle een stroming in de beeldende kunst, muziek en literatuur die zijn hoogtepunt bereikte tussen 1880 en 1910.

Bekijken Literair begrip en Symbolisme

Synchronisch versus diachronisch

Diachronisch of diachroon is een vergelijkend onderzoek door de tijd.

Bekijken Literair begrip en Synchronisch versus diachronisch

Syncope (stijlfiguur)

Met syncope als stijlfiguur wordt een met name in de poëzie veelvoorkomend verschijnsel aangeduid, waarbij een (vrijwel altijd onbeklemtoonde) klank - veelal een schwa - geheel wordt weggelaten aan het begin of in het midden van een woord.

Bekijken Literair begrip en Syncope (stijlfiguur)

Synopsis

Het woord synopsis is afkomstig uit het Grieks, en betekent letterlijk "samen (ge)zien", dat wil zeggen men kan in één oogopslag de inhoud zien.

Bekijken Literair begrip en Synopsis

Syrische literatuur

Syrische literatuur is literatuur geschreven in het Syrisch, een Oost-Aramese dialect.

Bekijken Literair begrip en Syrische literatuur

Taal

Spijkerschrift is de oudst overgeleverde vorm van geschreven taal. Taal is een systeem van tekens – zoals gesproken klanken, gebaren, of geschreven symbolen – waarvan de mens gebruikmaakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te communiceren.

Bekijken Literair begrip en Taal

Taalbeheersing

Taalbeheersing is naast een algemene term ('het vermogen om zich uit te drukken in één of meer talen') ook een specifieke vakterm voor de wetenschappelijke studie van het effectieve gebruik van taal oftewel communicatiekunde.

Bekijken Literair begrip en Taalbeheersing

Taaldidactiek

Taaldidactiek is het onderdeel van de didactiek dat specifiek de methoden beschrijft waarmee taal kan worden onderwezen.

Bekijken Literair begrip en Taaldidactiek

Taaleiland

Een taaleiland is een gebied dat taalkundig omringd is door een andere taal.

Bekijken Literair begrip en Taaleiland

Taalfout

Een taalfout is een afwijking van de taalregels die door een dominante gemeenschap als juist wordt ervaren.

Bekijken Literair begrip en Taalfout

Taalkunde

Taalkunde, ook wel taalwetenschap of linguïstiek, is de wetenschappelijke studie van de natuurlijke talen.

Bekijken Literair begrip en Taalkunde

Taalniveau

Met het taalniveau kan men een bepaald gebruik en begrijpelijkheid van een taal aanduiden.

Bekijken Literair begrip en Taalniveau

Taalverandering

Taalverandering is de manier waarop de fonetische, morfologische, semantische, syntactische en andere kenmerken van een bepaalde taal veranderen in de loop van de tijd.

Bekijken Literair begrip en Taalverandering

Tale Kanaäns

De uitdrukking tale Kanaäns wordt gebruikt voor het taaleigen dat in behoudende orthodox-calvinistische kringen (tegenwoordig veelal bij de bevindelijk gereformeerden, vroeger ook bij de Gereformeerde Kerken in Nederland) wordt gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Tale Kanaäns

Tangconstructie

Een tangconstructie is in talen als het Nederlands en het Duits een zinsconstructie waarbij woorden die bij elkaar horen, ver uit elkaar staan en een groot deel van de zin daarmee als een tang omsluiten.

Bekijken Literair begrip en Tangconstructie

Tanka (dichtvorm)

Een tanka, voorzien van tekening, uit 1900 De tanka is een lyrisch gedicht, bestaande uit vijf regels met doorgaans 5-7-5-7-7 lettergrepen, zonder bedoeld rijm of vastgestelde maat.

Bekijken Literair begrip en Tanka (dichtvorm)

Tautogram

Een tautogram is een tekst of gedicht waarbij ieder woord met dezelfde letter begint.

Bekijken Literair begrip en Tautogram

Technologische utopie

Houtsnede van Utopia, een utopische plaats. Een technologische utopie (of techno-utopie) is een fictieve maatschappijvorm, waarin de droom van een ideale samenleving middels de inzet van technologie, techniek en wetenschap is verwezenlijkt.

Bekijken Literair begrip en Technologische utopie

Tekst

Een tekst is, ruim gedefinieerd, een reeks talige tekens, zoals letters, symbolen of klanken, die in een communicatieve situatie als een geheel wordt ervaren.

Bekijken Literair begrip en Tekst

Tekstanalyse

Tekstanalyse is het op gestructureerde wijze analyseren van tekst en context.

Bekijken Literair begrip en Tekstanalyse

Tekstclassificatie

Tekstclassificatie is een proces waarin een tekst wordt ingedeeld in klassen of categorieën, bijvoorbeeld het indelen van recensies in klassen van positief, negatief en neutraal.

Bekijken Literair begrip en Tekstclassificatie

Teksteditor

De teksteditor gedit. Een teksteditor is een computerprogramma waarmee onopgemaakte digitale tekst (platte tekst, bijv. gecodeerd als ANSI, UTF-8 of UTF-16) bewerkt kan worden.

Bekijken Literair begrip en Teksteditor

Tekstlinguïstiek

De tekstlinguïstiek of tekstologie is in de jaren 60 van de 20e eeuw ontwikkelde vergelijkende discipline binnen de toegepaste taalkunde die zich toelegt op het analyseren van teksten op zinsoverstijgend niveau.

Bekijken Literair begrip en Tekstlinguïstiek

Tekstsoort

Tekstsoorten noemt men types teksten die gemeenschappelijke kenmerken vertonen wat vorm, inhoud en bedoeling betreft.

Bekijken Literair begrip en Tekstsoort

Tekstualiteit

Tekstualiteit is datgene wat een tekst van een niet-tekst onderscheidt.

Bekijken Literair begrip en Tekstualiteit

Tekstverwerker

AbiWord. KWord. LibreOffice Writer. LyX. Een tekstverwerker is een computerprogramma voor het schrijven, bewerken en opmaken van teksten in een natuurlijke taal.

Bekijken Literair begrip en Tekstverwerker

Tendensroman

De tendensroman behoort tot de tendensliteratuur en is een maatschappelijk geëngageerde variant van de psychologische roman die draait om het uitbeelden van het geestesleven van de hoofdpersoon.

Bekijken Literair begrip en Tendensroman

Terminus (verhaal)

Een terminus (Latijn: beëindiging) is de laatste zin van een tekst: een manuscript, een gedicht, een lied, een hymne, een gebed.

Bekijken Literair begrip en Terminus (verhaal)

Terzine

Een terzine (of terza rima of terzet, met name bij sonnet) is een gedicht of een strofe van een gedicht van drie regels.

Bekijken Literair begrip en Terzine

Tetralogie

Een tetralogie is een serie van vier delen die bij elkaar horen.

Bekijken Literair begrip en Tetralogie

Textmining

Textmining of tekstmining verwijst naar het proces om met allerhande ICT-technieken waardevolle informatie te halen uit grote hoeveelheden tekstmateriaal.

Bekijken Literair begrip en Textmining

Thema (literatuur)

Het thema van een literair werk is datgene — een indruk, een gezichtspunt, een levensvisie — wat als grote lijn in het werk naar voren komt.

Bekijken Literair begrip en Thema (literatuur)

Thematische progressie

Met thematische progressie of thema-rhema-progressie wordt in de tekstlinguïstiek het analyseren van zowel de samenhang tussen de zinnen van een tekst in termen van thema en rhema bedoeld.

Bekijken Literair begrip en Thematische progressie

Thesaurus

Een thesaurus is een naslagwerk met de exacte woorden voor een voorwerp (een bepaalde vakterm) of een woord met de gewenste connotatie (uit stijloverwegingen).

Bekijken Literair begrip en Thesaurus

Thriller (genre)

Een thriller (afgeleid van het Engelse to thrill, in vervoering brengen) is een spannend verhaal waarin de nadruk ligt op actie en gevaar.

Bekijken Literair begrip en Thriller (genre)

Tibetaanse literatuur

Het begrip Tibetaanse literatuur is onder te verdelen naar drie verschillende omschrijvingen.

Bekijken Literair begrip en Tibetaanse literatuur

Tijdverruiming

Tijdverruiming of tijdvertraging is een literaire term voor verhaalanalyse, met de betekenis dat de verteltijd groter is dan de vertelde tijd.

Bekijken Literair begrip en Tijdverruiming

Toekomstroman

De toekomstroman of futuristische roman is een roman waarin de auteur een beeld probeert te geven van de toekomst zoals hij die zich persoonlijk voorstelt.

Bekijken Literair begrip en Toekomstroman

Topische vragen

Topische vragen, ook wel W-vragen of de vijf W's genoemd, zijn vragen omtrent het onderwerp van een tekst, zoals wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe? Ze kunnen worden gebruikt in de tekstanalyse en het tekstontwerp om de opbouw van een tekst te karakteriseren.

Bekijken Literair begrip en Topische vragen

Topos (literatuur)

Een topos (meervoud topoi) is een stijlfiguur, waarbij een clichésituatie of -locatie wordt gebruikt, in de literatuur of en andere verhalende kunstvormen, zoals theater en opera.

Bekijken Literair begrip en Topos (literatuur)

Toppenvers

Het toppenvers is een Middelnederlandse versmaat, waarbij iedere regel een vast aantal beklemtoonde lettergrepen heeft.

Bekijken Literair begrip en Toppenvers

Tragedie (toneel)

Hamlet van William Shakespeare (1709) Een tragedie (Oudgrieks:, tragōidia, bokkenzang) of treurspel is een toneelstuk met een intrige die een ernstige handeling betreft.

Bekijken Literair begrip en Tragedie (toneel)

Travestie (dichtkunst)

Een travestie is een term uit de literatuur en de dichtkunst.

Bekijken Literair begrip en Travestie (dichtkunst)

Treatment

Een treatment is een uitvoerige en gedetailleerde beschrijving van de inhoud en het verloop van een speelfilm of audiovisuele productie.

Bekijken Literair begrip en Treatment

Trigram (letters)

Een trigram is een combinatie van drie tekens in een zekere volgorde.

Bekijken Literair begrip en Trigram (letters)

Trilogie

Een trilogie is een werk dat bestaat uit drie delen die achter elkaar genoten kunnen worden.

Bekijken Literair begrip en Trilogie

Triolet (dichtvorm)

Een triolet is een achtregelig refreindicht, behorende tot de rondeelfamilie.

Bekijken Literair begrip en Triolet (dichtvorm)

Tritagonist

Aeschines, een Griekse redenaar heeft de rol van tritagonist gespeeld. De tritagonist (van het Grieks tritagonistes; derde acteur) is de aanduiding voor het personage dat in een verhaal de op twee na belangrijkste rol speelt; na de protagonist en de deuteragonist.

Bekijken Literair begrip en Tritagonist

Tsjechische literatuur

Tsjechische literatuur: literatuur van Tsjechische origine.

Bekijken Literair begrip en Tsjechische literatuur

Turkse literatuur

De Turkse literatuur (Turks: Türk edebiyatı or Türk literatürü) bestaat uit alle geschreven en gesproken werken in het Turks.

Bekijken Literair begrip en Turkse literatuur

Tweede taal

Een tweede taal is een taal die men beheerst, maar niet de moedertaal is.

Bekijken Literair begrip en Tweede taal

Tweetalige tekst

Een tweetalige tekst of bilingue is een inscriptie of document waarin dezelfde (of bijna dezelfde) inhoud weergegeven wordt in twee verschillende talen.

Bekijken Literair begrip en Tweetalige tekst

Typetje

Barend Servet en Fred Haché in De Fred Haché Show. Deze typetjes werden gespeeld door respectievelijk IJf Blokker en Harry Touw en werden begin jaren 70 bedacht door televisiemaker Wim T. Schippers Een typetje is een fictief, komisch personage met sterk uitgesproken eigenschappen en karaktertrekjes die meestal karikaturaal worden uitvergroot.

Bekijken Literair begrip en Typetje

Uitverkoren volk

Uitverkoren volk (Engels: chosen people) is een volk of een groep mensen die een speciale band zoud hebben met een godheid.

Bekijken Literair begrip en Uitverkoren volk

Underdog (competitie)

Een underdog is een persoon of groep van personen van wie het vermoeden bestaat dat deze geen kans maakt om te winnen of een belangrijke bijdrage te leveren.

Bekijken Literair begrip en Underdog (competitie)

Utopie

Houtsnede van Utopia, een utopische plaats. Utopie is een ideale wereld die niet bereikt kan worden, een onmogelijke werkelijkheid, een wensdroom.

Bekijken Literair begrip en Utopie

V2 (taalkunde)

V2 of Verb Second is het verschijnsel dat de persoonsvorm het tweede zinsdeel vormt.

Bekijken Literair begrip en V2 (taalkunde)

Vakliteratuur

Vakliteratuur is het geheel aan publicaties dat specifieke informatie bevat over één bepaald onderwerp.

Bekijken Literair begrip en Vakliteratuur

Valentie (taalkunde)

Valentie is een begrip in de taalkunde dat de 'plaatsigheid' van een werkwoord uitdrukt.

Bekijken Literair begrip en Valentie (taalkunde)

Variëteit (taalkunde)

Variëteit is het verschil dat optreedt tussen taalfamilies, talen, streektalen, dialecten, groepstalen en registers, zowel intern als onderling.

Bekijken Literair begrip en Variëteit (taalkunde)

Verbale communicatie

Verbale communicatie is een vorm van communicatie waarbij men zich uit met woorden (en/of geluiden).

Bekijken Literair begrip en Verbale communicatie

Verbeeldingsliteratuur

Verbeeldingsliteratuur betreft boeken, artikelen, gedichten en/of verzonnen verhalen die de fantasie, de verbeelding aanspreken.

Bekijken Literair begrip en Verbeeldingsliteratuur

Verhaal

Een verhaal is een weergave van al dan niet fictieve gebeurtenissen.

Bekijken Literair begrip en Verhaal

Verhaalanalyse

Verhaalanalyse is een techniek die wordt toegepast om de structuur van verhalen te ontleden en deze aldus beter te begrijpen.

Bekijken Literair begrip en Verhaalanalyse

Verhaallijn

Een verhaallijn beschrijft binnen een verhaal (in een boek, film of televisieserie) het begin, verloop en einde van wat personages meemaken.

Bekijken Literair begrip en Verhaallijn

Verlichting (stroming)

salon, 1755. In dergelijke salons, waarin ook voor vrouwen een rol was weggelegd, kwamen wetenschappers, letterkundigen en aristocraten bijeen. De Verlichting of Eeuw van de Rede was een cultureel-filosofische en intellectuele stroming in Europa die ruwweg samenviel met de 18e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Verlichting (stroming)

Vers (gedicht)

Een vers (ook: versregel of dichtregel) is een regel uit een gedicht, dat wil zeggen een groep woorden die horizontaal van links naar rechts op de pagina staan en een eenheid vormen.

Bekijken Literair begrip en Vers (gedicht)

Verschil tussen legenden, mythen, sagen en sprookjes

Legenden, mythen, sagen en sprookjes zijn vier vormen van epiek.

Bekijken Literair begrip en Verschil tussen legenden, mythen, sagen en sprookjes

Vertelde tijd

De vertelde tijd is het tijdsbestek dat in een verhaal of deel van een verhaal besproken wordt.

Bekijken Literair begrip en Vertelde tijd

Vertelperspectief

Het vertelperspectief (ook vertelinstantie of verteller) is in de narratologie het antwoord op de vraag "Wie vertelt?".

Bekijken Literair begrip en Vertelperspectief

Verteltechniek

Bij het schrijven van een verhaal worden verteltechnieken gebruikt om de kwaliteit van het verhaal te optimaliseren.

Bekijken Literair begrip en Verteltechniek

Verteltijd

In een verhaal worden een bepaald aantal bladzijden/regels/woorden gebruikt om een bepaald tijdsbestek in het verhaal te omschrijven.

Bekijken Literair begrip en Verteltijd

Verwensing

Een verwensing is een uitdrukking, gewoonlijk een uitroep, waarmee de spreker een ander, gewoonlijk de aangesprokene, iets naars toewenst of een vernederend bevel geeft.

Bekijken Literair begrip en Verwensing

Victoriaanse literatuur

Charles Dickens, de meester van realistisch en komisch proza, maakte in het Victoriaans tijdperk de roman razend populair. De gezusters Brontë Victoriaanse literatuur is de Engelstalige literatuur die ontstond tijdens de regeerperiode van koningin Victoria (1837-1901) (het Victoriaans tijdperk).

Bekijken Literair begrip en Victoriaanse literatuur

Vignet (verhaal)

In proza en poëzie is een vignet een kort, impressionistisch tafereel dat een beeld schetst van een bepaald moment en een bepaalde plaats.

Bekijken Literair begrip en Vignet (verhaal)

Vijftigers

De Vijftigers waren een literaire beweging in Nederland en België.

Bekijken Literair begrip en Vijftigers

Villanelle (gedicht)

Een villanelle is een dichtvorm uit de zestiende eeuw.

Bekijken Literair begrip en Villanelle (gedicht)

Virelai

Virelai of virelay is een Oudfranse dichtvorm met twee rijmklanken en korte vorm (twee à drie coupletten).

Bekijken Literair begrip en Virelai

Vitalisme (literatuur)

Vitalisme is een stroming in de literatuur van de 20e eeuw.

Bekijken Literair begrip en Vitalisme (literatuur)

Vlaamse literatuur

Hugo Claus tijdens de première van de speelfilm Het mes in 1961 Felix Timmermans. Guido Gezelle op het naar hem vernoemde plein in Brugge Hubert Lampo ''(foto Tom Ordelman)'' Marc de Bel op de Boekenbeurs in Antwerpen ''(Foto: PieterDP)'' Vlaamse literatuur is literatuur uit Vlaanderen en als dusdanig onderdeel van de Nederlandse literatuur.

Bekijken Literair begrip en Vlaamse literatuur

Vocalise

De term vocalise wordt gebruikt in de dichtkunst en de muziek in enigszins verschillende betekenissen.

Bekijken Literair begrip en Vocalise

Voetnoot

Een voetnoot is een opmerking met betrekking tot een element uit een tekst, die onderaan de bladzijde wordt weergegeven waarop het te becommentariëren stuk tekst eindigt.

Bekijken Literair begrip en Voetnoot

Voice-over

De voice-over of commentaarstem is een stem die in een film of tv-programma buiten het beeld commentaar geeft.

Bekijken Literair begrip en Voice-over

Volksballade

De benaming volksballade wordt sinds de Romantiek gegeven aan episch-lyrische gedichten, aanvankelijk romances genoemd, die op een naïeve wijze in hoofdzaak aandoenlijke middeleeuwse taferelen beschrijven.

Bekijken Literair begrip en Volksballade

Volksverhaal

Een volksverhaal is een verhaal met een verhalende kern (begin, midden, einde) en handelende personen.

Bekijken Literair begrip en Volksverhaal

Vorm (taalkunde)

Onder de (literaire) vorm wordt de uiterlijke verschijning verstaan.

Bekijken Literair begrip en Vorm (taalkunde)

Vrije indirecte rede

De vrije indirecte rede is een stijlfiguur die het midden houdt tussen de directe en de indirecte rede, oftewel tussen een monoloog en een verslag van de beleving van iemand anders.

Bekijken Literair begrip en Vrije indirecte rede

Vrije poëzie

Onder vrije poëzie of vrije verzen wordt verstaan die poëzie waarin de traditionele versvormen niet worden gehanteerd.

Bekijken Literair begrip en Vrije poëzie

Vrouwenlied

Het vrouwenlied, ook chanson d'histoire of chanson de toile, is een literair genre uit de Middeleeuwen, dat zo werd genoemd omdat de vrouwen het zongen terwijl ze aan het werk waren.

Bekijken Literair begrip en Vrouwenlied

Weird West

Weird West is een term die wordt gebruikt voor verhalen of media die het westerngenre combineren met een ander genre.

Bekijken Literair begrip en Weird West

Welshe literatuur

Welshe literatuur (in de Welshe taal) is na de klassieke talen de oudste overgeleverde literatuur in Europa.

Bekijken Literair begrip en Welshe literatuur

Wereldliteratuur

Wereldliteratuur (Duits: Weltliteratur) is een term die door de 19e-eeuwse Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe is bedacht om literaire werken aan te duiden die erin zijn geslaagd om de eigen nationale en taalkundige grenzen te overstijgen.

Bekijken Literair begrip en Wereldliteratuur

Wet van Zipf

Een Zipfdistributie Een log-log-plot van de woordfrequentietabel van de Engelstalige wikipedia, op 27 november 2006. De verdeling volgt de wet van Zipf (de groene lijn) voor de acht- à negenduizend meest voorkomende woorden. De wet van Zipf is oorspronkelijk de door George Kingsley Zipf (1902-1950) geconstateerde en naar hem genoemde wetmatigheid in de taalkunde, dat in natuurlijke taal de frequentie van voorkomen van een woord ruwweg omgekeerd evenredig is met de rang van het woord in de frequentietabel, en wel zo dat het meest frequente woord ongeveer twee keer zo vaak voorkomt dan het op een na frequentste woord, drie keer zo vaak dan het derde frequentste enz.

Bekijken Literair begrip en Wet van Zipf

Whodunit

Een whodunit of whodunnit (ontstaan uit het Engelse "Who has done it?") is een subgenre van detectiveverhalen, waarin de nadruk geheel ligt op het proberen te achterhalen wie de dader is van een moord of ander misdrijf.

Bekijken Literair begrip en Whodunit

Wijsheidsliteratuur

Wijsheidsliteratuur is het literair genre dat vaak voorkwam in het oude Nabije Oosten.

Bekijken Literair begrip en Wijsheidsliteratuur

Wildwestroman

Een wildwestroman (ook wel western genoemd) is een literair genre waarbij het verhaal zich afspeelt in het Wilde Westen van de Verenigde Staten in de jaren 1860 tot 1900.

Bekijken Literair begrip en Wildwestroman

Woord

Een woord is het kleinste zelfstandig gebruikte taalelement, dat in de spreektaal is opgebouwd uit klanken en in de geschreven taal uit letters.

Bekijken Literair begrip en Woord

Woordfrequentie

Woordfrequentie geeft aan hoe vaak een woord wordt gebruikt in een gegeven context.

Bekijken Literair begrip en Woordfrequentie

Woordkunst

Woordkunst is het vermogen om gedachten en emoties mooi te verwoorden.

Bekijken Literair begrip en Woordkunst

Woordlengte

Woordlengte kan worden gedefinieerd naar het aantal letters, klanken, morfemen of lettergrepen per woord.

Bekijken Literair begrip en Woordlengte

Woordspeling

peer als op een gloeilamp kan slaan. Deze foto legt een woordspeling op "peertje" vast en combineert de vrucht met de schroefdraad van een lamp. Meertalige woordspeling Een woordspeling (ook woordenspel) is een woordencombinatie waarmee men bewust een komisch of retorisch effect nastreeft.

Bekijken Literair begrip en Woordspeling

Woordstructuur

Woordstructuur is een aanduiding voor het geheel aan regels die woorden in een bepaalde taal of in taal in het algemeen volgen.

Bekijken Literair begrip en Woordstructuur

Wraaktragedie

Titelblad van de wraaktragedie ''The Spanish Tragedy'' Hamlet voor het lijk van Polonius Een wraaktragedie (van het Engelse revenge tragedy of revenge play) is een tragedie waarin het dramatisch doel van het hoofdpersonage vergelding of wraak is om hem aangedaan leed.

Bekijken Literair begrip en Wraaktragedie

Wylie (romanisatie)

Wylie is een vorm van romanisatie van het Tibetaans schrift.

Bekijken Literair begrip en Wylie (romanisatie)

Xenogram

Een xenogram is een verzamelnaam voor alle taalkundige verschijnselen die optreden bij het (juist of onjuist) omzetten van tekst van de ene taal naar de andere.

Bekijken Literair begrip en Xenogram

Yale (romanisatie)

De Yale-romanisatie is een verzameling van vier romanisatiesystemen die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Verenigde Staten voor haar soldaten gemaakt werden.

Bekijken Literair begrip en Yale (romanisatie)

Zedenroman

Een zedenroman is een romantype waarin de schrijver in de eerste plaats een beeld wil schetsen van de gebruiken, waarden en zeden van een bepaalde sociale groep.

Bekijken Literair begrip en Zedenroman

Zelfnoemfunctie

Wanneer een woord naar zichzelf verwijst, wordt in de taalkunde gezegd dat het in zelfnoemfunctie wordt gebruikt.

Bekijken Literair begrip en Zelfnoemfunctie

Zin (taalkunde)

Een zin is een verzameling woorden die in de juiste volgorde een complete en begrijpelijke tekst opleveren.

Bekijken Literair begrip en Zin (taalkunde)

Zondagsdichter

Een zondagsdichter is iemand die af en toe een gedicht schrijft voornamelijk om zijn gevoelens te uiten.

Bekijken Literair begrip en Zondagsdichter

Zwanenzang (uitdrukking)

Gravure door Reinier van Persijn Een zwanenzang (Oudgrieks:, Latijn: carmen cygni) is een metaforische uitdrukking voor het laatste werk dat een kunstenaar maakte in het aanschijn van de dood, of meer algemeen voor de laatste uiting van iemand vóór zijn of haar vertrek.

Bekijken Literair begrip en Zwanenzang (uitdrukking)

Zweedse literatuur

Zweedse literatuur verwijst naar geschreven literatuur in de Zweedse taal dan wel geschreven door Zweedse auteurs.

Bekijken Literair begrip en Zweedse literatuur

160 (dichtvorm)

Een 160 is een gedicht van exact 160 tekens, inclusief spaties en leestekens.

Bekijken Literair begrip en 160 (dichtvorm)

5W2H

5W2H is een methode die wordt gebruikt voor tekstanalyse.

Bekijken Literair begrip en 5W2H

, Belgische literatuur, Bellettrie, Berijming, Beroepenspiegel, Bewustzijnsroman, Bibliografie, Bijbelse poëzie, Bijfiguur, Bijrol, Bildungsroman, Binnenrijm, Bladspiegel, Blank vers, Bloemenorde, Bloemlezing, Boek (document), Braziliaanse literatuur, Bretonse lai, Brief, Briefroman, Britse literatuur, Broodjeaapverhaal, Burleske, Byroniaanse held, Byzantijnse literatuur, Cadavre exquis, Catharsis (literatuur), Causerie, Cesuur (dichtkunst), Chicanoliteratuur, Chicklit, Chinese literatuur, Chronologie, Citaat, Classicisme (literatuur), Clausule (poëzie), Clerihew, Cliffhanger (plot), Climax (stijlfiguur), Close reading, Code (representatie van gegevens), Codewisseling, Coherentie (taalkunde), Cohesie (taalkunde), Collocatie (taalkunde), Colon (Hebreeuwse dichtkunst), Column, Comedy of manners, Coming of age (genre), Commentaar (beschouwing), Communicatiemodel, Conceptuele poëzie, Concreet motief, Concrete poëzie, Consolatio, Constructivisme (kunst), Contiguïteit, Conversie (taalkunde), Copla, Copypasten, Copywriter, Cordel-literatuur, Coreferentie, Creatief schrijven, Cultuurkritiek, Cursiefje, Cyberpunk, Dactylische hexameter, Dactylische pentameter, Dactylus, Dadaïsme, Dag van het Literatuuronderwijs, Damesroman, Dark academia, De Eenzame Uitvaart, De neger zingt, De Oare útjouwerij, De vulgari eloquentia, Declameren, Deense literatuur, Denkfout, Der Ort des Terrors, Detectiveverhaal, Deus ex machina (verhaallijn), Deuteragonist, Dialoog, Diatribe, Dichterkrans, Dichterscollectief, Dierdicht, Digibeet, Directe rede, Distichon, Dit (literatuur), Dithyrambe, Divan (poëzie), Docudrama, Document, Dodengesprek, Dolce stil novo, Domeinverlies, Dominant (taalkunde), Drama (genre), Dramatische ironie, Drie-actstructuur, Driehoek van Petersen, Droomvisioen, Dubbelroman, Duilian, Duilianmachine, Duitse literatuur, Duologie, Dystopie, E-prime, E.d.i.t., Ecloge, Een leven op onze planeet, Eenheidsconventie, Egyptologie, Eibofobie, Eindnoot, Eindrijm, Elegie (literair werk), Elegisch distichon, Elfje (gedicht), Elisie, Elsschotproef, Emblemataboek, Emigrantenliteratuur, Eneida, Engelse literatuur, Enjambement, Entwicklungsroman, Epiek, Epigram, Epiloog, Epinikion, Episch-didactische literatuur, Epische verdichting, Episode, Epistolografie, Epithalamium, Epode, Epos, Epyllion, Erotische thriller, Erziehungsroman, Esoterische roman, Esperanta antologio, Essay, Estheticisme, Estische haiku, Ethnologue, Etruscologie, Eulogie, Exempel, Existentialisme, Expositie (narratologie), Expressionisme, Extensie (taalkunde), Fabel, Fabels van Jean de La Fontaine, Fabula (Latijn), Facsimile, Familieroman, Fantastische literatuur, Fatische functie, Feuilleton, Fibonaccigedicht, Fictie, Figuurgedicht, Fili (dichter), Flarf, Flashback (techniek), Flashforward, Flat character en round character, Focalisatie, Folder, Foneem, Fonologie, Formulering (taalkunde), Fout, Frankische roman, Frans-classicisme, Franse literatuur, Friese literatuur, Friese volksverhalen, Gazal, Gebeurtenis (letterkunde), Gedicht, Gedramatiseerde verteller, Geestelijke epiek, Gekiga, Genre, Genrefictie, Germanistiek, Geschiedenis van de poëzie, Gestroomlijnd transliteratiesysteem, Gevonden poëzie, Giallo, Glos (tekst), Glottogonie, Gnomische vormen, Gonzo (stijl), Gothic novel, Grafschrift, Grammatica, Grammatica Grandonica, Grammaticacontrole, Griekse elegie, Griekse literatuur, Groteske, Haibun, Haiga, Haiku (dichtvorm), Handeling (letterkunde), Handelingen (genre), Handpalmverhaal, Hard-boiled, Harlem Renaissance, Hebban olla vogala, Held, Heldinnenbrief, Hellenistische literatuur, Heptalogie, Heroic couplet, Herschrijving, Hexalogie, Hiaat (taalkunde), Hispanist, Historische fictie, Historische roman, Hofdicht, Hoofdrol, Hoofdstuk, Hoofse roman, Hootenanny (term), Hypercorrectie, Iconiciteit, Idioom, Idylle, Ierse literatuur, Illuminisme, Imaginisme, Impressionisme, In medias res, Incipit, Indirecte rede, Indonesische literatuur, Inleiding, Interactieve fictie, Interferentie (taalkunde), Interlinguïstiek, Interne consistentie van de Bijbel, Interpunctie, Intertekstualiteit, Invasieliteratuur, Ironische lofrede, ISO 639, Isotopie (taalkunde), Italiaanse literatuur, Jaardicht, Jambische dimeter, Japanse literatuur, Jargon, Jazzpoëzie, Jeugdliteratuur, Kaalslagliteratuur, Kanttekening, Katalexe, Künstlerroman, Keerdicht, Keltische literatuur, Keltologie, Kernlexicon, Kigo, Kill your darlings (motto), Klankdicht, Klanksymboliek, Klont, Knittelvers, Komedie, Komische literatuur, Koorlyriek, Koreaanse literatuur, Kort verhaal, Kreeftdicht, Krimi, Kroniek, Kwatrijn, Kwintijn, Latijns-Amerikaanse literatuur, Latijnse literatuur, Latinisering, Lectuur, Leenbetekenis, Leerdicht, Leesbaarheid, Leesbaarheidstest, Leesdrama, Leesteken, Legal thriller, Legendarium, Legende (volksverhaal), Leidmotief, Letter, Lettergreep, Letterkunde, Leugenliteratuur, Lezen, Lhbt-linguïstiek, Libretto, Liedtekst, Liefdesroman, Light verse, Lijkdicht, Lijst van schrijvers uit Afrika, Lijst van taal- en letterkundes, Limerick (dichtvorm), Linguist List, Literair genre, Literair vertaler, Literaire canon, Literaire fictie, Literaire kritiek, Literaire trilogie, Literatuur, Literatuur van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden, Literatuurbedrijf, Literatuurgeschiedenis, Literatuurstad, Literatuurwetenschap, Locus amoenus, Loesje, Lost Languages, Lyriek, Maatsysteem, Macaronisme, Macrotaal, Magisch realisme (literatuur), Magnum opus, Maniërisme, Manifest van het Surrealisme, Manuscript (modern), Marginalia (boek), Marialegende, Marinisme, Mehfil-e-Naat, Memoires, Mesostichon, Metataal, Metrum, Middeleeuwse literatuur, Middelperzische literatuur, Mise en abyme, Mnemotechniek, Modernisme, Mondelinge geschiedenis, Monoloog, Moraal, Moreel, Morfeem, Motief (literatuur), Motto, Mozaïekroman, Mystery, Mythe, N-gram, Narratieve poëzie, Narratologie, Naturalisme (literatuur), Nature writing, NCD (taalkunde), Nederlandse literatuur, Neerlandistiek, Neolatijnse literatuur, Neorealisme (beweging), Neoromantiek, NIAM, Nieuwe zakelijkheid, Non-fictie, Non-verbale communicatie, Nonsenspoëzie, Noorse literatuur, Northern (genre), Notatie, Novelle (proza), Objecttaal, Octaaf (versvorm), Ode (dichtkunst), Ollekebolleke (dichtvorm), Olonkho, Omphalos (strofe), Omzetting van taalvormen, Onbetrouwbare verteller, Onderox, Onderwijs, One-time code, Ontlening (taalkunde), Onzijn, Oorlogsroman, Openingsscène en startplotscène, Openingszin, Opschuivende tijdlijn, Opstel, Orale traditie, Oriëntalistiek, Otium, Ottava rima, Oudgriekse literatuur, Padisjah, Palinodie, Pamflet, Pantoniem, Pantoum, Parabel, Paragraaf, Paralinguïstiek, Parallel universum, Parataal, Pastiche, Peinture-mot, Peng'im, Pentameter, Personage, Personele verteller, Petrarkisme, Plagiaat, Platte tekst, Plonk, Plot, Plotpoint, Pluricentrische taal, Poésie parlante, Poésie pure, Poëtica, Poëzie, Poëziecentrum, Poesiealbum, Poetica (Aristoteles), Poetryslam, Polemiek, Politics and the English language, Politieke thriller, Postmoderne literatuur, Praagse school, Praesens historicum, Premisse (scenarioterm), Preromantiek, Prince (rederijkers), Proefschrift, Proloog (vorm), Propemptikon, Protagonist, Proteus (dichtvorm), Proza, Prozagedicht, Psychologische roman, Queeste (zoektocht), Raamvertelling, Rabbijnse literatuur, Rafje, Raising, Rangaku, Rapport (verslag), Rapsodie, Realisme (kunststroming), Realisme (literatuur), Recensie, Red herring, Rederijker, Rederijkersballade, Redundantie (taalkunde), Referentie, Refrein (dichtkunst), Refrein (stijlmiddel), Register (taalkunde), Reisverhaal, Renaissanceliteratuur, Renga, Retorica, Retrograad (woordenlijst), Rhema, Rhyme royal, Ridderroman, Rijm (stijlfiguur), Rijmkroniek, Rijmschema, Ritme, Ritornel, Robinsonade (literatuur), Rode draad, Roman (literatuur), Romanisatie, Romantiek (literatuur), Romeinse literatuur, Rondo (dicht- en muziekvorm), Rotacisme, Rudimentair, Rudimentair (taal), Russisch formalisme, Russische literatuur, Saffische strofe, Saga (literatuur), Sage (volksverhaal), Samenvatting, Satire, Scène, Scenario, Scenario (film en televisie), Schelmenroman, Schim en Schaduw, Schotse literatuur, Schrijven, Schurk, Scriptie, Seinen (genre), Semiose, Senryu, Sentimentalisme, Septet (dichtvorm), Sequel (werk), Setup, Sextet (dichtvorm), Shojo, Shooting script, Shooting the messenger, Show, don't tell, Signeersessie, SIL International, SIL-code, Sinterklaasgedicht, Sjibbolet, Skamander, Slamdichter, Slavistiek, Sleutelroman, Snelsonnet, Socialistisch realisme, Soetra, Sonnet, Sonnettenkrans, Spaanse literatuur, Spanning (verhaal), Spelling, Spellingcontrole, Spiegeldicht, Spionageroman, Spoken word, Spookverhaal, Spotprognosticatie, Sprookje, Stand-uppoetry, Standenspiegel, Stanza, Stapelgedicht, Steampunk, Sterk verhaal, Stiftgedicht, Stijl (taalkunde), Stijlfiguur, Stijlfout, Stijlgids, Stijlperiode, Storyboard (filmtechniek), Stream of consciousness, Streekroman, Strekking (taalkunde), Striproman, Strofe, Substraattaal, Such a Fun Age, Superstraattaal, Surinaamse literatuur, Surrealisme, Suspension of disbelief, Sword and sorcery, Symbolisme, Synchronisch versus diachronisch, Syncope (stijlfiguur), Synopsis, Syrische literatuur, Taal, Taalbeheersing, Taaldidactiek, Taaleiland, Taalfout, Taalkunde, Taalniveau, Taalverandering, Tale Kanaäns, Tangconstructie, Tanka (dichtvorm), Tautogram, Technologische utopie, Tekst, Tekstanalyse, Tekstclassificatie, Teksteditor, Tekstlinguïstiek, Tekstsoort, Tekstualiteit, Tekstverwerker, Tendensroman, Terminus (verhaal), Terzine, Tetralogie, Textmining, Thema (literatuur), Thematische progressie, Thesaurus, Thriller (genre), Tibetaanse literatuur, Tijdverruiming, Toekomstroman, Topische vragen, Topos (literatuur), Toppenvers, Tragedie (toneel), Travestie (dichtkunst), Treatment, Trigram (letters), Trilogie, Triolet (dichtvorm), Tritagonist, Tsjechische literatuur, Turkse literatuur, Tweede taal, Tweetalige tekst, Typetje, Uitverkoren volk, Underdog (competitie), Utopie, V2 (taalkunde), Vakliteratuur, Valentie (taalkunde), Variëteit (taalkunde), Verbale communicatie, Verbeeldingsliteratuur, Verhaal, Verhaalanalyse, Verhaallijn, Verlichting (stroming), Vers (gedicht), Verschil tussen legenden, mythen, sagen en sprookjes, Vertelde tijd, Vertelperspectief, Verteltechniek, Verteltijd, Verwensing, Victoriaanse literatuur, Vignet (verhaal), Vijftigers, Villanelle (gedicht), Virelai, Vitalisme (literatuur), Vlaamse literatuur, Vocalise, Voetnoot, Voice-over, Volksballade, Volksverhaal, Vorm (taalkunde), Vrije indirecte rede, Vrije poëzie, Vrouwenlied, Weird West, Welshe literatuur, Wereldliteratuur, Wet van Zipf, Whodunit, Wijsheidsliteratuur, Wildwestroman, Woord, Woordfrequentie, Woordkunst, Woordlengte, Woordspeling, Woordstructuur, Wraaktragedie, Wylie (romanisatie), Xenogram, Yale (romanisatie), Zedenroman, Zelfnoemfunctie, Zin (taalkunde), Zondagsdichter, Zwanenzang (uitdrukking), Zweedse literatuur, 160 (dichtvorm), 5W2H.

Unionpedia is een concept map of een semantisch netwerk organiseerde als een encyclopedie of een woordenboek. Het geeft een korte omschrijving van elk concept en haar relaties.

Dit is een enorme online mentale kaart die dient als basis voor concept diagrammen. Het is gratis te gebruiken en elk artikel of document kan worden gedownload. Het is een hulpmiddel, resource of verwijzing voor studie, onderzoek, onderwijs, het leren of onderwijs, die kunnen worden gebruikt door docenten, onderwijzers, leerlingen of studenten; voor de academische wereld: voor school, primaire, secundaire, middelbare school, midden, universiteit, technische opleiding, universiteit, bachelor, master of doctoraal niveau; for papers, rapporten, projecten, ideeën, documentatie, enquêtes, samenvattingen, of scriptie. Hier is de definitie, uitleg, beschrijving, of de betekenis van elke significante waarop u informatie nodig, en een lijst van de bijbehorende concepten als een verklarende woordenlijst. Verkrijgbaar in het Nederlands, Engels, Spaans, Portugees, Japans, Chinees, Frans, Duits, Italiaans, Pools, Russisch, Arabisch, Hindi, Zweeds, Oekraïens, Hongaars, Catalaans, Tsjechisch, Hebreeuws, Deens, Fins, Indonesisch, Noors, Roemeense, Turks, Vietnamees, Koreaans, Thais, Grieks, Bulgaars, Kroatisch, Slowaaks, Litouws, Filipino, Lets, Ests en Sloveens. Meer talen binnenkort.

De informatie is gebaseerd op artikelen van Wikipedia en andere Wikimedia-projecten, en is beschikbaar onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen Licentie.

Unionpedia wordt niet onderschreven door of gelieerd aan de Wikimedia Foundation.

Google Play, Android en het logo van Google Play zijn handelsmerken van Google Inc.

Privacybeleid